Ísafold - 18.08.1886, Síða 1

Sen.u 61 á miftrltudajsmorjna. 'íerí
árjangsins (55-60 arka) to.; erlendis
5 kr. Borjist [jrir miíjan júlímánnJ.
ISAFOLD.
• ppsöjn (sknfL) bnndin ti3 áramfit, S
jild nema komin sje lil ntg. [jrir L okl
Atgreiíslustota i Isafo’idarprerlsmidjn
XIII 34.
Reykjavik, miðvikudaginn 18. ágúst.
1886.
Veðurathuganir í Reykjavík, eptir Dr. J. Jónassen
Hiti (Cels.) Lþmælir Veðurátt.
ágúst |ánðttu| umhád. fm. | em. fm. em.
M. 11. + 3 +10 29,8 29,8 N h b N h b
F. 12. + 3 +10 29-9 29,9 0 b 0 0
F. 13- + 3 +10 29.9 29,8 0 b 0 b
L. 14. + 4 + 8 29,6 29,5 N h b N h b
s. 15. + 2 + 9 29,5 29,5 N hv b N hv b
M. 16. + 8 29,8 30, N h b 0 b
Þ. 17- + 2 + 14 29.9 29,8 Na h b Na h b
Alla vikuna hefir verið hægt norðanveður, bjart
sólskin daglega; á nðttu mjög kalt; alveg úrkomu-
laust alla vikuDa. í dag hægur landnorðan-kaldi,
bjart veður.
Hundaðára-aímæli Reykjavíkur
18. ágúst 1886.
Yfir fornum frægðar ströndum
Fram við unnir blár
Svíf þú Ingólfs Arnarsonar
Andinn tignarhár;
Fornar eru’ ei dísir dauðar;
Dvín ei minnis tryggð ;
Heill þín enn í lopti líður,
Lifir enn í byggð.
Höfuð-kauptúns hundrað ára
Höldum burðardag.
Hefir sólarskin með skúrum
Skipzt við ýrnsan hag.
Viðgang, framför, vinir, sjáum,
Vík er höfuðbær;
Vonum, hennar vegur síðar
Verði hár og skær. }
Hvað mun verða að hundrað árum ?
Hugsum vjer í kvöld,
jpegar ný á himinhveli
Hringrás lýkur öld.
Sjáum rísa rausnar hallir
Haðast knör við knör,
Eða framför lítum lina,
Lítið umbætt kjör?
Hver sjer löndin byrgð að baki
Báruhryggjum duld ?
Hver má lypta tjaldskör tíðar?
Tvíræð þegir Skuld.j
Gegnum tímans gildu kröfum,
Glfmi fornt og nýtt;
Gerum vort, að gott allt sigri,
Gefst þá lánið frítt.
Hefjum staupin, ósk vor ómar
Yfir stræti og torg:
Ingólfs bær um aldir vertu
Is lenzk sæmdar-borg
þjóðrœkt, menntun, manndáð skíni,
Máttug þrísól, hjer;
Ljós af irelsi, yl af eining
eigi hún í sjer.
)3tgi\. Jh.
Hundraðára-afmœlis Reykjavíkur er minnztí
dag með samsæti á hóetl Island kl. 4 og þjóð-
hátíð kl. 6 á Austurvelli, sem er prýddur íán-
um og blómsveigum. þar er og reistur ræðu-
pallur, og tjöld til veitinga, sungið (meðal ann-
ars framanprentað kvæði með nýju lagi eptir
Helga Helgason) og lúðrar þeyttir. tíluggar í
húsum kringum Austurvöll uppljómaðir í kvöld
og ef til vill flugeldar kl. 11.
