Ísafold - 12.12.1888, Blaðsíða 3

235
orðið nokkurn tíma góð vara : að hann sje
skorinn á háls og hleypt úr honum blóðinu
undir eins og hann er dreginn, að tekinn
sje úr honum blóðdálkurinn, og að hann
sje vandlega þveginn áður en hann er lát-
inn í saltið.
þetta er ótrúlegt, en þó satt. — Hvað
margir af kaupmönnum hjer og í hinum
kaupstöðunum við Faxaflóa sunnanverðan
fara þannig að ráði sínu, vitum vjer ekki
að vísu. Getur vel verið, og það færi bet-
ur, að þeir sjeu ekki margir; en það er
kunnugt um tvo hjer í bænum að minnsta
kosti, er báðir taka mikinn blautfisk, ann-
ar ákaflega mikinn, en auðvitað ekki nærri
allan svona útleikinn. það má ekki eiga
sjer stað, að þeir taki neitt af fiski í
þessu ástandi til útflutnings; það er nóg
til að spilla stórkostlega fyrir fiski hjeðan,
og það nú, þegar verst gegnir, er sunn-
lenzki fiskurinn er loksins búinn að fá á
sig eins gott orð eða betra heldur en hinn
vestfirzki. I annan stað hefir dæmi þeirra
hin skaðlegustu áhrif á vilja sjómanna
og viðleitni á að verka vöruna samvizku-
samlega. Minnkunin er auðvitað mikil
á sjómanna hlið líka, að láta lítilfjör-
legan stundarhag: það að fiskurinn er þyngri
í viktina mænuflattur og með blóðdálki
og óhreinindum, kæfa hjá sjer alla sóma-
tilfinningu í þessu efni; en það er full-
komin óhæfa af kaupmönnum, þeim sem
það gjöra, að láta slíkt viðgangast, —að
koma sjómönnum upp á aunað eins.
Einn mikill blautfiskskaupmaður hjer
hefir að vfsu bætt það úr skák, að hann
hefir látið stöðugt þvo fiskinn vandlega,
áður en hann er látinn í salt. það er
mikið betra en ekki, en þó hvergi nærri
einhlítt, ef hin skilyrðin vantar, annað-
hvort eða bæði. —f>ar við bætist svo, að
að þegar til þess kemur að þurka fiskinn
úr saltinu, þá hafa kaupmenn almennt ekki
nærri því eins góð þerrípláss eins og bænd-
ur hafa víðast: að eins hin litlu stakk-
stæði á kaupstaðarplássinu, undirorpin
ryki og sandfoki m. m.
það tíðkaðist í fyrri daga, að kaupmenn
keyptu fiskinn blautan og verkuðu sjálfir.
En sú varð raun á, að verkuninni var
mjög svo ábótavant, og sáu kaupmenn
þann kost vænstan, að taka hann ekki
öðru vísi en verkaðan af bændum; og með
því að halda þeim til að vanda verkunina,
hefir smátt og smátt tekizt að koma henni
þetta áfram, sem hún er nú komin. Væri
illa að verið, ef sökkva skyldi niður í
sama farið aptur, og hættuleg skammsýni
að vinna slíkt fyrir lítilsverðan eða ímynd-
aðan stundarhag.
Líf og lífsvon sjómanna. Fyrir-
lestur með því nafni ætlar síra Oddur V.
Gíslason, hinn ötuli og ótrauði formælandi
ýmsra framfarafyrirtækja til umbóta sjáv-
arútveg vorum, að halda í kvöld hjer í
bænum. Efnið verður meðal annars lýs-
ing á ýmsum áhöldum, er hann hefir fund-
ið upp, til að afstýra lífsháska á sjó eða
til bjargar í sjávarháska. Hlýtur það
að vera sjómönnum sjálfum hið mesta á-
hugamál. j>að hefir að líkindum verið
meðfram tilviljun að kenna, ónógri aug-
lýsingu eða öðru þ. h., að ekki kom
^5 partur af sjómönnum hjer í bæn-
um og nágrenninu til að hlýða á sam-
kynja fyrirlestur, sem síra Oddur hjelt
í fyrra vetur. Nú er tími til að bæta
upp það skaðlega og hneyxlanlega tómlæti;
enda hefir síra Oddur gjört ýmsar umbæt-
ur á bjargráðum þeim og áhöldum, er hann
lýsti þá og sýndi, fundið upp ný í viðbót
og aflað sjer frekari, mikilvægs fróðleiks
þar að lútandi. 1 öðrum veiðistöðum hefir
hann þegar miklu á orkað síðan í fyrra,
með því að ferðast þar um aptur og apt-
ur, halda fyrirlestra, tala við helztu út-
vegsmenn og fá þá til að bindast nytsam-
legum samtökum til eflingar atvinnuvegi
sínum. Er öll þessi hans fagra viðleitni
mjög svo lofsverð, og munu sjómenn á
eptir telja sig hafa þeirri stundu vel varið,
er þeir eyða til að hlýða á það, sem síra
Oddur fræðir þá um í þessu efni.
