Ísafold - 02.02.1889, Blaðsíða 1

Kemur út á miðvikudögum og
laugardögum. Verð árgangsins
(l04arka) 4 kr.; erlendis 5 kr.
Borgist fyrir miðjan júlímánuð.
ISAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bundin við
áramót, ógild nema komin sje
til útgefanda fyrir I.okt. Af-
greiðslust. í Austurstrœti 8.
XVI 10.
Reykjavík, laugardaginn 2. febr.
1889.
Alögu-stofnar til landsþarfa.
Eptir Jón Ólafsson.
II.
(Síðari kafli.)
|>að ern nu væntanlega allir ásáttir um það,
&ð nauðsyti beri til að finna nýjar tekjur
handa landssjóði þegar á næsta þingi. Nú
tekur jafnvel heybuxablaðið1 í þann streng,
•enda þótt því þætti ástæða til að hnífla mig
fyrir, að ég benti á þetta á þingvöllum i
sumar, er leið.
hefi engan, sem nokkuð þekkir til
lands-hags vors, heyrt Iáta annað í ljósi.
í>að má þvf telja sjálfsagða skyldu stjórnar-
innar, að leggja fyrir næsta þing frumvarp
til laga til að rétta hag landssjóðs á ein-
hvern hátt.
En úr því að gera verðr talsverð nýmæli
hvort heldr er í álögumálum landsins, þá
virðist mér sem nú sé einmitt réttr tími til
að kippa éinnig við það tækifæri iir lögum
vínfanga-tollinum, sem ég hefi reynt að sanna
•að hafi ærið til saka.
Menn kunna að segja, að öll foZ(-álaga sé
iniðr réttlát í sjálfu sér. þ>að veit ég ef til
vill eins vel og þeir, sem í ástundun sinni á
þjóðmeganfræðinni eru ekki komnir lengra en
að gamla J. B. Say (sem óg annars hefi les-
ið og á og met mikils). Ég gæti frætt inn
heiðraða vin minn og samverkamann, sem er
nú að leita að skoðunum mínum og röksemd-
um í ritum Says, um það, að ég skal ávalt
geta sannað honum eins skýrt eins og 2 og
2 eru 4, að tekjuskattr, hvort heldr af eign eða
atvinnu, er einnig miðr réttlátr í sjálfu sér,
og að inn réttlátasti skattr væri eyðslu-skattr,
þ- e. skattr, sem lagðr væri á eptir upphæð
þeirri, sem hver maðr eyðir eða brúkar af fé.
En þegar um álögur er að rœða, verðr á
ýleira að líta en það, hvað réttvísast sé (þó
það verði að skoða líka); einkum ber á það
að líta, hvað hagkvœmast er eða »praktiskast«.
Og í landi voru verðr, eins og nú á stendr
og standa mun um langan tíma, \;mg-hag-
kvæmast að leggja allar eða sem flestar á-
lögur á sem tolla.
Mínum háttvirta vini, Páli alþingismanni
Briem, sem ritar móti mér í »jpjóðólfi«, vil ég
benda á það, að hann hrekr ekki ástæður
mínar með því að segja að þær séu »gamlar«;
það er margt »gamalt og gotU. Ekki er það
heldr rétt hjá honum, að samanburðr minn
á áfengum drykkjum og öðrum áfengum eitr-
tegundum eigi ekki við. Hvers vegna á ekki við
að bera saman t. d. alkóhol og ópíum ? Er
ekki hvorttveggja eitr ? Er ekki hvorttveggja
áfengisefni? Er ekki hvorttveggja skaðlegt
heilbrigðum ? Hann segir, að ópíumsverzlun
sé ekki bönnuð hér. Hann hlýtr að vita
betr, ef hann hugsar sig um. það er ekki
leyft öðrum en lyfsölum að selja ópíum, og
þeim er ekki leyft það nema eftir læknis
1) Ég meina monsjör „þjóðviljann11, með hey-
buxa-ábyrgðinni og heybuxa-ritstjórninni, sem ekki
hefir drengskap til að hœtta persónu sinni fyrir
mále/ni þau, er blaðið þykist berjast fyrir.
fyrirsögn. Frekara banns gegn verzlun með
áfenga drykki hefir enginn óskað.
Hr. P. Br. hneykslast af orðum mínum, er
ég sagði, að það væri mesta vitleysa, að láta
sér detta í hug, að hækkun vínfangatollsins
mundi hafa þá afleiðing, að draga úr nautn
áfengra drykkja. Ég verð að minna hann á,
að grein mín ber það sjálf með sér, að ég
sagði ekki, að slíkt gæti hvergi átt sér stað.
Ég var að tala um Island, og hér getr það
ekki átt sér stað. Til þess þyrfti að hækka
tollinn margfalt við það, sem nú er (eins og
ég sagði þá); lítil hækkun verkar eins vel í
gagnstœða átt. það sýnir reynslan — reynsl-
an h'ér í landi, og »reynslan er sannleikr«
sagði Jón gamli Repp, og ég segi það með
og líklega fleiri. — En það er ómögulegt að
hækka tollinn hér á landi að stórkostlegum
mun, nema með því að setja upp tollembætt-
isstétt. því að undir eins og hann verðr
hærri en útflutnings-uppbótin í Danmörku,
þá fer að borga sig að svíkja tollinn, og þá
fara æði margir að svíkja toll — undir eins
og það borgar sig.
Að koma fram með aðra eins ástæðu móti
aðflutningsbanni, eins og þá, að það muni
kosta svo mikið eftirlit(J), að sjá um, að því
verði framfylgt, það er ekki nema hégómi
eða hugsunarleysi. Ef áfengir drykkir eru
alstaðar óhelgir, hvar sem finnast, nema
læknisforskrift eða önnur slík óræk heimild
sanni lögmæti tilveru þeirra, þá verðr það auð-
veldara að sanna brot móti aðflutningsbanns-
lögum, en flestöllum öðrum lögum. það þarf
ekki að kosta landssjóð einn eyri til eftirlits.
