Ísafold - 25.09.1889, Side 1

K.emur út á miðvikudÖgum og
laugardögum. Verð árgangsins
(i04arka) 4 kr.; erlendis 5 kr.
Borgist fyrir miðjan júlímánuð.
ISAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bundin við
áramót, ógild nema komin sje
til útgefanda fyrir I.okt. Af-
greiðslust. í Austurstrœti 8.
XVI 77.
Reykjavík, midvikudaginn 25. sept.
1889.
Eptirtekjan.
Auk ýtarlegrar skýrslu um afdrif þeirra
120 rnála, er alþingi hafði til meðferð-
ar í surnar, hefir ísafold þegar farið
nokkrum orðutn um miður holl áhrif
þessarar iniklu málasyrpu á frágang þeirra
-af þingsins hendi, og bent sjerstaklega á,
hyer ofætlun þinginu væri að ljúka við 100
lagafrumvörp á ðO dögum, og að það mætti
-heita talsvert afreksverk, að ljúka við fram
undir helming af þeim, eða rúm fjörutíu (41).
En skýrslan um afdrif málanna og tölu
þeirra, jafnóðum og þau gerðust allan þing-
tímann, er of sundurlaus og víðáttumikil til
þess, að búast megi við, að almenningur hafi
fyrir hana á hraðbergi glögga hugmynd eða
greinilegt yfirlit yfir það, hvað þetta þing
hefir afrekað,—hver er eptirtekjan eptir hina
kappsamlegu vinnu þess.
Slíku yfirliti er því eigi ofaukið.
Að fjárráðsménnsku fyrir landssjóðs hönd
lutu átta aE frumvörpum þeim, er afgreidd
voru frá þinginu, og fimm af þingsályktunar-
tillögum þeim, er það samþykkti.
Af þessum fjárráðsmennskulögum heyrðu
fjögur til hinum venjulegu eða sjálfsögðu bú-
verkum þingsins : fjárlögin, með sínurn 3 dilk-
um, tvennum fjáraukalögum og einum reikn-
ings-samþykktarlögum.—Fjárlögin sjálf höfðu
svo sem engin veruleg nýmæli að geyma,
nema ef vera skyldi þaó, að þau gjöra ráð
fyrir 150 þús. krónu tekjuhalla, í stað nál.
40 þús. mest áður—optast miklum afgangi
Er það engan veginn sprottið af neinni óspil-
un á fje landsins í þessum fjárlögum, held-
ur bæði ófyrirsjeðri tekjurýrnun að undanförnu
-og óforsjállegum drætti á undanförnum þing-
um að taka upp nýja tolla, til að sjá lands-
sjóði borgið. Hefði ekki hallast svona stór-
kostlega á, þegar farið var að bera saman á-
•ætlaðar tekjur og gjöld, má telja það víst,
að nú hefði verið ráðgerðar í fjárlögunum
einhverja meiri háttar framkvæmdir en áð-
ur hefir verið í ráðizt, þær er vitanlegt er
að eigi má án vera, ef landinu á að miða
verulega áleiðis. Eeyndar voru með öðrum
lögum—nýjum tollalögum—gerðar ráðstafanir
til að bæta upp þennan tekjuhalla og meira
en það, ef vel gengur; en viðsjált þótti að
reiða sig mjög fast á ríflega áætlaðan ávöxt
þeirra, enda nauðsynlegt að grynna nokkuð
tekjuhallasúpuna frá fyrri árum.
Með fjáraukalögunum öðrum var tveimur
prestum sýnd sú viðurkenning fyrir megn
vanskil af þeirra hendi í árgjaldsgreiðslu af
•brauðum þeirra, að þeim voru veittar sam-
tals 3000 kr. En í sameinað þing þurfti þó
frumvarpið að kornast til að hafa það fram.
þremur þjóðjörðum samþykkti þingið að
verja mætti í peninga, fyrir 5-| þús. kr., og
var það í minna lagi.
Með áviknum tollálögum, tvennum, var tó-
bakstollur hjer um bil fjórfaldaður —• 1 kr.
af 100 vindlum, í stað 25 a. áður, og 35 a.
af pundi af öðru tóbaki, í stað 10 a. áður—,
og tollur lagður á kaffi og sykur, er enginn
var áður, 10 a. og 5 a. á pundið. Stjórnin
hafði stungið upp á tollum þessum hjer um
bil helmingi lægri, og gjört sjer samt von
um 150 þús. kr. tekjuauka af þeim á fjár-
hagstímabilinu. En sú áætlun var of há,
og má kalla vel úr rætast, ef ávinningur
landssjóðs á tollum þessum nemur 200,000
kr. á fjárhagstímabilinu, þar sem meðal
aunars má búast við, að nokkuð til inuna
dragi úr nautn þessara vörutegunda vegna
tollsins, talsvert meira en fyrir viðlíka verð-
hækkun annara orsaka vegna, sakir rótgróins
hugsunarleysis-ýmugusts almennmgs á út-
látum til handa landssjóði.
