Ísafold - 21.08.1889, Blaðsíða 3

267
í nefndinni. En af hinum 6 er það að se"ja,
að jafnskjótt sem þeir sáu verk sinnar eigin
nefndar, þá gerðu þeir rammlega bundið sam-
særi gegn henni, og ónýttu nær allar hennar
gjörðir. Lýsti það sjer greinilega í umjræð-
unum og afdrifum þeirra.
Stjórnarskrármálið- Annari umræðu
lauk svo í efri deild á laugardaginn (17. þ.
m.), að tilraun þeirra J. 01. og Jakobs Guð-
mundssonar, að fá numið burt orðið getur í 6.
gr. m. m., komst ekki að, — aðrir greiddu
eigi atkv. með því en uppástungumennirnir —
og að tillaga nefndarinnar um skipun efri
deildar (að hafa hana al-konungkjörna) fjell,
með því að sumir hinna konungkjörnu utan
nefndar (Á. Th.) voru á móti henni. Sömu-
leiðis fjell greinin eins og neðri deild vildi
hafa hana. Annars voru flestar hinar ó-
breyttu greinir frumvarpsins samþykktar í
einu blj., og þær, sein breytt var eptir tillög-
um nefndarinnar samþykktar af hinum kon-
ungkjörnu 6 og Friðr. Stefánssyni, og sumar
einnigaf J. Ól. og Jakob Guðm.
Til 3. umr. var málinu vísað með öllum
atkv. nema einu (Jnl. Havsteens).
í dag átti að vera 3. umr. Var fram kom-
in breyt.till. frá 4 þingmönnum, þeim J. 01.,
Friðr. Stef., Jak. Guðmundss. og Skúla jpor-
varðarsyni, um að hafa að eins þriðjung efri
deildar (4) konungkjörinn, en hina (8) amts-
ráðskosna. Aptur höfðu þeir E. Th. Jónas-
sen og J. A. Hjaltalín stungið aptur upp á
að liafa hana alla konungkjörna.
í 'byrjun umræðunnar í dag var stungið
upp á að taka málið út af dagskrá. En fyr'
ir því fengust eigi næg atkvæði. þá var
eptir uppást. Jóns Olafssonar samþykkt með
meiri hluta atkvæða, að vísa málinu aptur
til nefndarinnar.
“EATJGHERMIS-LEIDRJETTING,, Garða-
bóndans á Akranesi í Isaf. 7. )i. m. við grein mína
í samabl. 27. f. m. er sjálf rjettnefnt “ranghermi,,
og ráðaleysis-yfirklór.
•Iarðabótastórvirkin, sem hann telur sjer til gild-
ís, eru, að bann bafi byggt 1 tjárrjett og 2 fjárhús
yfir skepnur sínar! Minna má nú gagn gera.
Hann er drjúgur yfir því, þessi prests-seturs-
bóndi okkar, Gunnar Guðmundsson, að hirðing
sín og ábúð muni engri eyðileggingu nær. En jeg
vil spyrja: hvað getur verið eyðileggingu nær
heldur en hver sá hlutur, sem ekkert er endur-
bættur, og þá ekki sízt jarðirnar, sem aldrei mega
missa viðhald og endurbót til þess að standa í
stað, hvað þá þegar það vantar. það furðar eng-
an á því, sem rjett þekkir til, þótt túnin i Görð-
um gefi ekki af sjer ríkulegan ávöxt, þar sem í
Garða land eru tekin hross til beitar svo hundr-
uðum skiptir flesta árstíma, en meiri partur túns-
ins girðingarlaust. þarf þá ekki að lýsa þvi frek-
ar. Enda mun samanburður hans á töðufalli í
Görðum i sinni tíð og sira Jóns Benidiktssonar
ekki áreiðanlegri en annað í grein hans. Að
minnsta kosti hefi jeg heyrt sira Jón segja frá því
ótilkvaddan einu sinni er það barst í tal, að hann
hefði fengið fyrsta árið sitt í Görðum 100 hesta
af túninu, næsta ár frekara, en síðan aldrei mitma
en 150—200, að undanteknu grasleysisárinu eptir
hinn minnilega frostavetur. Skakkar þaö býsna
miklu við skýrslu Garðabóndans.
