Ísafold - 18.08.1887, Blaðsíða 2

154
í fjárlögum, þá er jafn-óforsvaranlegt að
fara að taka hana aptur. Enda hefir
þingið aldrei látið sjer detta slíkt í hug
fyr en þetta. Nú hefir það (o: neðri
deild) tekið út úr hópnum tvo menn, sem
hafa fjárlaga- launabót; aðra embættis-
menn, sem hafa samkynja launabót, að
eins í fjárlögunum, lætur það ósnerta.
Hvers eiga þessir menn að gjalda öðr-
um fremur? Margur mundi ætla, að þeir
hefðu eitthvað af sjer brotið, svo að þing-
inu þætti landhreinsun að þeim, öðrum eða
báðum. En því mun fjarri fara, enda er
ekki borið fyrir, hvorki hátt nje í hljóði.
Skiljanlegt er það, að einhvern gilti einu,
þótt annar þeirra að minnsta kosti yrði
ekki lengi fastur í sessi. En hvort þing-
ið í heild sinni eða þjóðin er eða ætti að
vera sama sinnis, það er annað mál.
f>að var í raun rjettri ekki launa-óöí til
að dreifa nema fyrir annan þessara manna,
Tómas Hallgrímsson, og er það sannast
að segja, að það var einhver hin sann-
gjarnlegasta launabót, sem þingið hefir
nokkurn tfma veitt; því maður þessi hafði
verið látinn hafa öldungis óviðurkvæmi-
lega lág laun framan af, — laun, sem allir
vita að ekki er auðið að komast af með
hjer öðruvísi en fyrir einhleypa menn
(1800 kr.).
Hitt, sem landlæknir Schierbeck var
veitt í fjárlögum í hitt eð fyrra, 600 kr.,
var og er fjarri því að geta heitið launa-
bót. það voru skaðabætur, þó hvergi nærri
fullar skaðabætur, fyrir það, að hann hafði
veriðlátinnmissa af þeim launum,er embætt-
inu fylgdu þegar hann tók við því, og hann
gerði sjer vísa von og hafði fyllstu ástæðu til
að gera sjer vísa von um að halda, sem sje
4800 kr.; mundi og aldrei hafa um embætt-
ið sótt að öðrum kosti, sem ekki er furða,
þar sem meðal-tekjur lækna í Khöfn eru,
eptir nýjustu skýrslum, um 7000 kr., en 10
—20,000 kr. talsvert algengt. Fyrirvari
í veitingarbrjefi hans (og umsóknarbrjefi)
um að sætta sig við launabreyting átti
hvorki eptir hans nje veitingarvaldsins til-
ætlun við annað en frumvarp það frá al-
þingi, er þá lá fyrir, um lækkun land-
læknislaunanna niður í 3600 kr., en sem
þá var einráðið að synja staðfestingar.
f>að var að kenna of óákveðnum orðatil-
tækjum í veitingarbrjefinu, að hið nýja
frumv. þingsins 1883, um 4000 kr. laun,
gat náð til þessa landlæknis, þvert á móti
tilætlun allra hlutaðeiganda, þar á meðal
meiri hluta þingsins 1883, sem ætlaði að
setja skýran fyrirvara þar að lútandi í
lögin, en hvarf frá fyrir orð landshöfðingja
um að þess þyrfti eigi með,— frumvarpið
gæti samt ekki náð til hans. En svo
þegar það var orðið að lögum, var því
samt beitt við hann, með því að þá kom
það upp, að það mundi vera leyfilegt ept-
ir orðum veitingarbrjefsins.
þannig er þetta mál vaxið; og sjer því
hver óhlutdrægur maður, að hjer er um
rjettlætiskröfu að tefla, en enga náðargjöf,
—þ. e. siðferðislega rjettlætiskröfu. Að það
er ekki lagaleg rjettlætiskrafa, er eingöngu
að kenna handvömm þeirra, er um málið
fjölluðu á sínum tíma, en aldrei með fyr-
irhuguðu ráði gjört. Og að hagnýta sjer
þess konar »lögvillur«, það er samboðnara
ótíndum málfærslumönnum, en þjóðþingi,
sem á að láta sjer annt um sóma og heill
landsins; en því er hvorugu vel borgið
með annari eins aðferð við einn af þeim
sárfáu útlendingum, sem hingað hafa kom-
ið með meira mætti og vilja til að vinna
þjóðinni gagn en almennt gerist, og hefir
síður en eigi brugðizt vonum manna í því
efni.
—Sparnaður er í einu orði svo bezt
lofsverður, að honum fylgi bæði rjettlæti
og hagsýni.
„Islendingar, sem fundu Ameríku,
eða
heiður þeim sem heiður heyrir“.