Eitt skal ég taka fram skýrt og skilmerki-
lega, og það er: að ég óska ekki að alþingi
af nemi vínfangatoll né banni verzlun og að-
flutning áfengra drykkja fyrri en það er
pjóðarinnar vilji, að svo sé gert. það er
skylda hvers þess sem er sannfærðr um, að böl
það og tjón, sem af áfengum drykkjum leiðir
fyrir þetta land, sé stærra en svo, að vér
Islendingar höfum ráð á, að baka oss það —
það er skylda hvérs þess manns, að skrifa
uudir bænarskrána til alþingis um aðflutn-
ingsbannið og afnám tollsins.
Hitt þarf ekki fram að taka, að við bú-
umst þá fyrst við bænheyrslu, er við erum
svo fjölmennir, að þingið hefir ástæðu til að
skoða beiðni vora sem vilja meiri hluta þjóð-
arinnar.
Svo innilega sem ég óska að fá sem allra-
fyrst máli þessu framgengt, þá vil ég þó heldr
bíða sigrsins í 10 ár, ef vera skal, eða lengr,
heldr en að vinna ósannan sigr í dag eða á
morgun. En ósannan sigr kalla ég það, ef
vér fáum fólk til að skrifa hugsunarlaust eða
í blindni undir bænarskrárnar. það komu ein-
mitt fram á fundi þeim, þar sem bænarskráin
var fullsamin, fáeinar raddir í þá átt, að það
væri óhyggilegt, að taka fram sérstaklega afnám
tollsins; það mundi spilla fyrir oss með að
fá undirskriftir, er fólk ræki augun í toll-af-
námið. En ég barðist þar fyrir því #með
hnúum og hnjám« (sem menn segja), að vér
ættum ekki að draga dulur á, hvað vér vild-
um, og að vér ættum einmitt sjálfir ekki að
óska að sigra á neinn annan hátt, en með
því að vinna meiri hlut’ þjóðarinnar á vort
mál. Ég vissi, að tollrinn yrði þrætu-epli
undir eins, og pess óskaði ég. Og á þetta
féllst öll framkvæmdarnefnd Stór-Stúkunnar
gegn einu atkvæði. það er því að gera oss
stórlega rangt, að bregða oss um, að vér
viljum sigra með nokkrum Jesúíta-brögðum.
Yér förum hvergi í launkofa, en leggjum
spilin á borðið. Vér þykjumst hafa svo greitt
og gott mál að flytja, að oss sé sigrinn vís;
það er ekki spurning um annað í vorum aug-
um, en hvort það verði fám árum fyrr, eða
fáum árum síðar.
Eina mótbáru gegu tollálögu-tillögum mín-
um ætla ég að koma með sjálfr þegar. Hún
er sú, að það muni koma hart niður á kaup-
mönnum að verða að svara, tollinum út fyrir
fram. Ég svara því, að kaupmannastéttin
er in eina stétt hér á landi, sem getr haft
nokkra peninga að mun handa milli. Bændr
hafa ekki og geta ekki haft neina teljandi
peninga til í skattgjöld ; svo er fyrir að þakka
skrælingja-verzlun þeirri, sem vöruskipta-að-
ferð kaupmanna heldr hér við. Nokkuð bæt-
ir það og víða úr skák fyrir kaupmönnum,
að margir þeirra munu fá að borga með á-
vísunum upp á Kaupmannahöfn, og mun þá
einatt talsvert af vörunni selt um þær mund-
ir, sem ávísunin kemr til útborgunar.
En þegar loks að verzlun vor færist í það
horf, að menn fara að kaupa vörur fyrir pen-
inga og borga þær því einu, sem þær eru
verðar, þá verðr tollrinn þeim léttari. Lands-
menn hafa yfir höfuð ekki annan aðgang að
því að fá peninga, en með því að fá þá fyr-
ir vöru sína—og því hjá kaupmönnum. Er
ekki eins beint að láta kaupmennina greiða
gjaldið beint í landssjóð ?
Peningana verðr landssjóðr að fá, og svo
dugar ekki að krauma undan, þótt einhverjir
verði að láta þá úti. Hverjum verður auð-
veldara um það en kaupmönnum?
Hendi næst.
Ekki er til þess hugsandi að svo stöddu,
að ætla sjer að fara að afnema vínfangatoll-
inn. Pyrir því eru óviðráðanlegar tálmanir,
og verða lengi enn. J>að er þá fyrst, er all-
ur þorri þjóðarinnar, eða að minnsta kosti
meiri hluti þeirra, sem hugsa og skynja um
landsins gagn og nauðsynjar, er orðinn sömu
sannfæringar og frumkvöðlar bænarskrárinnar
um aðflutningsbann og afnám vínfangatolls-
ins, — það er þá fyrst vegur til að fá slíku
framgengt. þetta veit hr. alþingism. Jón
Ólafsson líka mikið vel, og hefir jafnvel tekið
það sjálfur fram eða farið orðum í þá átt.
Greinir hans hjer í blaðinu ber þá að skoða
miklu fremur sem apturhvarfsprjedikun frá
átrúnaðinum á Bacchus og hlunnindi þau, er
hann hafi óbeinlínis í för með sjer, heldur en
einráðið áform um að berja fram með odd og
egg þegar í stað svofellda umsteypingu á eldri
skattkvaðarlöggjöf vorri. Hann þykist eflaust
góðu bættur, ef það frækorn, er hann sáir