Ísafold - 07.11.1888, Blaðsíða 3

207
náttúran bæri sigur úr býtum; sje hitinn
í blóðinu svo mikill, að það eitt ætli að
ríða honum að fullu, þá er þó hugsan-
legt, að fáeinar vænar »kínín«-inntökur
gætu dregið svo úr ofhitanum, að lífneist-
inn slokknaði ekki af þeirri orsök; sje hjart-
slátturinn orðinn svo linur, að eigi dugi
til að knýja blóðið gegnum lungun, þá er
þó hugsanlegt, að hæfileg inntaka af »di-
gitalis«, eða þá blóðtaka, gæti lagað svo
blóðrásina, að sjúklingurinn hefði það af,
og að lífi hans ýrði þannig bjargað með
læknislistinni o. s. frv.
J>að er einmitt ábatinn á því að hafa
dugandi lækni v;ð sóttarsængina, að sjúkl-
ingurinn getur haft von um, að allt það
verði gjört, sem hægt er að gjöra yfir
höfuð, um fram það sem náttúran megnar
sjálf. þ>ótt það sje nú ekki eins mikið og
æskilegt væri, þá er það samt altjend
nokkuð, og hvort sem það er mikið lið
eða lítið, þá geta ekki aðrir veitt það en
dugandi og reyndir læknar; smáskammta-
iæknar hafa aldrei nokkurn tíma veitt
það og munu aldrei veita það neinum
sjúklingi. Smáskammtalæknarnir eru opt-
ast nær alveg menntunarlausir og skort-
ir alla hina margvíslegu þekkingu, sem
þarf til þess að geta rannsakað sjúkdóma,
þekkt þá og fyigt rás þeirra, og til þess
að geta skorið úr, hvenær gagn getur orð-
ið að því að gjöra einhverja tilraun,—svo
að hjálp frá þeirra hálfu er eigi einu sinni
hugsanleg, þó svo væri, að þeir hefðu meðul,
sem nokkurt lið væri í, þar sem smá-
skammtalæknir nú getur komizt það lengst,
að gjöra sjúklinginn ölvaðan af vínanda
þeim, er hann kallar meðal sitt.
Nú er lungnabólga þar að auki sjúk-
dómur, sem endar á jþví sem kallað er
»krisis«, þ. e. snögg breyting til batnaðar
á ástandi sjúklingsins, sem kemur alveg af
sjálfri sjer. Sjúklingurinn er opt þyngst hald-
inn á fimmta eða sjötta degi; þá, eða ein-
um eða tveim dögum eptir, kemur
»krisis«, hafi veikin ekki farið með
hann. Sje nú læknir sóttur til sjúklings
með lungnabólgu allrafyrstu dagana, þá er
vitaskuld, að sóttin elnar, hvað vel og
skynsamlega sem læknirinn fer að ráði
sinu. þ>á fara þeir, sem að sjúklingnum
standa, að verða hræddir. Að fám dögum
liðnum senda þeir nú í kyrrþey til siná-
skammtalæknis, sem þarf þá optast nær
ekki einu sinni að sjá sjúklinginn, heldur
er hann náttúrlega undir eins heima í öll-
um gangi sjúkdómsins, og selur nokkur
glös af einhverju öldungis gagnslausum
vökva. Daginn eptir kemur svo ef.til vill
hin snögga breyting til batnaðar. J>á fær
lækninn óðara sinn dóm, að hann hafi
ekkert getað; þar á móti hafi undir eins
skipt um, þegar meðulin komu frá »homö-
opaþinum«; það getur sjúklingurinn sjálfur
borið um og allir á heimilinu; þeir tala
svo sem af eigin reynslu !!
Auðvitað ber það líka við, að lærður
læknir er sóttur skömmu áður en batinn
kemur, og þá er það hann, sem verður
í það sinn fyrir alveg ástæðulausu lofi al-
mennings.
Oðru sinni ber svo við, að sjúklingur
liggur fyrir dauðanum. Læknirinn hristir
höfuðið og telur alla von úti. I síðustu
óyndisúrræðum vill fólk hans reyna smá-
skammtalækni. Hann gefur sjúklingnum
fáeina dropa af kraptaverka-meðali sínu.
Sjúklingurinn lifnar við aptur, þ. e. lífið
ber hærra hlut, og þá er það þakkað með-
alinu, tvímælalaust. |>á getur sjúklingur-
inn og fólk hans vottað það af eigin
reynslu, að »homöopaþían« getur bjargað
lífi manns, þegar öllu von er þrotin um
hinna hjálp, þ. e. »allopaþanna« !!.
jbannig gengur opt og tíðum; og það er
miklu minni furða, þótt smáskarnmta- og
skoítulæknar færi sjer það í nyt, en hitt,
að almenningur skuli vera svo blindaður,
að trúa slíku. J>að er allajafna, þegar svo
ber undir, sem nú hefir lýst verið, nátt-
úran sjálf, sem ber hærra hlut, lífið, sem
sigur ber af dauðanum, hvort svo sem
smáskammtalæknisins er vitjað eða ekki,
og hvort sem hann brúkar það eða það
af meðulum sínum, eða alls eigi neitt.
