Ísafold - 05.10.1889, Page 2

318
komu í fyrstu á jörðina : húsin öll um það
fallin, moldartóptir, troðningar og haugar allt
í kringum bæinn, og túnin að mestu leyti
þýfð. Samt er jörðin ágætlega vel fallin til
þess að vera búnaðarskólajörð; bæði er þar
nóg kennsluverkefni fyrir höndum um langan
aldur, og svo er hægt að hafa þar stórt bú,
sem nauðsynlegt er að hafa á slíkum stað.
jþað sem tekið var fyrir í vor að starfa á
jörðinni, var þá það fyrst, að jafna nokkuð af
rústunum og haugunum kringum bæinn; voru
þannig jafnaðar og pældar niður 6 moldar-
tóptir, tveir haugar og töluvert mikið af
ónýtum troðningum. f>etta var gert á tveim-
ur stöðum, og voru það til samans 500 □
faðmar á stærð. Svo var sáð 1 þetta höfr-
um, rófum og kartöflum; en það var svo seint,
að það varð ekki gert fvrri en eptir hvíta-
sunnu, í miðjum júnímánuði. þetta spratt
svo vonum fremur í sumar; hafrarnir þrosk-
uðust vel að grasinu til, og sló jeg þá í
ágústmánuði og þurkaði sem töðu. Af gul-
rófum fjekk jeg 9 tunnur, af bortfelzkum
rófum 3, af fóðurrófum 4 og af kartöflum
hálftunnu. jþetta var alveg óræktuð jörð
áður. Af þýfinu á túninu voru sljettaðir 250
□ faðmar og þakið yfir aptur; greri það vel
í sumar og gaf af sjer jafnmikið og þýfið áð-
ur; jeg hefði getað slegið af því há, ef hægt
hefði verið að friða það fyrir gripa-ágangi.
350 □ faðmar voru ennfremur pældir niður
í sjálfu túninu með grasrót og öllu saman, og
sáð þar í höfrum; uxu þeir vel í sumar og
sló jeg þar seinna há af þeim eptir, að 4
vikur voru liðnar frá fyrri slættinum. I
þetta stykki á svo að sá rófum og kartöflum
næsta ár.
Matjurtagarðar voru hjer tveir fyrir, báðir
til samans 250 □ faðmar á stærð; upp úr
þeim fengust 25 tunnur af gulrófum, 4 tunn-
ur af bortfelzkum rófum og 4 tunnur af kar-
töflum. Bhabarber, ribs, plll og laukur, sem
jeg gróðursetti í vor, spratt líka mjög vel;
þannig komu fullþroskuð ber á sumt af ribs-
trjánum, og greinarnar á pílnum urðu sum-
ar 1—1J alin á hæð. Kálið af meiri partin-
um af rófunum og hána af hafragrasinu bar
jeg saman í tópt og pressaði saman með
grjóti; ætla jeg að gera úr því súrhey.
Af túninu fengust 120 hestar af töðu, og
af engjunum 900 hestar.
Jafnhliða þessum störfum hefir hjer seinni
partinn í sumar verið reist skólahús; það er
12 álnir á lengd og 12 álnir á breidd; það
mun verða búið í lok nóvembermánaðar.
það verður með fjórum herbergjum niðri, og
fjórum uppi á lopti, með háu porti.
Jarðyrkjuverkfæri og mjólkur-áhöld hafa
verið keypt frá Noregi, og hvorutveggja
komið að miklu liði í sumar. — Vinnutím-
inn hefir verið 12 stundir á dag í sumar.
Nú er aptur farið að byrja með jarðabæt-
ur í haust, bæði að rista ofan af og plægja;
en tíðin ræður því, hvað mikið verður fram-
kvæmt.
Hin bóklega kennsla byrjar 1. nóvember,
og verður haldið áfram til loka aprílmán-
aðar.
Hingaðtil hafa ekki fleiri en 2 piltar sótt
um inntöku í skóiann, og sá þriðji er í vænd-
um seinna; eru þeirj allir úr Borgarfjarðar-
sýslu. Hygg jeg þess vegna, að það komi til
af ókunnugleika þeirra, sem fjær búa, að
þeir nota ekki tilboð þau, er skólinn hefir
gert í sumar um að taka pilta til kennslu
upp á það, að þeir fengju ókeypis fæði,
kennslu og húsnæði allan tímann, einnig
þjónustu, plögg og skæðaskinn.
Kennslutíminn er sem kunnugt er tvö ár,
og mun hann jafnan byrja og enda á haust-
in, en sökum þess, að ekki eru ennþá
nógu margir búnir að sækja um veru á skól-
anum, mun í þetta skipti te kið á móti
kennslupiltum allt fram undir jól í vetur.
Allir þeir, sém eru milli 18—28 ára að
aldri, og eiga heima hjer í Suðuramtinu, hafa
rjett til að sækja um ókeypis kennslu á
skólanum, ef þeir hafa góða heilsu, ó-
flekkað mannorð, og kunna nokkuð í skript
og reikningi. þeir sem sækja, verða þó að
senda bónarbrjef um það sem fyrst, til
amtmannsins yfir suðuramtinu, og láta með
því fylgja vottorð frá sóknarpresti sínum um
bæfilegleika sína gagnvart kröfum þes3um,
er skólinn setur, og hefir skólinn rúm fyrir
6—8 pilta nú og framvegis.
p. t. Reykjavik 3. okt. 1889.
Sveinn Sveinsson búfræðingur,
skólastjóri á Hvanneyri.