Eltki vill Garðabóndinn kannast við það, að
prestur hafi beöið hann að hafa ábúðina; en það
er öllum hjer kunnugt, að Gunnar hefir sagt lausri
ábúðinni árlega og talað það bæði við mig og
aðra, að hann yrði eltki nema þetta og þetta árið,
ýmsra ástæðna vegna, sem jeg hirði ekki að telja
hjer upp. og síðast nú eptir sumarmál sagðist
hann ekki verða þar yfirstandandi ár, og tná þá
einu gilda, hvernig þetta er lagaö milli hans og
prestsins.
En hvað steinhúsið í Görðum áhrærir, þá vita
það allir, sem til þekkja, að húsið var ekki fullgjört
af sira Jóni BenediktSsyni. En hægra er að styðja
en reisa, og vonandi er, að enginn láti sjer detta
í hug að eyðileggja jafn kostbært og að mestu-
leyti vandað hús.
Jeg hef nú fyllilega leitt rök að því, að Garða-
bóndinn hefir ekkert hrakið það sem jeg ritaði í
grein minni í ísafold og honum þótti sjer koma
við, og segi honum það alvarlega, að jeg tek ekki
aptur eitt einasta orö af því sem jeg hef ritaö ,um
Garða eður Garðabóndann
Innrahólmi 16. ágúst 1889
Arni porvaldsson.
Leiðarvisir ísafoldar.
222. Ef taliö er í jafnaðarreikningi hreppsins,
að hann eigi í sjóði svo hundruðum króna skiptir,
en það sjest svo eptir 2 eða 3 ár, aö hreppurinn
á ekkert í sjóði, og sjóðurinn hefir að eins mynd-
azt á pappírnum, af því reikningarnir hafa verið
rangir ár eptir ár, er þá sú hreppsnefnd, sem
uppgötvar reikningsvilluna, skyld til að koma fram
ábyrgð á hendur þeirri hreppsnefnd, sem samdi
hina röngu reikninga, og fá hana dæmda til að*
borga út þenna sjóð, sem hún taldi eign hrepps-
ins? Eða er það nægilegt, að hún skýri oddvita
sýslunefndarinnar frá, hvernig í málinu liggur, og;
bíði svo eptir, hverja skipun hún fær frá sýslu-
nefnd um þetta?
Sv.: Hafi hreppurinn í raun rjettri ekkert átt i
sjóði eða ekkert átt að eiga í sjóði eptir rjettum
reikningi — sjóðurinn skapazt á pappírnum fyrir
aulalega reikningsfærslu — er ekki annaö en að
hreppsnefndin, sem uppgötvar vilfuna, skýrir frá
þvi og útlistar skekkjuna í næsta hreppsreikningi
sínum. Hafi, eins og út lítur fvrir, engin svik verið
í tafli, eða bersýnilegt er, að skekkjan er að kenna
einfeldni eða klaufaskap í reikningsfærsfu hjá
gömlu hreppsnefndinni, getur engri peningaábyrgð
verið til að dreifa á hendur henni.
223. Hvað mikið á að gjalda presti að krónutali
fyrir að gefa saman hjón fyrir . arnsskírn og fyrir
fermingu?
Sv.: ýessu verður ekki svarað nema spyrjandi
segi til, í hvaða sýslu eða kaupstað hann á
heima og við hvaða ár hann á. Sjeu gjöld þessi
ncfnil. greidd i peningum, á það að gjörast eptir
meðalverði verðlagsskrár á hverjum stað ár hvert.
f>au eru þetta minnst á landsvísú: 6 álnir fyrir
hjónavígslu, fyrir barnsskirn með kirkjuinnleiðslu
5 álnir, fyrir fermingu 12 álnir.
224. Hvað á jeg að gjalda presti í dagsverk í
penin gum?
Sv.: Verðlagsskráin segir til um það. J>að eru
2 kr. 83 a. þetta ár, ef spyrjandi á heima í Suð-
urmúlasýslu, en ekki nema 2 kr. 3 a., ef hann á
heima í Eyjafirði eða Vestur-Skapta ellssýslu:
annnarsstaðar eitthvað þar á milli.
22o. Er ekki hver faðir að óskilgetnu barni
skyldur að gefa með því á 1. og 2. ári ; ð sín-
um hluta?
Sv.: Jú (og miklu lengur).
226. Hvað mikið ber honum að greiða, þegar
barnið er hjá öðrum ?
Sv.: Hálfa meðgjöf að minnsta kosti.
227. Ber ekki föðurnum að gefa með barninu
að öllu leyti, ef móðirin er svo fátæk, að hún get-
ur al!s ekki neitt látið af hendi ?
Sv.: Jú, ef hann er því vaxinn.