Sönnun fyrir því, að þetta er rjett og satt,
getur hver greindur maður útvegað sjer,
sem með alúð, þolinmæði og gaumgæfni
reynir til að fá skynbragð á lækningum.
|>að er auðvitað ekki við því að búast,
að almenningur yfir höfuð geti aflað sjer
nægilegrar þekkingar til þess að dæma um
smáskammtalækninga-tálið; en ekki ætti
það að vera ofætlun neinum þeim, sem
telur sig með menntuðum mönnum, að
vera ekki svo fljótur á sjer að þakka það
og það hinum og þessum meðulum, og
vera ekki að leita alls konar fáfræðinga í
veikindum sínum eða annara, heldur reglu-
legra lækna, eins og maður pantar sjer
j optast nær frakka hjá skraddara en ekki
skóara.
Dm læknislyf »homöopaþanna« skal jeg
bæta því enn við, að til eru að sögn svo
búhyggnir menn hjer á landi, er hafa
sjeð, hvernig hjegóma þessum er háttað,
að þeir panta sjer heilar tunnur af lyfj-
um þessum til heimilisþarfa o. fl., í stað-
inn fyrir spíritus, með því að eigi þarf að
gjalda toll af þeim, enda er það af tvennu
til miklu snjallara ráð, að staupa sig áþeim,
heldur en að taka þau inn í veikindum.
„ísland að blása upp“.
Eptir
porvald Thoroddsen.
II.
(Niðurlag).
það ber opt við, að menn kvarta und-
an því, að vetrarkuldinn sje svo mikill á
Islandi, að hjer sje óverandi þess vegna.
En það sjest fljótt, að þessi viðbára
er eintómur hjegómi. ísland er þvert á
móti miklu heitara land en við mætti bú-
ast eptir legu þess á hnettinum, og vetr-
arkuldinn er margfalt meiri í löndum, sem
liggja miklu sunnar. Meðalhiti ársins er
í Eeykjavík 3^,° C, á Berufirði og Stykk-
ishólmi 2t%°, í Grímsey 1^°, en í Winni-
peg O^j0 eða nærri 3 stigum (á Celsius)
minni en í Reykjavík og nærri heilu stigi
minni en í Grímsey; meðalhitinn í janú-
armánuði er í Grímsey ■— 3°, í Kristjaníu
-r- 5°, í Pjetursborg h- 9^, í Winnipeg
-f- 195-%°, í Quebeck -=- llfV, í Montreal
-f- 8X%°; þó liggur Montreal meira en 21
breiddarstigi sunnar en Grímsey.
Vjer Islendingar þurfum því ekki að
kvarta undan vetrarkuldanum; ’nann er
meiri í suðlægari löndum.
Hitt er satt að sumarmánuðirnir eru
fremur hitalitlir, en þó hitameiri en mað-
ur gæti búizt við eptir legu landsins. Með-
alhitinn í júlímánuði er í Reykjavík -(-
12^°, en í Winnipeg + 19°. Aptur eru
vor- og haustmánuðirnir heitari í Reykja-
vík. Meðalhiti í apríl er í Reykjavík +
1^°, í Winnipeg + 0T9Ö°, í Norway House
við norðurendann á Winnipegvatninu
2t%°. Meðalhitinn í októbermánuði er í
Reykjavík + 7°, í Winnipeg + 3X%°, í
Norway House -f- O^*.
Sumarhitinn á Islandi er ekki nógu
mikill til þess að akuryrkja geti borgað
sig, en þó hafa tilraunir Schierbecks land-
læknis sýnt, að mikil garðyrkja gæti þrifizt.
|>ó Islendingar væru að reyna kornyrkju
til forna, þá var hún, eins og kunnugt er,
aldrei að neinu liði; kornið þroskaðist víð-
asthvar ekki nema stöku sinnum; og þótt
talað sje um sífrjóa akra á einstöku stöð-
um, þar sem jarðhiti var mikill, þá hefir
þó akuryrkjan ekki heldur verið þar að
neinum mun. A Reykhólum var nýtt
mjöl haft til »beinabótar ok ágætis* í
veizlunni, sem þar var haldin á Olafs-
messu hvert sumar. f>essi orð sýna, að
mjölið var haft að eins til sælgætis, af
því það var svo fágætt. í norðurhluta
Noregs borgar akuryrkjan heldur engan-
veginn fyrirhöfnina, þó menn fáist við
*) þessar tölur allar eru teknar úr Julius
Hann: Handbuch der Klimatologie. Stuttgart
1883, og er það eflaust ein hin bezta og ná-
kvæmasta bók í þeirri grein, sem nú er til.