Kirkja á Eyrarbakka. Reykvík-
ingar hafa að öllum jafnaði í mörg horn
áð líta í samskotaveginn, bæði fjær og nær.
Mætti því í fljótu bragði virðast vonlítið
um mikinn árangur af áskoruninni í sið-
asta blaði um samskot til kirkjubyggingar
á Eyrarbakka. En það eru ýmsar orsakir
til þess, að Eyrbekkingum ætti að verða
og verður eflaust betur til í slíkum erinda-
gjörðum en mörgum öðrum, bæði hjer í
höfuðstaðnum og í öllum nærsýslunum.
Fjöldamargir Reykvíkingar eiga meðal ann-
ars að minnast mikillar gestrisni þar, og
aðdáanlegrar einkanlega á einu þjóðkunnu
heimili að fornu og nýju ; og í annan stað
hlýtur það að hafa vakið ánægjulega eptir-
tekt aðkomutnanna , hversu kaupstaður
þessi hefir blómgazt nú hin síðustu árin,
ekki einungis vegna góðs árferðis til sjáv-
arins, heldur jafnframt og ekki síður fyrir
hitt, hvernig hin nýja bindindishreyfing
hefir gagntekið nær hvern mann þar, æðri
sem lægri, betur og almennara en dæmi
munu til á nokkrum öðrum stað á landinu;
en einlægri og staðfastri bindindisstefnu
fylgir vöxtur og viðgangur margvíslegra
dyggða annara, er til þjóðþrifa horfa, að
ótöldum hinum mikilsverðu áhrifum langt
út f frá af alúðarfylgi meiriháttar staða og
heimila við gott málefni.
Að söfnuðurinn þarfnast hjálpar annar-
staðar að til að koma upp kirkju þessari,
er einkanlega þess vegna, að hann verður,
eptir því sem helzt lítur út fyrir, að halda
við eptir sem áður báðum hinum gömlu
kirkjum, á Stokkseyri og í Kaldaðarnesi, en
sæmilegt þarf hið nýja guðshús að vera,
svo að það samsvari vel tilganginum.
f Síra Skúli prófastur Gíslason á
Breiðabólstað í Fljótshlíð andaðist sunnudag
2. þ. m., varð bráðkvaddur—eins og móð-
urfaðir hans Vigfús sýslumaður þórarins-
son á Hlíðarenda (f 1819), og móðurbróðir
hans Bjarni amtmaður Thorarensen (f 1841)
og fleiri þeir frændur. Hann hafði messað
þá um daginn á annexfunni Teigi, og var
nýkominn heim til sín, og tekinn til að
afgreiða póstinn, til Reykjavíkur. Kvart-
aði hann þá um að sjer væri ómótt fyrir
brjósti, fjekk sjer vatn að drekka og hresst-
ist við það, svo hann hjelt áfram verki
sínu. En að lítilli stundu liðinni kallaði
pósturinn, sem var einn inni hjá honum,
fram, að liðið væri yfir prófast. Var hann
þá þegar örendur.
Skúli prófastur Gíslason var fæddur 14.
ágúst 1825, að Vesturhópshólum, sonur
síra Gísla Gíslasonar, er þá var þar prest-
ur (en síðan að Staðarbakka og Gilsbakka),
og Ragnheiðar Vigfúsdóttur Thorarensen,
systur Bjarna amtmanns. Annar sonur
þeirra hjóna er Árni f. sýslumaður Skapt-
fellinga, nú í Krísuvík. Síra Skúli lærði
undir skóla hjá fróðleiksmanninum síra
Jóni Konráðssyni á Mælifelli, var settur í
Bessastaðaskóla 1845, og útskrifaðist úr
Reykjavíkurskóla 1849 ; varð kand. f guð-
fræði við háskólann með 1. einkunn 1855.
Sumarið eptir, 1856, var hann vígður til
Stóranúps af Dr. Pjetri lector Pjeturs-
syni, í forföllum Helga biskups. þremur
árum síðar var honum veittur Breiðaból-
staður í Fljótshlíð, og þjónaði hann því
brauði til dauðadags, ásamt Teigs- og Ey-
vindarmúlasóknum síðanl879, en prófasts-
embættinu- í Rangárvallasýslu síðan 1881.
í amtsráði suðuramtsins sat hann lengst-
an tímann síðau amtsráðin komust á.
Hann var kvæntur Guðrúnu þorsteinsdótt-
ur prests Helgasonar frá Reykholti, og lifir
hún mann sinn. Áttu þau saman 5 börn,
sem lifa, 4 sonu og 1 dóttur: Skúla, prest
að Odda, þorstein, í Ameríku, Heíga, nú
í skóla, Gísla, og Soffu, sem er gipt Gunn-
laugi þorsteinssyni sýslumanns á Kiðja-
bergi.
Síra Skúli prófastur var gáfu- og fjör-
maður, fróðleiksmaður mikill, röggsamur,
búsýslumaður og fjáður vel.