Ísafold - 02.12.1886, Page 4

200
J>ví þó að fæstir þeirra sjeu má ske bláfá-
tækir, sem offur eiga að greiða að lögum,
þá getur verið næsta mikill munur á efna-
hag þeirra, er offurskyldir eru. |>að eru
til menn, sem eiga að nafninu 15 hndr. í
jörðu, sem öll eru má ske tví-pantsett, með
fyrsta og öðrum veðrjetti, fyrir skuldum, og
tíunda svo að eins 5 hndr. í lausafje, sem
meiri og minni skuldir hvíla á, og slíkir
menu eru opt þar á ofan miklir fjölskyldu-
menn, en þar á móti getur ríkur maður ó-
magalaus átt 100 hundruð eða meira í fast-
eign og tíundað frá 20 til 30 hndr. í lausa-
fje eða þaðan af meira, og verið ekki að
eins skuldlaus, heldur átt mikið hjá öðrum
eg lagt fyrir stórfje ár hvert; það er mx
auðsætt, hversu það er ósanngjarnt.að hvor-
irtveggja þessara manna gjaldi jafnhátt
offur. þá er það og auðsætt, hversu það er
ósanngjart, að örvasa gamalmenni eða
heilsulausir aumingjar, þó yDgri sje, og sem ,
eru má ske 8 vætta ómagar, skuli verða!
að greiða offur til prests, þó þeir eigi 20
hndr. í jörðu, þegar afgjald jarðarinnar
trekkur varla fyrir meðgjöfinni og tekju-
akattinum. J>á er líka ljóstollsgjald til
kirkna mikið ójafnaðargjald, þar sem hver
fátæklingurinn, sem lafir við búskap á ein-
hverjum jarðarskika, verður að gjalda jafn-
liáan ljóstoll, eins og hinn ríkasti búandi í
sveitinni; líka geldur hann jafnhátt leg-
kaup til kirkju fyrir sig og sína, ef hann
þiggur ekki af sveit, eins og sá ríki.— J>á |
eru líka tómthúsmenn og húsmenn, sem
verða að gjalda dagsverk til prests og
ýmist hálfan eða heilan ljóstoll til kirkju-
hvað fátækir sem þeir eru, að jeg ekki
gleymi vinnuhjúunum, sem verða að greiða
presti dagsverk og hálfan ljóstoll til kirkju,
ef þau eiga 60 ál. til tíundar; og virðist
það þó nokkuð ósanngjarnt, að hjú, sem
öðrum er háð alla virka daga ársins, skuli
verða að vinna presti dagsverk eða borga
það, eða að hjúið skuli þurfa að borga
hálfan ljóstoll til kirkju, þar sem húsbóndi
þess borgar kirkjunni ljóstoll fyrir sig og
sína heimamenn. |>að virðist nóg, að hjú,
sem á að eins 60 ál. til tíundar, borgaði fá-
eina aura til prests og kirkju, ef það á ekki
aðrar eignir að mun. — Lausamannagjald
til presta og kirkna er ekki mikið, enda mun
sú tekjugrein óvíða nema miklu, og víðast
hvar engu, og er það þó ekki nema sann-
gjarnt, að lausamenn borgi eitthvað hæfilegt
eptir efnum og ástæðum til allra stjetta.
|>að getur orðið ágreiningur um það, hvort
afnema skuli aukaverkaborgun til presta
og legkaup til kirkna, þó önnur gjöld væru
afnumin og þeim breytt ,í annað gjald eða
tolla. — Skagfirzka uppástungan vill láta
afnema alla slíka aukaverkaborgun, nema
fyrir hjónavígslu, sem hún vill láta færa
upp í 6 kr.
Væri hundraðatal jarða og framtal lausa-
fjár til tíundar aftekið, um leið og hinum
gömlu gjöldum til presta og kirkna væri
breytt í eitt prestsgjald og eitt kirkjugjald,
þá þyrfti að finna einhvern nýjan mæli-
kvarða fyrir gjaldi þessu, í staðinn fyrir
hundraðatalið, ef menn ekki fallast á að
gjalda prestum og viðhalda kirkjum af
landssjóði, og bæta landssjóði það aptur
upp með tollum, sem mörgum mun þykja
ísjárvert, ef það verður örðugt, sem að mínu
áliti ætti ekki að verða, að fá öðrum gjöld-
um breytt í tolla.
Sumir hafa stungið upp á, að jafna presta-
og kirknagjöldum niður eptir manntali, en
sú undirstaða mundi reynast miður sann-
gjörn, vegna hins mannmarga og fátæka
tómthúsalýðs í sjóplássum og kriugum kaup-
staði; ajjrir hafa stungið upp á að jafna
gjaldi þessu niður eptir efnum og ástæðum,
eins og aukaútsvörum, en sú regla mundi
líka reynast viðsjál í sumum sóknum og
prestaköllum, þar sem meiri hluti manna
eru bláfátækir og margir öreigar, svo að
mestöll prests- og kirkjugjöld kæmu niður
á fáeinum mönnum, sem kallaðir væru
bjargálnamenn og efnaðir. — það virðist
heldurekki ósanngjarnt, að fátækir menn,
sem búa á jörðu, eða halda tómthús, sem
þeir eiga sjálfir eða leigja af öðrum, eða
húsfólk og lausafólk, gjaldi nokkuð af stöðu
sinni til presta og kirkna, án tillits til efna-
hags þeirra og ástæðna yfir höfuð, ef það
gjald hinna fátæku væri hæfilega mikið.
