Ísafold - 01.12.1887, Qupperneq 2

222
Hallærisgjafir frá Ajneriku. Með síflasta
póstskipi voru biskupi sendar af fjelagi ís-
lenzkra kvenna í Winnipeg í Canada, er nefnir
sig „Fjelag íslands dætra í Wmnipeg11, 418 kr.
69 a., sem kveðst hafa safnað fje þessu, er
fregnin um yfirvofandi hallæri barst frá fóstur-
jörðunni síðast liðið ár, í þvi skyni að gjöra
ofurlitla tilraun til að rjetta að minnsta kosti
nokkrum af þeim mest nauðlíðandi hjálparhönd.
Fje þessu hefir biskup ráðstafað að fyrirlagi
gefandanna til sjera E. 0. Bríms á Höskulds-
stöðum, sem með öðrum fleirum mun sjerstak-
lega eiga að útbýta því meðal ekkna þeirra
manna, er drukknuðu á Skagaströnd síðast
liðinn vetur.
f>essi gjöf, sem gefin er af góðum hug, kem-
ur þar niður, sem mikil er þörfin fyrir. Ekkjur
þessar fengu og í sumar 60 kr. styrk af sjóði
fátækra ekkna á Norðurlandi, sem hiskup hefir
umráð yfir.
í sjálfheldu.
Ymislegt hefir verið í dönskum blöðum
í haust viðvíkjandi stjórnarbaráttu vorri
við Estrúps-ráðaneytið, mest þó brjef hjeð-
an, eða stíluð hjeðan, frá báðum hliðum,—
í Morgunblaðinu og Politiken frá voru sjón-
armiði, en Nationaltid. og Dagblaðinu frá
stjórnarinnar sjónarmiði. Frjettaritari Dag-
blaðsins kveður Politiken upp úr um, að
sje Dr. J. Jónassen, og Nationaltíðindanna
biskupinn.
í Nationaltíð. var 3. okt. grein um Fens-
marksmálið, er Morgunbl. eignar íslenzka
stjórnarráðinu beinlínis eða óbeinlínis, og
er þar hrósað happi yfir því, að alþingi
geti eptir íslenzku stjórnarskránni 3. gr.
ekki lögsótt ráðgjafann nema fyrir stjórn-
arskrárhrot, þar sem eptir grundvallarlög-
um Dana ábyrgð ráðgjafa gagnvart þinginu
nái til alls þeirra stjórnaratferlis. Segir höf.
greinarinnar meira að segja, að ábyrgð ráð-
gjafans gagnvart alþingi hafi verið »af ásettu
ráðin þannig takmörkuð í stjórnarskránni.
þessari grein var svarað í Morgunbl.
af Islendingi í Kaupmannahöfn. þá kom
aptur svar frá stjórnarinnar hálfa í Natio-
naltíð. 31. okt., og er þar ítrekað, að al-
þingi geti alls ekki lögsótt ráðgjafann í
þessu máli, þó það aldrei nema hefði á
rjettu að standa að efninu til: það hafi
ekki heimild til þess eptir stjórnarskránni.
Morgunbl. segir nú, í ýtarlegri ritstjórn-
argrein um málið 5. nóv., að sje svo, sem
haldið er fram frá hálfu stjórnarinnar, að
alþingi geti ekki gert ábyrgð gildandi gegn
ráðgjafanum, jafnvel þótt hann hefði í raun
og veru gert sig sekan í því, að vanrækja
mjög skyldu sína (eptirlitsskylduna við
Fensmark), af því að hin íslenzka stjórn-
arskrá hafi »a/ ásettu ráði» verið þannig
orðuð, að þess væri enginn kostur, — þá
sýni þetta skýrt og greinilega, að það sje
ekki ófyrirsynju, er Islendingar vilja fá
stjórnarskrána endurskoðaða.
Blaðið bendir á, að í konungl. auglýs.
2. nóv. 1885 sje stjórnarskráin talin svo
fullkomin, að engin von sje um að henni
fáist breytt, og í brjefinu, sem stjórnin ljet
skrifa fyrir sig í Times í fyrra (sjá Isaf. 5.
jan.), standi, að stjórnarskráin íslenzka
þræði nákvæmlega dönsku grundvallarlög-
in — — og veiti yfir höfuð svo mik-
ið frelsi, sem frekast sjeu dæmi til í
nokkru ríki í heimi. En nú sje þessari
grein í Nationalt. hælzt um, hvað stjórn-
arskráin sje ófullkomin og að í hana vanti
nauðsynlegar ákvarðanir, sem sjeu í hinum
dönsku grundvallarlögum.
par með hefir stjórnin hneppt sig í sjálf-
heldu.
