Ísafold - 25.07.1888, Blaðsíða 2

134
.1
31. þ. m. þeir cand. juris Hannes Haf-
steinn (er þar var settur sýslum. í fyrra)
og þórður hreppstj.Guðmundsson á Hálsi,—
og mun annar þeirra að minnsta kosti algjör-
lega mótfallinn stjórnarskrárendurskoðun-
inni, og hinn (þórður) helzt á því að láta
sjer nægja að senda konungi ávarp um að
vægja til í máli þessu, enda var það at-
kvæði fundarins í Hafnarfirði, og skyldi
jafnvel senda menn hjeðan gagngjört á
konungsfund með slíkt ávarp, frá þing-
vallafundi. Á fund þennan í Hafnarfirði
höfðu verið kosnir fulltrúar í hreppum sýsl-
unnar af 11, ýmist 1, 2 eða 3, og höfðu
þeir allir málfrelsi á fundinum, en kosn-
ingarrjett ekki nema 1 úr hreppi hverjum.
Eyrir Strandasýslu er kosinn á þing-
vallafund síra Arnór Arnason, fyrir Mýra-
sýslu Ásgeir bóndi Bjarnason í Knararnesi
og fyrir Borgarfjarðarsýslu Andrjes bóndi
Fjeldsteð á Hvítárvöllum, fyrir Dalasýslu
Pjetur Fr. Eggerz, fyrir Barðastrandar-
sýslu síra Sigurður prófastur Jensson alþm.
Útlendar frjettir.
Khöfn 12. júlí.
Höfuðtíðindi. Höfðingjaskiptin síðustu
á þýzkalandi munu þegar borin löndum
vorum heima. Lát Friðriks keisara þriðja
því höfuðtíðindi, að hjer er manns misst
við, sem har kórónu hins orkumesta stór-
veldis, var skrýddur þeim göfugleik sálar
og anda, sem tign hans var samboðinn, og
hafði á síðasta skeiði æfi sinnar borið svo
byrði þjáninga og þrauta, sem þeim hæfir,
er í helgu máli eiga fyrirheit æðri krýningar.
Friðrik keisari andaðist 15. júní, hálfri
stundu fyrir hádegi. Hann varð harmdauði
fleirum en þjóðverjum, því allir vissu, að
honum var alvara að þræða braut friðar
og framfara, að hann unni öllum þjóðum
hins bezta, en aðhylltist svo jafnrjetti og
frelsi, sem færri höfðingjum en fleiri vill
lagið verða.
Danmörk. 20. júní þess minnzt með
hátíðahöldum og fjölsóttum fundum um
allt land, að bólfestutjóðrið var slitið af
bændum fyrir hundraði ára. Háskólinn
hjelt sína hátíð og bauð til hennar bænd-
um, sem jarðir hans byggja. Johannes
Steenstrup, próf. í sagnafræði, flutti ræð-
una, ljóðin eptir Holger Drachmann og
Lange-Miiller (lagið). Boðsrit háskólans
samið af Falbe Hansen, próf. í auðfræði.
það er fyrri partur bókar um efnahag
Danmerkur á þeim tímum, þær breytingar,
sem á honum hafa orðið og um umbætur
á landbúnaði Dana, ásamt fleiru. Margar
ritgjörðir komu og bæklingar eptir ýmsa—
meðal annara Joh. Steenstrup—um ástan^
bændanna á fyrri tímum, um breyting þess
og hennar afleiðingar, og um allt fjelags-eða
stjettalíf í Danmörku eða hætti þess á
síðasta hlut 18. aldar.
Á flestum hátíðarfundum hægri manna
og hinna við pólitikina komið, og það virð-
ist sem vinstri menn stælist nú heldur en
guggni til mótstöðu, hvað sem úr verður
þegar þingið byrjar. Stjórnin við sinn keip
og lætur sjer við ekkert bregða, en heldur
ákaft áfram með virkjagerðina um Kaup-
mannahöfn. Fyrir skömmu kallaði her-
málaráðherrann, Bahnson, hana vel á veg
komna, sagði nú að virkin væru til fram-
búðar gerð, þó áður hafi stunduin verið
látið, sem það væri ekki annað en stíflur
gegn snöggu herflóði, sem haft væri fyrir
stafni.
Tveir konungar, Oskar Svíakonungur og
Albert Saxakonungur, hafa, ásamt drottn-
ingum sínum, gist Höfn og konung vorn,
en vitjað sýningarinnar, sem nærri má geta,
Saxlandskonungur á leið til Svíaríkis.
Drottning hans (Caroline) er af Vasaætt-
inni.
Mikil aðsókn hingað á þessum tímum af
leiklistarfólki og söngliði frá Svíaríki, þýzka-
landi og Rússlandi, en Danir hafa líka
lengt leiktímann í »konungsleikhúsinu« og
sýnt aðkomumönnum sína mennt og
frama.