AUGLÝSINGAR
i samfeldu máli með smáletri kosta 2 a. (þakkaráv. 3 a.)
hvert orð 15 stafa frekast; með öðru letri eða setning
1 kr, fyrir þuml. dálks-lengdar. Borg. út í hönd.
Eg undirskrifuð, sem fengið hef leyfi til
að sitja í óskiptu búi eptir manninn niinn sdl-
aða, pórð porstemsson á Lcirá, skora lijer
Katiza.
ekki hægt að eiga við sjervitran og einþykk-
an karl eins og þig. En þú verður að svara
mjer einu, áður en þú ferð. Hvað hefir þú
út á Katizu að setja, fyrst þú ert svo æfur
móti því, að hun og sonur þinn nái saman?
Jeg vil ogjegverð að fá aðvitaþað. Svaraðu
mjer því. Hvers vegna er Katiza ekki nógu
góð fyrir þig?»
f>arn a stóð nú þverhausinn uppi alveg ráða-
laus og vissi ekki almennilega, hvað hann
átti að segja. Hann fór að mulrlra eitthvað
um það, að það væri ekki gott að reiða sig
á tryggð og ráðvendni fátæklinga og annað
þess konar. Veitingamaðurinn hlustaði á hann
með spekt, og þar eð hinir allir þögðu, ætl-
aði Nagy gamli, að hann hefði unniðþá á sitt
mál. Hann fór þá að tala ákafar og espað-
aðist æ meir og meir, og segir loks: «Nei,
jeg vil ekki vita til þess!» En þá tók veit-
mgamaðurinn fram í fyrir honum:
«Nagy gamli!» mælti hann. <;|>ú Iætur al-
veg eins og rakki, sem er að reyna að bíta í
rófuna á sjer. Allt þetta, sem þú hefir raus-
að, á alveg heima um þig, þegar þú komst áflakki
þínu til mylnunnar hennar Lucasy kerlingar-
innar».
«Lofaðu mjer að segja það sem jeg ætlaði»,
æpti malarinn.
«Blessaður talaðu, en dálítið skynsamleg-
ar».
«Mylnan mín stendur nokkuð nærri skógin-
um, eins og þið vitið, og er því hættara við,
að þeir, sem jeg vil ekki nefna, sæki að henni
fremur en öðrum húsum í Gönyar. Ef An-
tal nær í ríka stúlku, getur hann leigt menn
til að gæta mylnunnar; en hvað ætli að verði
úr fátæklings-rýju og umkomulausri, þegar
húsbóndinn er ekki heima. Á einni nóttu
gæti hann misst mylnuna, búið og alla pen-
inga sína. En jeg vil helzt að eignir mínar
sjeu óhultar».
«Ef þú ert svona hræddur um, að ráðizt
verði á mylnuna þína, þá flýttu þjer út í
eldhúsið og biddu Katizu á hnjánum um, að
verða tengdadóttir þín. f>að munu vera
fáir hénnar jafnokar að hugrekki á öllu Ung-
verjalandi*.
Malarinn stóð alveg forviða.
«Hvernig þá?» spurði hann og leit um leið
á hina gestina.
«f>að skal jeg segja þjer», mælti veitinga-
maðurinn. «Jeg á stúlkunni líf mitt að
launa; það er hvorki meira nje minna. Hlust-
aðu nú á og jeg skal segja frá.
Fyrir 2 árum var jeg staddur í Kis-Ötötlan,
fæðingarbæ Katizu, og var jeg að selja þar
vín og sauðskinn. Mjer gekk það vel og
var búinn að fá talsvert í budduna. f>egar
jeg ætlaði heim, bað kona mig að lofa Ka-
tizu að sitja í vagninum mínum spölkorn,
þar eð faðir hennar væri nýdáinn og hún
yrði að fara í vist hjá öðrum. Jeg gat ekki
neitað konunni um þetta, því maðurinn hafði
keypt margt og mikið af mjer. Stúlkan ljet
því dót sitt og kistil upp í vagn minn, og við
ókum af stað. Við vorum komin yfir Mar-
titey-heiði og í nánd í veitingakrána, sem
þið vitið að þar er. f>að var farið að kvölda
og óveður skall á, svo að jeg neyddist til að
leita okkur húsaskjóls í veitingakránni, þang-
að til illviðrinu Ijetti. Katiza fór eigi inn,
heldur bjó um sig í vagninum í rúmfötum
sínum, en jeg fór inn og fjekk mjer eitt glas