Ísafold - 28.03.1888, Qupperneq 3

59
í Canada. — Jeg. vinn ekki fyrir hausa-
borgun.
Hvað viðvíkur því,að jeg hrósi meira Norð-
vesturlandinu en öðrum pörtum Canada,
þá er það af því, að jeg er af reynslunni
með veru minni í ríkinu síðan 1873 fylli-
~ lega sannfærður um, að þar er að öllu sam-
töldu hinn hentugasti aðseturstaður fyrir
íslenzka vesturfara, sem enn þá hefirr fund-
izt fyrir vestan haf.
Viðvíkjandi hinum margumgetna nauð-
ungarflutningi á íslenzkum vesturförum síð-
astliðið sumar, skal jeg geta þess, að jeg
átti þar engan hlut að máli annan en þann,
að útvega þeim 77 manns, sem þannig voru
fluttir, góðan kveld- og morgunverð ásamt
rúmum þann tíma (tæpan sólarhring), sem
fólkið dvaldi í Brandon, og farbrjef fyrir
allan hópinn til baka til Winnipeg daginn
eptir, vesturförum að öllu leyti kostnaðar-
laust. Jeg veit ekki til, að nokkrum manni
hafi dottið í hug að kenna mjer um þenn-
an nauðungarflutning, nema Sigm. Guð-
mundssyni einum.
Jeg hefi neyðzt til að geta þessa opin-
berlega, af því mjer er annt um að mínir
mörgu vinir hjer á landi og í Ameríku, og
allt eins hinir, sem ekki þekkja mig, ekki
, fái þá röngu hugmynd, að jeg vinni fyrir
»höfuðpeninga» eða án sannfæringar.
Jcg skal svo ekki tala frekar um þetta
mál, því mjer liggur í ljettu rúroi, þótt því
sje iðulega [?] og að orsakalausu [? ?] beint
að mjer í blaði yðar, að jeg sje að flæma
fólk af landinu.
Jeg álít nógan tíma til að við hafa blaða-
deilur um íslenzka vesturflutninga, þegar
sá timi kemur, að af því verði tjón fyrir
landið og landsmenn. En útflutningar
hjeðan frá landi eru enn þá í bernsku, og
það er að eins tímaspursmál fyrir fslend-
inga í Ameríku, að fá svo mikinn peninga-
legan krapt, að þeir geti náð vinum og
vandamönnum sínum og hverjum öðrum,
er komast vill hjeðan, án tillits til þeirra
hindrana, sem kunna að verða settar í
veginn fyrir útflutninga frá Islandi. [«Miklir
erum við, Hrólfur minn!*].
Reykjavík, 22. marz 1888.
B. L. Baldvinsson.
. 1 svari sínu upp á grein mína í ísafold,
21. þ. mán., reynir herra B. L. Baldvinsson
að neita því, að hann fái laun sín greidd
á sama hátt og aðrir agentar Canadastjórn-
ar, þ. e. ákveðið gjald fyrir mann hvern,
eins og jeg benti á í grein minni að hann
hbjti að fá. Jeg held hinni sömu sannfær-
ing eptir sem áður, sökum þess :
1., að jeg veit eigi til, að neins konar agentar
fái öðruvísi borgun en »fyrir stykkið»
(pr. stk.), hvort heldur er dautt eða lif-
andi, t. d. mann- eða sauðkindur;
2., að herra Baldvinsson hefir engin rök fært
fyrir því, að ályktun mín sje röng;
3., að jeg hefi í mínum vörzlum — og hefi
sýnda ritstjóra þessa blaðs — auglýsingu
(og brjef) frá erindsreka Canadastjórnar,
þar sem einmitt »höfðaborgun» er heitið,
en engri annari.
En væri nú svo, sem herra Baldvinsson
gefur í skyn, að hann fengi föst laun, þá
kémur það náttúrlega í sama stað niður;
því hann hefir auðvitað krafizt svo hárra
launa, að hann biði eigi skaða við það, að
afsala sjer »höfðaborguninni», og sú borgun
hlýtur þó að hafa staðið honum til boða.
Að öðru leyti skiptir það eigi miklu, hve
há laun herra Baldvinsson fær, eða á hvern
hátt þau eru honum goldin.
það, að herra Baldvinsson álítur (af
reynslu), að Manitoba sje hentugt fyrir ís-
lendinga, er samkvæmt tilgátu minni, og
hefi jeg því þar við ekkert að athuga.
En — einmitt af reynslunni — hafa einn-
ig aðrir góðir og gildir menn skýrt svo frá,
að í Manitoba, Dakota, Nebraska, Kansas
og jafnvel Minnesota, Iova og víðar ímið-
lendi Ameríku komi opt grimmdarfrost,
sterkjuhitar og fellibyljir1.
Jeg sagði eigi beinlínis hr. Baldvinsson
þess valdandi, aðíslendingar voru nauðfluttir
til Brandon. Má vel vera það hafi verið
ráð stjórnarinnar eða járnbrautarfjelagsins;
en líklegast er, að það hafi verið gjört í
þeim tilgangi, er jeg benti á, nefnil. að
halda fólkinu kyrru í Manitoba.