Með fjárráðstnennsku þingsins má ennfrem-
ur telja breytinguna á launalögunum frál875:
hinn gífurlegi launamismunur þar mikið lag-
aður, þó svo, að landssjóður hefir meira en
5000 kr. hag af, þegar breytingin er alkom-
in í kring, en ekki þarf nema að 2—3 hin
hærri embættin losni til þess, að hækkunin
á lægstu launum, rúmar 2000 kr., vinnist
upp.
Af hinum samþykktu fjármála-þingsálykt-
unum var ein nokkrar líférnisreglur fyrir
landstjórnina út af tillögum yfirskoðunar-
manna landsreikninganna, þar á meðal það
helzt, að laudssjóðslánum til einstakra manna
skuli smámsaman breytt í afborgunarlán ;
tvær snerta reikningsvanskilin af Arnarstapa-
umboði; ein um að reyna að ná aptur helm-
flutningskostnaðinum fyrir skipverjana af
gufuskipinu Miaca 1888, o. s. frv.
Landsstjórnarháttu snerta sjerstaklega að
eins uokkur smálög frá þessu þingi: um lít-
ilfjörlega breyting á þingsköpum alþingis, um
fjölgun amtsráðanna og aðra skipun þeirra
•—fulltrúi fyrir hverja sýslu— ; um rífkun á
valdi sýslunefnda til að setja reglugjörðir um
eyðing refa o. fl.; um rjett hreppsnefnda til
að leggja sveitarútsvar á utanhreppsmenn,
sem reka arðsöm fyrirtæki í hreppnum—
búskap, verzlun eða annað —; umbót á lögum
frá næsta þingi á undan um sveitarstyrk og
fúlgu: heimild fyrir sveitarstjórn í framfærslu-
hreppi útfara til að taka af honum trygging
gegn þyngslum af skylduómögum hans fyrst
um sinn.—I þeim flokki má og telja lítilfjör-
lega breyting á brauðaskipun á landinu:
Klippstaðarbrauð endurreist með 200 kr. styrk
úr landssjóði; samsteypa Saurbæjarþinga, er
áður vorn, og Garpsdalsprestakalls ; og end-
urrreisn Skarðsþinga, Hvamms í Dölum og
Hjarðarholts eins og þau brauð voru áður, áund-
an brauðaskipunarlögunum frá 1880. Enn-
fremur, sjerstaklega snertandi stjórn kirkju-
legra mála, nýjar og tryggilegri reglur en áð-
ur um innheimtu og meðferð á kirknafje; og
loks lög um heimild til að jafna á söfnuðina
kostnaði til hljóðfæris og söngs í kirkjum.
Loks eru lög um lögreglusamþykktir fyrir
kaupstaðina, heimild fyrir bæjarstjórnir til
þess með staðfesting landshöfðingja að gjöra
samþykktir um reglu og velsæmi á strætum,
um almennt hreinlæti, um skipun lögreglu-
liðs o. s. frv.
Af þingsályktunum var ein þess efnis, að
hlutazt væri til um, að einungis hinn íslenzki
texti laganna væri undirskrifaður af konungi.
Almenn þegnrjettindi snerta tvenn lög um
tilsjón með flutningum á mönnum í aðrar
heimsálfur, — önnur miðandi til þess helzt,
að tryggja útfara gegn tjóni af því, að loforð
bregðist um útflutning á tilteknum tíma og
tilteknum stað, og svo til að fyrirgirða strok
af landi ; en hin þess efnis, að póstkipin
skuli sömu lögum háð og önnur skip, er þau
flytja útfara af landi burt.
|>á má nefna lög um meðgjöf með óskil-
getnum börnum : miklu öflugra aðhald en
áður að feðrum óskilgetinna barna til að rækja
skyldur sínar bæði við þau og barnsmóð-
urina.
Enn fremur veruleg breyting á löggjöfinni
um lögaldur : hver karlmaður og hver ógiptur
kvennmaður fullráður fjár síns 21 árs, í stað
25 ára áður ; hálfmyndugleiki ekki til framar.
það er til atvinnuveganna kemur, þá liggja
engin nýmæli eptir þetta þing viðvíkjandi að-
alatvinnuvegi landsbúa, landbúnaðinum, nema
ef þar til mætti telja vel öflug friðunarlög
fyrir æðarfuglinn, sem mikil þörf var á.
En um sjávarútveg, þilskipaútveginn sjer í
lagi, var mikið búið til af nýjum lögum, allt
að undirlagi stjórnarinnar: um stofnun
stýrimannaskóla, um stjórn og aga á íslenzk-
þilskipum, um könnun skipshafna, um dag-
bókarhald á ísleuzkum skipum, um vistráð
á þilskip — þetta fernt í einum lagabálk, er
nefnist farmannalög •—•; enn fremur um var-
úðarreglur til að forðast ásiglingar, og um
bann gegn botnvörpuveiðum.
Auk þess sem nýnefndur lagaflokkur við-
kemur einnig meðfram verzlun og samgöng-
um, ól þingið önn fyrir þeim atvinnugreinum
með löggilding 5 nýrra verzlunarstaða, með að-