Ísafold - 15.02.1888, Síða 2

29
selja hana; t. d. varð Gránufjelagið fyrir
nokkrum árum að selja meira eu 6000 pör,
sem safnazt hafði fyrir í 3 ár, fyrir 25 a.
parið, en hafði verið keypt fyrir 65 til
80 a.—
Nokkurn veginn sama er að segja um
mórauðu smábands-sokkana. Allir kaup-
endur kvarta yfir handbragðinu og ólaginu;
litur og stærð á sama pari ólíkt, og lagið
ekki líkt mannsfæti. fegar sokkurinn á
að heita vandaður og verðið er yfir krónu,
þá kaupa ekki fátæklingar eður sjómenn
þetta, heldur efnamenn, »fína fólkið», og
þá vill það, að varan sje góð og bragðfalleg.
Fyrir þrem árum keypti Gránufjelag ná-
lægt 1000 pör af þessum »dæilegu» smá-
bandssokkum fyrir 90 til 150 a. f>eir lágu
í Kaupmannahöfn l^ ár ; þar var ómögu-
legt að fá boð í þá ; svo fóru þeir til Eyja-
fjarðar aptur, þaðan til Noregs, svo til
Skotlands; í hvorugu landinu var mögulegt
að selja þá, voru þeir því sendir til Islands
aptur, og nú liggja þeir í Kaupmannahöfn,
meiri hlutinn óseldur; fyrir það sem selt
er, af því bezta, fjekkst 75 a. til 1 kr.
þetta er dæmi þess, hve skemmtilegt og
gróðavænlegt er að hafa slíka vöru milli
handa. Slíkt er því hörmulegra, sem
margir af þeim, sem áður hafa reynt líka
sokka, hrósa íslenzku ullinni fyrir það,
hvað mjúk hún sje og hlýrri en nokkur
önnur ull; efnamenn mundu því sjálfsagt
kaupa íslenzka sokka og vetlinga, eí hand-
bragðið, ólagið, útlitið og haldleysið væri
ekki þar til fyrirstöðu. Jeg hefi sjálfur
reynt ekki svo fáa af þessum mórauðu
verzlunarsokkum, og skil ekki, hvernig og úr
hverju þeir eru búnir til; eptir annan og
þriðja þvott eru þeir komnir sundur á
hælum og tám ; þeir halda ekki helming
á við þá sokka, er jeg hefi keypt af mönn-
um, sem hafa látið búa þá til handa sjer
sjálfum.
Menn, sem búa til ónýta vöru, geta
selt hana með hagnaði einu sinni eða
tvisvar, en ekki optar. Eða geta menn
búizt við, að aðrir kaupi til langframa
það, sem þeir sjálfir hvorki geta eða
vilja nota ? Menn hafa sjálfsagt tekið
eptir því, að þó alin af einhverjum
dúk, eða klútur eða smáhlutur frá útlönd-
um, kosti ekki meira en 20—30 a., þá er
hann bragðlegur; tímarnir heimta nú, að
hluturinn, sem á að seijast, sje álitlegur.
Mönnum er og kunnugt, að ógrynni af
vérkvjelum eru í útlöndum, sem vinna
miklu ódýrara en nokkur mannshönd ; er
því óhugsandi, að landsmenn geti keppt
við þær eða selt með nokkurn veginn við-
unandi verði,nema því að eins.að þeir vaudi
efni og verk sem þeir framast geta; flestir
vilja handunnar vörur, einkum prjónles,
fremur en vjelunnar, ef gæði og útlit er eigi
mjög mÍ8inunandi.
Afleiðing af því, að tóskaparvörurnar hafa
verið svo lítt vandaðar, að ekki er hægt
að 3elja þær lengur, verður sú, að atvinn-
an leggst niður, þangað til miklu hetri
vara verður á boðstólum ; en þar af leiðir
fjármissi, einkum fyrir norðurland, og iðju-
leysi hinnar ungu kynslóðar.
í útlöndum reisa menn skóla og stofna
fjelög til að kenna unglingum innivinnu
(»Husflid») og ástundun ; á sama tíma
leggst niður innivinna á Islandi við tóskap,
sem á fyrri árum varð talsverður hagur að.
þetta eru nú framfarirnar !
þó menn viti, að hesturinn eða sauður-
inn, sem þeir eru að selja Englendingum,
sje ljelegur, eða fiskurinn, ullin, prjónles-
ið, sem þeir leggja í búðina, sje illa verk-
að, þá þykjast þeir góðir, ef þeir geta
komið hlutnum út fyrir hátt verð; en
þessi skoðun er röng og skaðleg, þegar á
heildina er litið ; innan fárra ára kemur
það niður á seljendunum aptur, þegar hinir
seldu hlutir reynast lítt nýtir.
Menn kvarta yfir lágu vöruverði, sem
náttúrlegt er ; upptökin eru í heimsmarkað-
inum og vörunni sjálfri, og nokkuð er sjálfs-
skaparvíti; eða hafa menn með almenn-
um samtökum sýnt verulega ástundun á
því, að reyna að hækka vöruverðið með
vörugæðum, svo þeirra litla innlegg verði
drýgra í búðarbókinni ?
Oðrum þjóðum fleygir áfram ár hvert í
alls konar endurbótum og uppgötvunum.
Yið þá þurfa landsmenn að keppa, þegar
vörur hvorratveggja koma á sama markað.