Noregur. Viðureignir flokkanna upp á
síðkastið afar-harðar, og með forustu Steens
rektors báru mótstöðumenn Sverdrups, eða
»hinir hreinu vinstrimenn«, upp yfirlýsingu
vantrausts rjett undir þinglokin. Hún var
felld (með 64 atkv. móti 50) fyrir atfylgi
Oftedæla og hægrimanna. Stjórninni fylgdu
hjer af hinum síðarnefndu 29, sem annars
mundu vísa Jóh. Sverdrúp norður og nið-
ur. Bæði hann og fleiri í hans atkvæða-
liði munu hafa haft rjett að mæla, er þeir
sögðu til einskis myndi koma að skipta um
stjórn sem stæði. f>ví þingstjórnarafl gætu
vinstrimenn (»hinir hreinu«) ekki fengið, og
kosningarnar nýju yrðu annað undir að
bíia, en þeir ættu nú kost á.
Blaðasnerran í Noregi harðnaði við sorg-
legan atburð. Formaður stjórnardeildar-
innar norsku í Stokkhólmi, Ole Richter að
nafni, hafði sagt sig úr stjórninni 6. júní;
en skömmu síðar (15. júni) rjeð hann sjer
bana með pístóluskoti. Atburðinn tengdu
flokkarnir í samband við pólitiska baráttu,
hver á sína vísu. Richter var talinn einn
af beztu skörungum Norðmanna og hafði
ávallt reynzt hinn öruggasti í liði Sverdrúps
og frelsisvina. Síðustu árin fór þeim samt
að bera á milli, og honum mislíkaði sumt
í fari stjórnarinnar, bandalagið við læðulið
Oftedæla (vini Jakobs Sverdrúps), samseta
þeirra frænda í ráðaneytinu, og hitt mest,
að það blandaðist meir og meir, og átti æ
meira undir náð og miskun hægrimanna.
þetta dró til — sem hinir »óflekkuðu» segja
— að undirróður og andróður hófst móti
Richter í ráðaneytinu sjálfu. þetta, eða
ódrengskapur J. Sverdrúps, sem þeir kalla,
á að hafa komið brjáli á ráð Richters.
f>egar fregnin kom um dauða hansí þing-
salinn í Kristjaníu, stökk þingforsetinn,
Daae, fram að J. Sverdrúp með stælta
hnefana og sagði: »þetta er þjer aðkenna!».
En Oftedælir segja annað, og viljakoma
mestu upp á Björnstjerne Björnson. Hjer
ber svo til, sem greina verður í stuttu
máli: 15. maí 1885 var sú grein bókuð í
Stokkhólmi eptir samkomulagi stjórnarráðs-
deildanna (norsku og sænsku), sem gerir
ráð fyrir, að sænskur ráðherra fari með
utanríkismálin fyrir hönd Noregs. Af því
mikið rifrildi á þingi og í blöðum, sagt að
stjórnin hefði gert Noreg að undirlægju
Svíaríkis. Ári síðar bar Jóh. Svérdrúp svo
hönd fyrir höfuð sjer, að ummælin bókuðu
hefði hann ekki sjeð, því hann hefði ekki
verið í Stokkhólmi fram yfir 12. maí 1885.
Svo komst sökin á bak Richters. Hann
var fornvin Björnstjerne Björnsons og ljet
hann vita í brjefi, að í Stokkhólmi hefði
ekkert annað verið bókað en það, sem
deildinni þar og Sverdrúp hefði komið sam-
an um á undan. I enda brjefsins þessi
orð : »þessu trúi jeg þjer einum fyrir». B.
geymdi trúnaðarmálin vel og lengi, en
þegar hann var kominn í mótstöðumanna-
flokk Sverdrúps, birti hann brjefið í blað-
inu »Verdens Gang». f>etta líkaði Richter
illa, sem von var, og skrifaði vin sínum
ámæli fyrir bragðið, en hreinsaði sig fyrir
Sverdrúp, eða afsakaði. Áður hafði hann
þó í brjefi til eins af ráðanautum sfnum
talið það fram, sem sjer gengi til að segja
af sjer embætti, og hjer komu beint fram
þær aðfinningar, sem fyr voru taldar.
Mikið um þetta enn þrefað, og ýmsir saka
aðra um sturlunarráð Riehters. Hins er
þó að geta, ad maðurinn hefir verið þung-
lyndur á síðustu árum (epcir konumissi),
en á slíkt kann að hafa gerzt nokkuð við
pólitiska streitu og ýms vonarbrigði.
SvíhJÓÐ. Hjeðan helzt að geta að sinni
um bruna þriggja bæja 1 norðurhluta lands-
ins, sem heita Sundsvall, Umeá og Lille
Edet. Næstum gjöreyddir allir seint í júní.
Sundsvall 9 þús. íbúa, í hinum 3 og 2 þús.
—næstum allir nú húsnæðislausir og alls-
lausir. Konungur skundaði þangað norður
og hafði með sjer peninga og muni, en hið
sama streymdi þegar frá flestum borgum,
kaupmannafjelögum þeirra og samkundum.
Samskotum framfylgt um öll Evrópulönd.