Ísafold - 05.02.1887, Blaðsíða 2

<> 2
en 4 drukknuðu, meðal þeirra kapteinn-
inn og yfirstýrimaður, og tveir menn frá
enska skipinu. Bjargarbátnum hvolfdi
undir þeim í ósjónum ekki langt frá enska
skipinu.
Af látnum mönnum skal geta : málfræð-
ingsins veraldarfræga Joh. Nicolai Madvigs
konferenzráðs. Hann andaðist 12. desem-
ber, eptir nokkurra daga legu, þó hann þá
væri talinn á batavegi. Mörgum á voru
landi er kunnugt um lærdóm og andlegt
atgerfi þessa manns, skörungskap og val-
mennsku. Hann varð snemma riðinn við
stjórnmál og þingmál. Hann tók við for-
stöðu kennslu- og kirkjumála 1848 og hjelt
henni til 1851. Síðan í tvö ár forseti
fólksdeildarþingsins; seinna einn af land-
þingsmönnum, 1853—1874. Madvig var
frjálslyndur og traustur forvígismaður rík-
islaganna til æfiloka. Skömmu fyrir lát
sitt hafði hann samið ritling, þar sem
hann sagði hvorumtveggja til syndanna,
stjórnarsinnum og vinstrimönnum. Bitl-
inginn birti hann ekki fyrir alþýðu, en sendi
hann einstökum mönnum til kynningar.
Að því var fundið í blöðunum, ogþvíhafði
hann nýja útgáfu með höndum, sem fyrir
almennings sjónir skyldi koma, ásamt við-
bæti til andsvara gegn því, sem í blöðum
kom fram, því það var þeim öllum kunn-
ugt orðið, sem í honum stóð. Hann lagði
fortakslausan fordæmingardóm á allt »pró-
vísóriskt« athæfi stjórnarinnar, og kallaði
hver þau bráðabyrgðalög ólögmæt, sem
þingið ræki aptur. Sá dómur náði og til
hæstarjettar fyrir október-dóminn, sem fór
í gagnstæða átt. Hins végar eru mörg á-
þjettarorð mælt til foringja vinstrimanna
fyrir geip þeirra og vanhyggju. Madvig
var kominn á þriðja árið yfir áttrætt:
fæddur í Svaneke á Borgundarhólmi 7. á-
gúst 1804. — Látinn ér líka Holten pró-
fessor, forstöðumaður fjöllistaskólans.
Noeegub. Mörg tíðindi síðar flutt af
því volæði, sem leiddi af bankasvikunum í
Arendal, og fleiri sögur orðnar af misferl-
um manna á öðrum stöðum 1 sömu stefnu.
þetta sýnir, að þeir Kjelland og Lie hafa
í raun og veru haft innlend mein til með-
ferðar í skáldsögum sínum í fyrra («For-
tuna» og «En Malström»).
Nýlega er bók ein, skáldsaga, sem «A1-
bertines heitir, bönnuð og gerð upptæk.
Höfundurinn Krogh að nafni. þ>að til saka, I
að hjer væri hneyxlislega orðum farið í í
lýsingum lausungarlífsins, þó bókin víti það j
í raun og veru og sýni afdæming þess og!
viðbjóðslegar afleiðingar. Margir liggja
fyrir þetta Sverdrup og ráðanautum hans |
á hálsi, og segja ritfrelsinu misboðið.
Sverdrup hneigist að þeirra flokki í Nor-
egi, sem ætla, að slík rit, rit með frönsk-
um blæ og búningi, örfi heldur ljettúðina, I
en leggi á hana hömlur. Menn deilast nú
í áþekka flokka í Noregi og Danmörk um
þetta efni. Varúðar- og vandlætisflokkur-
inn kallar hina «Evropæere», — eins konar
þjóðleg skrípi, eða þess háttar — sem
kalla allar bermælalýsingar bæði leyfilegar
og hollar.
Bolgaeamálið og stóeveldin. Tími að
eins til stuttlegrar yfirferðar, til að benda
á höfuðafstöðuna, sem nú er komið. Nú
helzt að vona, að hjá stórvandræðum verði
komizt, þó á löngu kunni að líða áður en
málið verður út kljáð. Hins vegar mestar
líkur til, að hjer verði það til að vinna,
sem Bismarck vill og styður að, það sem
sje, að Bússar fái að mestu vilja sinn á
Bolgaralandi, komizt þar í þá ráðastöð,
sem þeir hafa sótt eptir og haft, áður
Alexander fursti fór að verða þeim óleiði-
tamur. það er satt, að menn hafa búizt
opt við nýjum hríðum, að blöðin hafa
ráðið það af ummælum ráðherranna í Vín,
Pest, Bómaborg og Lundúnum, að þriggja- j
stórvelda-samband væri í samruna móti |
yfirgangi Bússa. Bökkvað lengi í lopti, j
en ekki að regni að svo stöddu.