Blaðið kveðst með engu móti fá sjeð,
hvernig það ætti að geta verið ósamrými-
legt við stjórnarskipun ríkisins, eins oghún
er nú, að ráðgjafinn fyrir Island beri ó-
takmarkaða ábyrgð stjórnarframkvæmda
sinna gagnvart alþingi. það sje vissulega
hart, ef Islendingar sjeu rjettlausir gagnvart
hverri ávirðingu, sem stjórnin kynni að gera
sig seka í við þá, og eigi því fram að fara
til lengdar, þá megi Danir fara að taka
sjertil íhugunar það,sem Times sagði í fyrra,
í sept., í ritstjórnargrein sinni um stjórnar-
skrármálið íslenzka, að þeir mættu vara
sig á, að ekki bæri hjer að sama brunni
sem með Hertogadæmin, og vakti jafnframt
athygli á því, að Islendingum væri miklu
hentugra að hafa verzlunarviðskipti við
Skotland, heldur en við Danmörku.--------—
»Og nú, þegar sjálf stjórnarblöðin eru
farin að játa það og sýna með rökum,
hversu hinni íslenzku stjórnarskipun er á-
bótavant, án þess að vilja þó láta nokkra
vitund undan rjettlátum kröfum Islendinga
um endurskoðun á henni, þá getum vjer
eigi bundizt að vekja athygli á því, hversu
hættulegt slíkt háttalag getur orðið fyrir
einingu ríkisins.-----þó ekki væri annað
en að íslenzka verzlunin gengi undan Dan-
mörku og færðist til Englands, þá væri
það bæði fjárhagslegur skaði fyrir Dan-
mörku, og mundi líka veikja það band, sem
fjörug verzlunarviðskipti hlytu að tengja
milli landanna (íslands og Danmerkur) og
verða þar með iangt um skaðlegri fyrir
einingu ríkisins, en þótt ráðgjafinn fyrir
ísland bæri ábyrgð fyrir alþingi á stjórn-
arathöfnum sínum.
það er því vonandi, að eins og menn
nú hafa frá hálfu stjórnarinnar sjeð og ját-
að, galla hinnar íslenzku stjórnarskrár, þá
mun hún sjá bráðlega, að það er ríkinu
og eining þess fyrir beztu, að hún standi
eigi lengur í móti endurskoðun stjórnar-
skrárinnar«.
Miðveldasambandið og friðurinn.
Frá f'rjettaritara ísaf. á Englandi, 9. nóv.
Hvervetna ríkir friður; en allir leiða
endalausar getur að því, hvernig úr muni
ráðast máli Ferdinands Búlgaraprins eins
vegar, og hins vegar úr hinu ný-tryggða
sambandi miðveldanna: þýzkalands, Aust-
urríkis og Italíu. Ekkert þeirra velda, sem
skrifuðu undir Berlínarsamninginn, hefir
viðurkennt Ferdinand svo sem löglegan jarl
Búlgara. Kalnoky, fyrsti ráðgjafi Austur-
ríkis, hefir lýst yfir því opinberlega, að í
mál Búlgara geti ekkert eitt stórveldanna
skorizt út af fyrir sig. Orð hans flytja
sameiginlegan vilja sambandsveldanna, og
þýða það,að Rússum,sem hata Ferdinand og
allt hans athæfi allt eins beizklega eins og
þeir hötuðu Alexander af Battenberg, verði
eigi leyft að skerast á nokkurn hátt í
stjórnarmál Búlgara. jpessu hafa blöð
Bússa tekið ærið þunglega, þyngst stjórnar-
blöðin. Bússarvita það,að undir þessu ligg-
ur samantekið ráð miðveldanna, að halda
við friði og spekt á Balkanskaga allt er
verður, meðan þau eru að fá smáveldin þar
í| máldaga-bundna heild (confederation) til
að halda friði sjálfra sín milli, og að verj-
ast með sameiginlegum kröptum gegn ytri
óvinum, er blanda vilji sjer í innanlands
mál þeirra—þ. e. Bússum. þetta tekur
Bússa sárara en svo, að þeir geti staðizt
það til lengdar. það þýðir það, að láta
Balkanlöndin fá næði til að taka tryggð við
þjóðlega stjórnarskipun undir eptirliti þjóð-
kjörinna þinga, ráðherraábyrgð fyrir þingi
o. s. frv., sem eru frumskilmálar fyrir því,
að þjóðir skilji, að þær sjeu þjóðir. En
fyrir því, að þessi smáu Balkanríki eru
slafnesk að meginhluta, og alslafa-stefna
Bússa er nú orðin svo föst, að hana stöðv-
ar ekkert nema stórkostlegar ófarir í hern-
aði, þá vilja Bússar með öllu móti koma
í veg fyrir, að þau fái að njóta sín til að
komast á þessar þjóðlegu laggir heima fyr-
ir, sem hlytu að gjöra sameininguna við
Bússland alveg ómögulega, nema með því
óyndisúrræði, að vinna þau öll herskildi og
innlima þau, undir feiknstöfum sverðs og
fallbyssu, í ríki, þar sem eins manns á-
byrgðarlaus vilji er allsherjarlög. I þessu