Reykjavík
1786—1880
oBeykjavik varð fljótt fjölbygð, og apaði
eptir útlendra kaupstöðum, eptir því sem
færi gafst til, í munaðarlífi, metnaði, prakt
svallsemi, lystugheitum, og ýmsu, er reikn-
ast til ens fína muðs. Hún setti öliu frem-
ur ásamt líf í innanlands kauphöndlun og
bjargræðis vegu.fjölgaði þeim og ]ók þá elldri,
ásamt óvenju dýrtíð um marga parta mína
(þ. e. landsins), og hún varð skjótt minn
(landsins) einka Hufuðstaður, áður að sönnu
fræg, frá nýju innrjettinganna tíð, en í
þessara tilliti, einkum vefnaðarskólans, um
þinn (þ. e. 18. aldar) viðskilnað ófræg af
því, að þær og hann í henni dóu öldungls
út með þjer«. (M. Stephensen 1806. Eptir-
mæli 18. aldar),
»þat hafdi sýnzt mörgum mönnum í
Danmörku, at heldr mætti þykja misrádit
at í Kaupmannahöfn voru saman komin
öll rádaneyti ríkisins ok allar féhirzlur, ok
margt annat, er týnast mátti í ófridi; svo
mikit tjón hafdi þar ordit á mörgu, at ó-
fridr Enskra lauk upp augum manna um
slíkt; en miklu var þad ólidlegra, at því
leyti er numit gat þessa lands ágæti, at
konungsféhirzlur ok allt annat skyldi sam-
an komit vera í Reykjavík, þar sem bær
var varnarlaus fyrir hverjum víkingi sem
fyrstr kom at landinu, hversu vanmáttugr
sem var, ok þar méd var þar engin fyrir-
hyggja höfd um annat en fédrátt ok skart;
voru allir bæjarmenn kramarar, ok þernur
þeirra ok þjónar hugsudu ei um annad eu
skart ok móda: kouur höfdu gullhringa
marga hver, ok keypt var um hvad eina
sem til yfirlætis horfdi, samkvæmi jafnan
ok danzar ok drykkjur, ok eptir þessu vand-
ist alþýdan, er þar var um kring, ok jókst
þar mikit idnarleysi, en allt þat er horfdi
til hardgjörfi, eda réttrar karlmennsku ok
hugrekki, var þar sem fjarlægast«. (Jón
Espólín 1808).
— þessi uinmæli tveggja höfuð-sagnarit-
ara vorra um Reykjavík á hennar fyrstu
uppvaxtarárum eru allfróðleg að ýmsu leyti,
þótt eigi sjeu þau sjerlega lofsamleg.
1 hinni kjarnyrtu klausu Magnúsar Step-
hensens felast þau sögulegu sannindi, að
það voru nýju »innréttingarnar« og verzl-
unarfrelsið, er komu Reykjavík á legg sem
höfuðstað laudsins.
Eins og formaður Fornleifafjelagsins,
landfógeti Árni Thorsteinsson, tók fram í
sínum mjög fróðlega og skemmtilega fyrir-
lestri á ársfundi fjelagsins 14. þ. m., er
Reykjavíkur að litlu getið í sögu landsins
frá því á landnámstíð, er landnám Ingólfs
gerði garðinn frægan, og þangað til á miðri
18. öld. »þá reis Reykjavík úr rústum, og
má svo að orði kveða, að hún ætti örbyrgð
og fátækt fyrir fóstru.
I upphafi 18. aldar var verzlunarstaður-
inn í Hólminum, er svo hjet, en fáeinir
bæir á landi á hinni núverandi lóð Reykja-
víkurkaupstaðar. þessi verzlunarstaður í
Hólminum var þá minni og ómerkilegri en
í Keflavík, sem sjá má af því, að verzlun-
areptirgjaldið fyrir Hólminn var árið 1706
ekki nema 1340 rd., en eptir Keflavík 1570
rd. Ástandið var mjög bágt þá um byrjun
aldarinnar, mest fyrir sakir einokunarverzl-
unarinnar, sem allt af fór versnandi.
Árið 1758 tók konungur sjálfur að sjer
verzlunina, ef til vill vegna umkvörtunar
frá landsmönnum, en líklega þó öllu frem-
ur fyrir þá sök, að hún varð eigi seld á leigu,
þar eð landið var svo útarmað, að eigi varð
á henni grætt. En lítið sem ekkert breytt-
ist til batnaðar við það. þetta ár, 1758,
gengu 7 kaupskip alls til. íslands, þar af 3
til suðurlandsins.
þá var farið að hugsa um að reyna að
bæta ástandið með innlendri atvinnu, sjer-