Bismarck sagði nýlega á þinginu, að sjer |
hefði aldrei dottið sú heimska í hug, að |
leggja út í ófrið út af Bolgaramálinu; svo
væri samkomulag við Bússa þýzkalandi
hollt og þarft, og friðurinn öllum þjóðum j
fyrir beztu. f>að er líka eflaust fyrir hans
tilstilli og ráðlegging, að Bússar hafa held-
ur hægt á sjer, stillt sig um að senda her
suður til atfara. þetta hefur lengi við
kveðið í blöðum hans.
Báðherrar hinna stórveldanna taka nú
líka í sama streng og segjast allir leggja j
sig í framkróka fyrir friðinn. Báðherrar j
Breta taka dræmast undir, sem von er;
því flestir segja, að Bretar hafi róið drjúg-
um undir til tíðindanna í Austur-Bumelíu
og gert Alexander jarl Bússum fráhverf-
an. þeir hafa líka lengi keppzt að kom-
ast á svig við Bússa (erindreka þeirra) í
Miklagarði; en það fór svo, að Bússar
ráða nú næstum öllu við soldán. jpetta
hefir Englendingum gramizt, og þeir hafa
fyrir skömmu haft í hótunum við soldán.
En hvaða alvara því máli fylgir, er bágt
að vita.
Nú sem stendur eru þessir vextir á
málunum :
þegar Kaulbars ætlaði, eptir burtför
jarlsins, að gera bráðabyrgðarstjórnina að
undirlægju sinni, gerðist hún og landsbú-
ar honum svo þverir, að hann hvarf á
burt eptir burtkvaðning Bússakeisara, og
með honum allir konsúlar Bússa. Nú
bjuggust flestir við skruggum; en þær
komu ekki. Bússar sögðu að eins við
stórveldin : »það fer allt í óreiðu og ólög-
um þar eystra. Á því skjótastur endir
gerður, ef við komum okkur saman sem
allra fyrst um nýjan fursta«. f>eir hjeldu
nú fram til valdanna öðrum Alexander,
»fursta af Mingrelíu«. Hann er frá Kákas-
uslöndum og hefir selt Bússum land sitt,
kvongazt í Pjetursborg og fengið til eign-
ar dóttur Adlersbergs greifa. Hann er
sagður meðallagi viti borinn, hefir ekki
bezta orð á sjer fyrir fjáreyðslu sakir, og
allir þykjast vita, að hann—ef hann kemst
til valda — verði það verktól, sem Búss-
ar vilja eiga á Bolgaralandi. Bráða-
byrgðarstjórnin hefir sent frá sjer sendi-
boðanefnd til stórveldanna fyrir vestan
og hefir þeim verið alstaðar—nema á Eng-
landi—svarað, að Bolgarar yrðu að koma
sjer saman við Bússa. Enn hafa þeir ekki
komið til Bómaborgar, en þar verður víst á
sama vikið. Engir taka nú heldur fjarri
að fallast á kosningu Mingrelíu-furstans;
en sumir segja, t. d. Englendingar, að ó-
gjörlegt sje að gera hann að höfðingja,
landsins að fólkinu nauðugu.
England. Breyting orðin á ráðaneyti
Salisburys. Úr því gengmn ræðukappi
þess og forvígismaður í neðri málstofunni,
Bandolph Churchill lávarðar. Hvað þeim
Salisbury hefir borið á milli, höfum vjer
ekki sjeð áreiðanlega greint; en helzt má
ætla, að Churchill, »lýðveldisvini Torý-
manna«, hafi leiðzt seinlæti og tregða þeirra
að taka til þeirra lagabóta, sem hæfa hugs-
unarhætti og kröfum vorra tíma. I hans
stað er Goschen kominn, úr liði Harting-
tons lávarðar, eða »úníónista«— þeirra sem
skildust við Gladstone í írska málinu. f>ó
hefir hann ekki tekið við fjármálunum eða
forustunni í neðri málstofunni, en hún er seld
Smith í hendur, sem staðið hefir fyrir her-
málastjórninni. Við henni hefir Stanhope
tekið, nýlenduráðherrann. Salisbury sjálf-
ur hefir tekið við utanríkismálunum, af
Iddesleigh lávarði (fyrrum Stafford North-
cote), sem nú er látiun (bráðkvaddur).
Illur kurr og óspektasamt enn á Irlandi,
því Irar þykjast vita, að þeim sje harðræð-
in ein búin af hálfu Torýstjórnarinnar. I
Cork urðu miklar róstur 6. desember, og
særðust þar 23 menn af óróalýðnum, og
ekki fáir af löggæzluliðinu. Til styrktar
við bræður sína á heimalandinu skjóta Ir-
ar í Norður-Ameríkn stórfje saman, og
halda marga fundi í því skyni. Kvisað
enn um sendingar tundurvjela og annara
vopna vestan um haf.
JrizKALAND. það mál er nú uppi á ríkis-
þinginu, sem Bismarck segir, að þýzkaland
eigi nær því líf sitt undir. J>að eru nýmæli
um framlög— 20 miljónir marka á ári—til
herauka (rúmar 40 þús.) í sjö ár.
Aðalástæður þeirra Bismarcks, Moltkes
o. fl. eru, að J>ýzkaland megi ekki um
frjálst höfuð strjúka meðan Frakkar búi