Hitt og þetta.
— Bemingamenn í París eiga sjer blað, sem
heitir „Journal des Mendiants“ (Betlarablað).
Ætlunarverk þess er, að leiðbeina beininga-
mönnum við atvinnu þeirra. þar stendur meðal
annars t. d. svolátandi vísbending: „Á morg-
un á að jarða stórríkan mann frá Magðalenu-
kirkjunni.11 — „Kl. 1: mikilsháttar hjónavigsla í
Trínitatiskirkju.“ — „Ritstj. getur vísað á ná-
unga, sem þarf að halda á blindum manni, er kann
; dálítið á hljóðfæri.u—„Bæklaður aumingi getur
| fengið atvinnu á stórum baðvistarstað, ef hann
I hefir góð meðmæli og dálítið veð fram að bjóða.“
, það er full alvara í þessari auglýsingu. Eig-
endur baðvistarhýbýla eða „laugarbóla11 vita, að
gestir þeirra eru ósparir á ölmusum, ef nóg er
tækifæri til þess. þeir geta nú ekki annast
sjálfir sníkjurnar, og ráða því til sín útfarinn
^ beiningamann og veita honum einkaleyfi til að
stunda atvinnu sína þar upp á hálfan hlut (!!)
Xjeiðrjetting. Sigurður vinnumaður, sem nefnd-
ur er meðal hinna drukknuðu í blaðinu í gær, var
Sigurösson, en ekki Guðmundsson. Skipið, sem
sökk, var skip Jóh. Ólsens, en hitt náðist.
Bls. 195. 3“ stendur ólíklegt fyrir líklegt.
AUGLÝSINGAR
1 himleldn máli m. smáletri kosta 2a. (þakicaráv. 3a.) tivert orá 15 slata trekast
I m. öðru letri eía setning 1 kr. tjrir þnmlunj dálks-lenjdar. Borgun út i hönd
Jörð til ábúðar!
Frá næstkomandi fardögum fæst Stóri-Hólmur i
Leiru til ábúðar; jörð þessari fylgja mikil og góð
vergögn, ágæt lending, allmikii þangfjara, og i
meðalárum framfleytir hún 3—4 kúm.
Lysthafendur snúi sjer til verzlunarstjóra O. A.
Olavsen i K.eflavík. •
Yfir3etukona þorbjörg Sveinadóttir er nú
sezt hjer að í bænum á sama stað og áður, og
tekin við sínu fyrra embætti.
Iðunn.
Mdnaðarrit til skemmtunar og fróðleiks.
Ritstjórn:
Bj'öm Jónsson, Jón Ölafsson,
Steingr. Thorsteinsson.
Af »Iðunnu, IV. bindi, fyrir árið 1886,
eru nú út komin 1.—4. hepti í einu lagi,
nær 20 arkir, og sent út um land með
þessari póstferð. ‘
Efnisyfirlit: Ljónið vaknar, eptir Zakarías
Topelius (G. G. hefir þýtt). Veðurspárnar (G.
G.). Hvernig Hyde Hick missti óðal sitt, eptir
Mark Twain (G. G.). Nauta-at á Spáni (J. Stgr.),
Hvað sagt er um oss á bak, safnað hefir Olafur
Havíðsson. Eyðing Jerúsalemsborgar, eptir A.
Ingerslev (þ. B.). Vitrun Karls ellefta, eptir
Prosper Merimée (B. J.). Perlan frá Toledó,
eptir sama (B. J.). Um vatnið, eptir K. M.
Meyer (H. T.). Um Suðurhafseyjar, eptir þor-
vald Thoroddsen. Stjórnarskrárrof Napóleons
þriðja, eptir N. Neergaard. Kvæði: Mignon,
eptir Goethe (Stgr. Th.). Spakmæli og kjarn-
yrði (Stgr. Th.).
— Argangurinn pða bindið verður allt
30 arkir, og kemur hitt út nú fyrir nýjár.
|>ar í verður meðal annars íslenzkt smá-
sögubrot, eptir Jónas prest Jónasson, og
'neitir: Björn í Gerðum.
Argangurinn af Iðunni kostar allur 3
krónur.
K3* Næsti árgangur, 1887, verður jafn-
stór og með sama verði.
Rvík 1. des. 1886.
Björn Jónsson.
gmp" Nærsveitismenn eru beðnir að
vitja „lsafoldaru á afgreiðslustofu henn-
ar (i nýja húsinu miili Austurvallar og
Austurstrætis).
Ritstjóri Björn Jónsson, cand. phil.
Prentsmiðja ísafoldar