þetta er fyrirsögn á bók, er kona ein
frá Vesturheimi, af norsku kyni, Marie
A. Brown að nafni, hefir samið og gefið
út í Lundúnum í sumar á ensku, í því
skyni að spilla fyrir eða ónýta þá fyrir-
ætlun, að halda fagnaðarhátíð árið 1892,
12. okt., í minningu þess, að þá eru liðin
400 ár síðan að Columbus kom fyrst við
land í Ameríku. »Fann Ameríku«, segja
aðrir, og það nær allir sagnaritarar heims-
ins og öll alþýða eptir þeim, fyr og síðar.
En ms. Brown segir blátt áfram, að Col-
umbus sje þjófur að þeirri frægð, er hon-
um hefir fyrir það hlotnazt. Hann hafi
komizt yfir skýrslur um landafundi Islend-
inga fyrir vestan haf, er gerðust 500 árum
áður, fyrst í skjalasöfnum í Bóm og síðan
hjer á landi, er hann kom hingað með
ensku kaupfari 1477, en farið dult með,
í því skyni að stela frægðinni fyrir að
finna Vesturheim handa sjálfum sjer,—allt
með ráði lævísra kennimannahöfðingja suð-
ur í löndum, er aldrei sitja sig úr færi að
auka ríki hinnar kaþólsku kirkju bæði
með rjettu og röngu, ekki sízt með hvers
konar vjelum og undirferli.
I stað þess að minnast þessa »þjófs og
falsara«, Columbusar, árið 1892, vill höf.,
að Ameríkumenn haldi 1000- ára- afmæli
sitt árið 1985, því að þá muni liðin þús-
und ár frá því er Bjarni Herjólfsson kom
við land í Ameríku. »A því afmæli,
hundrað árum eptir þetta, mun ísland
kasta ellibelgnum; þá mun það uppskera
ávöxt sinna langvinnu þrauta, því hið
ameríkska þjóðveldi mun þá, til knúð af
afli sannleikans og með djúpri tilfinningu
alls þess, er það á móðurþjóðveldinu [ís-
landi] upp að inna, verða íslands handa-
verk, ávöxtur hinnar fornu speki, sem þar
hefir geymd verið í ríkum mæli«.
Bókin er að öðru leyti mestmegnis sam-
setningur úr ýmsum ritum um það, er ís-
lendingar fundu Vínland hið góða 02 nðr-
ar austurstrendur Norður-Ameríku : Bjarni
Herjólfsson, Leifur heppni (árið 1000), f>or-
finnur karlsefni o. fl. mest, allt eptir Flat-
eyjarbók upphaflega. Einkanlega hefir höf.
stuðzt við ritpróf. B. B. Andersons.nú sendi-
herra í Kaupmannahöfn, er hann samdí
fyrir 12—14 árum og heitir nAmerica not
discoveered by Columbus« (Ameríka ekki
fundin af Columbusi). I því riti er gerð
glögg grein fyrir því sem hægt er um það
að vita, og leidd sennileg rök að því, a&
Columbus hafi haft vitneskju um landa-
fundi Islendinga í Ameríku og því gengið
að landinu vísu. þ>að eru þau hin sömu
rök, sem ms. Brown til nefnir í sinni
bók.
|>ar er sýnt fram á, að hinir miklu landa-
fundir Islendinga 1 Vesturheimi á öndverðri
11. öld, — miklu meiri og merkilegri en
Columbusar, sem aldrei fann nema 2 eyjar
á fyrstu ferð sinni, en þeir könnuðu alla
austurströnd Norður-Ameríku, frá Labrador
suður að Florida — hafi hlotið að spyrjast
suður í lönd, þar sem siglingar voru svo
miklar þangað af norðurlöndum í þá daga,
og þá einnig til Eómaborgar, höfuðstaðar
hins menntaða heims, en þaðan var Norð-
mönnum gefið glöggt auga, með því að þeir
hjeldu lengst uppi heiðnum sið hjer í álfu..
I annan stað er þess getið í sögum,
að Guðríður kor>a f>orfinns Karlefnis,
er verið hafði 3 ár í Vínlandi, og
alið þar son sinn Snorra, fór pílagrímsför
suður til Bóms, og hefir þar eflaust sagt af
ferðum sínum páfanum sjálfum eða öðrum
valdamönnum heilagrar kirkju, en þeir skrá-
sett það jafnskjótt, sem annan fróðleik, er
þeir fengu yfir komizt. En með því að
heilög kirkja hafði mestu andstyggð á hin- ,
um norrænu víkingum og öllu þeirra athæfi,
og vildi því rýra frægð þeirra á allar lund-
ir, þá varaðist hún að halda þessu afreks-
verki þeirra á lopti, og þannig gleymdist
það í myrkri miðaldanna alstaðar nema á
íslandi. En þegar siglingar og landafund-
ir hófust af nýju á ofanverðri 15. öld í