Jeg skal hjer taka það fram, að mjer er
alveg sama, sem útflutningsstjóra, hvort
menn setjast að í Canada eða Bandafylkj-
unum; en annað er það, að það er mín
persónuleg sannfæring, að miðlendið í Ame-
riku sje stcerri og fleiri ókostum búið en
ríkin nær ströndunum.
Jeg skal játa það, að jeg hefi heyrt að
hr. Baldvinsson leiðbeini vesturförum frem-
ur vel vestra; enda hefi jeg líka heyrt, að
það sje skylda hans gagnvart stjórninni,
að leiðbeina öllum Islendingum, sem vilja
setjast að í Manitoba, með hvaða »línu»
sem þeir flytjast vestur; en á ýmsum aug-
lýsiugum hefir verið að sjá, að hann álíti
sig að eins »patron» Allan-farþegja.
Revkjavík, 24. raarz 1888.
Sigm. Guðmundsson.
1) í frjettapistli frá New-York til „National-
tid.“ 28. jan. |>. á. stendur:
„í Dakota og Minnesota er hungursneyð í
nokkrum kauptúnum vegna kaffennis allt um-
hverfis“. Ritstj.
Útvalin prestakosningarsaga.—Herra rit-
stjóri! í 52. tölublaði ísafoldar, 9. nóv. f. á.
stendur dálítil hugvekja með yfirskriptinni:
„Svívirðing foreyðslunnar (standandi) í helgum
stað“. Af þessari grein má það ráða, að blaðið
vill skipta sjer af því, hvernig söfnuðirnir hag-
nýta sjer þann rjett, sem þeim er veittur með
prestakosningalögunum, og er það vel ogheið-
arlega gert; þvi ekki mun veita af því, að
hafa nákvæmt eptirlit með þessu, svo að hægt
verði að gefa bendingar og ámir.ningar í blöð-
unum um það, er aflaga fer í því efni. það er
hvorttveggja, að þjóðin er enn í bernsku gagn-
vart lögum þessum, sem að eins eru ársgömul
i framkvæmdinni, enda mun með timanum eigi
verða skortur á því, að sumir kunni „að láta
tæla sig af óhlutvöndum mönnum til að neyta
kosningarrjettar síns eins og þeim hagar bezt,
en þörfum safnaðarins gegnir verst ; eða neyta
hans þvert um geð sjer af ístöðuleysi eða þræls-
ótta“.
Svo fer betur, að það mun vera satt, að sú litla
raun, sem enn er orðin á því, hvernig almenn-
ingur hagnýtir sjer kosningarrjett sinn, beri
vott um, að liann hafi heldur verið notaður
vel en illa. En af því að hjer nálægt hefir ný-
lega komið fram tilraun til hins gagnstæða á
prestakosningarfundi, þá sýnist mjer það mátu-
legt, að draga það fram í dagsbirtuna, svo bæði
veitingarvaldið og söfnuðirnir geti sjeð, hvað
gerist í þeim efnum, og væri gott, að það yrði
ætíð gert að umtalsefni í blöðunum, hve nær
sem vart verður við tilraunir í slíka átt.
Á kosningarfundinum kom það fram, að hinn
yngsti af þeim 3 prestum, er veitingarvaldið
hafði útvalið til kosninga, mundi hafa verið
tekinn með eingöngu [?] af þeirri ástæðu, að
einn af sóknarmönnum, sem er sýslunefnd-
armaður, og, ef mig minnir rjett, safnað-
arfulltrúinn fyrir prestakallið (sem ekki er
nema ein sókn), hafði ritað landshöfðingja
beiðni (eða ósk eða áskorun) um, að ryðjaekki
þessum unga presti frá því að komast að á
kosningarfundinum, sem haldinn yrði, vegna
þessþaðværi vilji flestra sóknarmanna, að kjósa
hann fyrir prest sinn. Undir þetta erindi hafði
safnaðarfulltrúinn fengið einn heiðvirðan sókn-
armann, sumir segja sjálfan hreppstjórann, til
að skrifa nafn sitt með. fegar nú lijeraðspró-
fastur, sem fundarstjóri, las brjef þetta upp
fyrir fundarmönnum, því landshöfðingi hafði
sent það með umsóknarbrjefunum, þá komu
kjósendur upp úr kafi; því fáum sem engum
af sóknarmönnum hafði nokkurn tíma komið
það til hugar, að kjósa þennan unga prest. fað
varð því augljóst á fundinum, að brjef þetta var
gabb eitt við veitingarvaldið, á laun við flesta
ef ekki alla sóknarmenn. Mælt er, að sjálfum
hreppstjóranum, sem flækzt hafði með nafn sitt
undir brjefið, hafi ekki litizt á blikuna, og
gengið undan merki unga prestsins, í lið með
þeim prestinum, sem flestir kusu ; hann átti svo
hægt með það karlinn, ef nafnið hans hefir
staðið neðarlega á kjörskránni, afþví það byrj-
ar á þ-i. Afdrifin urðu nú þau, að ungi prest-
urinn fjekk með hörkubrögðum 6 — sex—at-
kvæði af nál. 60!, og þessir 6 voru að sögn ná-
komnir hver öðrum, með safnaðarfulltrúanum
í broddi fylkingar. Orð leikur á því, að fleiri
brögðum, sem eigi eru fcgurri, hafi verið reynt