þetta ætti að vera nóg hvöt fyrir hvern
mann að leggja kapp á að gera sína inn-
lendu vöru sem bezta, svo hún verði ekki
aptast allra í lestinni.
£
Ljóskerin á Engey og Valhúsinu.
það var ekki vanþörf á því, að benda á ann-
markana á Ijósum þessum, eins og skipstjóri
M.F.Bjarnasongerði í „þjóð.“ um daginn. Eins
og þau eru nú, vantar mikið á, að þau komi að
þeim notum, sem verða mætti.
Jeg vildi nú levfa mjer að bæta við tillögu
viðvíkjandi breyting á nefndum ljósum, sem jeg
álít ráði næst, eins og hjer hagar til.
Skipstjóri M.T.Bjarnason leggurmesta áherzlu
á, að stækka Engeyjarljósið, en láta það að öðru
leyti halda sjer. því er jeg ekki beinlínis á.
því tilgangurinn með Engeyjarljósinu er víst
sá, að það skuli vera hafnleiðarljós, þ. e. þegar
komið er inn á móts við Seltjarnarnes, að þá
skuli það vera til leiðbeiningar til hafnar í
Reykjavík, og þá er þetta Ijós nægilega stórt,
allt hvað það sjest út fyrir Akureyjarrif eðaút
á móts við Gróttutanga á dimmri nóttu. það
sem eg álít nauðsynlega breyting við þetta ljós,
er, að það væri að eins eitt ljósker, talsvert
stærra en þau sem nú eru (að minnsta kosti
með 2 lömpum), en bæri eingöngu rauðabirtu.
þannig lagað ljós mundi sjást miklu glöggvara
en þau tvö ljós, sem nú eru á Engey, sitt með
hvorum lit. því eg hefi sjálfur tekið eptir því,
að siðan rauða ljósið var sett fyrir neðan það
hvíta, sjest Ijósið í heild sinni ver en áður, sem
og eðlilegt er, því ljósin eins og deyfa hvort
annars birtu langt tilsýndar og sýnast eins og
eitt dauft hvítt ljós; og verður þetta víst lítið
betra þótt hærri stönghafi veriðreist fyrir ljósker-
in; því með þessu millibili, sem nú er, eru ljós-
in of lítil, en gætu verið nóg, ef þau væru
bæði í einu samlitu ljóskeri.
þá minnist skipstjóri M. F. Bjarnason á Val-
húsljósið, að það sje fremur villandi en leið-
beinandi fyrir þilskip, og telur betra að það
stæði á Gróttu. það er eg honum alveg sam-
dóma um, að eins og ljósin á Valhúsi og Engey
eru nú, þá geti þau verið villandi fyrir ðkunn-
uga, með þvi að þau eru jafnstór og gefa svo
líka birtu, því rauða Ijósið í Engey er svo lítið
og sjest ekki fyr en komið er mjög nærrí.
það er að eins af því að Valhúsljósið stend-
ur talsvert hærra yfir sjávarfiöt, að það sjest
dálítið lengra.
En að þetta ljós væri aftekið og fært á
Gróttu, álit eg miður ráðið, þó að það að vísu
stæði þá á hentugum stað að því leyti til, að
það væri þá fast fram við sjó. En þá þyrfti
Ijósið að vera margfalt stærra til að sjástjafn-
langan veg, eins og af Valhúsinu, því á Gróttu
yrðiþað svo mikiö lægra yfir sjáfarflöt. En þetta
Ijós ætti að sjást sem lengst og mikið lengra
en Engeyjarljósið. þá gæti það aldrei orðið
neitt villuljós.
Annað, sem líka gæti verið ísjárvert við að
aftaka Valhúsljósið og færa það út á Gróttu,
er, að það er notað sem leiðarmerki fyrir opin
skip á næturþeli. Líka hafa opin skip mikit
not af því á sínum vanalegu fiskimiðum, þegar
dimmt er, því opt getur sjest til fjalla þótt
undirlendið sjáist ekki, og er ljósið þá mjög
nauðsynlegt til að miða við afstöðu, enda mun
þetta ljós vera til orðið eingöngu fyrir opin
skip ; þetta gagn gæti það miklu síður gjört,
ef það stæði á Gróttu. Hitt er annað mál, að
það væri bezt sem bezt er, að hafa reglulegan
vita á Gróttu; en slíkt mun nú ekki þykja tak-
andi í mál kostnaðar vegna.
Að minni hyggju væri því rjettast, að stækka
Valhúsljósið að mun, en að það gæfi þá frá sjer
eingöngu hvíta birtu. Væri það talsvert stærra
en það er nú, einkum að undir það væri sett
hærri stöng, likt og á Engey, þá sæist það svo
mikið fyr en öll önnur Ijós hjer, að það gæti
aldrei orðið villuleiðandi fyrir þilskip, sem ætla
að leita hafnar hjer, en gerði alveg sama gagn
opnum skipum, eins og það gjörir nú.
J>essir tímar heimta það einmitt, að sem fyrst
verði komið svo hagfeldri tilhögun sem auðið
er á þessi ljós, sem hjer hefir verið á minnzt.
j-'ilskipaútvegur er orðinn nokkur hjer seinni
part vetrar, meðan löng og dimm er nótt, og
eins og hjer hagar til, neyðast menn opt til,
ýmsra orsaka vegna, annaðhvort að leita