»HVEBNIG EB OSS STJÓENAÐ ? eða
stutt yfirlit yfir löggjöf og landsstjórn Is-
lands, eins og hún er nú, eptir Jón A. Hjalta-
línn. Bvík 1889 (ísaf.prsm.). — þessi 6 arka
bæklingur, er út kom í sumar, í smáu broti,
hefir að geyma furðu greinilegt ágrip, þóttj
stutt sje, af stjórnskipunarrjetti Islands, eins j
og auka-fyrirsögnin bendir til. það er ekki
hugleiðing um, hvort oss sje »vel eða illa
stjórnað eða þolanlega«; ekki hugvekja um
landsins gagn og nauðsynjar; heldur fræða-
kver um stjórnarháttu landsins, eins og þeir
eru að lögutn.
Ekkert slíkt rit hefir áður til verið á ís-
lenzka tungu; en þörfin á því margföld, og
fer æ meir og meir vaxandi, eptir því sem
almenningur vaknar betur við þeim sannleika,
fyrir áþreifanlega reynslu, að sjálfsforræðið,
það sem það nær, er ekki fengið þjóðinni í
hendur henni til skemmtunar eða fordildar,
neldur í því skyni að hún noti það með fullri
alúð og atorku. En til þess að geta notað
það með alúð og atorku, þarf hún að vita
góð deili á, hvernig því er fyrir komið,
hvernig stjórn landsins er háttað aö lögum
í öllum greinum.
í 1. kaflanum, um löggjafarvaldið, er gjörð
grein fyrir kosningarrjettinum til alþingis, —
rjettinum til að taka óbeinlínis þátt í löggjöf
landsins ; hvernig kosuingar fara fram; skipun
alþingis og meðferð málaþar; rjettindum þings-
ins; hlutdeild konungs með ráðgjafa í lög-
gjafarvaldinu o. s. frv.
Annar kaflinn, um framkvæmdarvaldið, lýs-
ir hlutverki konungs og ráðgjafa að því er
þann þátt stjórnarvaldsins snertir; verka-
hring landshöfðingja og amtmanna, og þar
næst stjórn ýmissa greina framkvæmdarvaldsins
niður í gegn: lögreglumálefna, kirkjumálefna,
kennslumálefna, heilbrigðismálefna, vega og
póstgangna, skattamála, þjóðeigna og opin-
berra sjóða, svo og sveitarstjórn. þar eru
talin upp flest störf hreppstjóra og valdstjórn-
arstörf sýslumanna ; nefnd skilyrðin fyrir því
að geta orðið prestur, lýst hluttöku safnaða
í veitingu brauða og taldar upp embættis-
skyldur presta, svo og prófasta og biskups,
og tekin fram höfuðatriðin úr lögunum um
stjórn safnaðarmála; lýst fyrirkomulagi skól-
anna; taldar skyldur lækna og yfirsetukvenna;
tekin fram helztu atriði úr vegalögunum, og úr
póstlögunum flest það, er við þarf ; greinilegt
ágrip af skattalögum landsins; um Lands-
bankann og störf hans, og ýmsa opinbera
sjóði; um verkahring hreppsnefnda, sýslu-
nefnda og amtsráða.
þriðji og síðasti kaflinn er um dómsvaldið:
skipun þess á öllum 3 stigum; um sm sátta-
meðferð og hver mál skuli leggja til sátta;
um meðferð landamerkjamála, o. s. frv.
þar sem jafnmikill fróðleikur er bundinn í
svo stutt mál, verður að sleppa allri vísinda-
legri útlistun og rökstuðning. Kverið er
stjórnfræðisleg barnalærdómsbók, en ætlað
eigi að síður fullorðnum en börnum, og full
þörf á því fyrir þá allflesta, sakir bernsku-
legrar fáfræði almennings í þeim efnum. það
er ljóst og skýrt samið, og mun vera rjett
og áreiðanlegt, það sem það nær, enda kveðst
höf. hafa notið leiðrjettinga ýmsra góðra
manna (lögfræðinga), áður en hann ljet
prenta ritið ; fyrsti vísir þess eru fyrirlestrar
fyrir lærisveinum hans í Möðruvallaskóla.
Nákvæmt registur er aptan við kverið, sem
gjörir það að þægilegri handbók jafnvel fyrir
þá, sem vita flest eða allt sem í því stendur.
Nor-ður- l>ingeyjarsýslu, 15. sept.
(tímabilið síðan 1. júlí). Veðráttufar sífellt
haldizt hið sama góða að heita má; í júlím.
oft + 16 til 20° B. og sama í ág., er byrj-
aði með + 22° B. 13. júlím. voru þrumur
með dembuskúrum, og reyndar voru optar
skúrir, en optast hitar á meðan og milli; 2.
14. og 15. ágúst. voru enn þrumur. Næst-
síðustu viku var og stundum skúrasamt af
norðri, en ekki kalt (+ 4tillO°B.), eptir því
sem áður hefir verið að venjast hin sumriu;
nú aptur síðustu vikuna hitar og sunnan-
góðviðri, með + 14 til 17° B. á hverjum degi.
Heyskapur hefir orðið hinn bezti og
notalegasti, því að hvert strá hefir náðzt eft-
ir hendinni liðlangt sumarið, og sprettan á-
gæt.
Afli nægur alstaðar, þá er á sjó hefir ver-
ið farið.
Ull varð á endanum 70 a. og kaffi hjá
flestum á 1 kr.; hitt óbreytt.
Heilsufar fremur gott, en þó hefir
lungnabólga stungið sjer niður nú fyrri hluta,
sept.
Norðurmúlasýslu, 14- sept. 1889:
Sama ágætistíðin hefir haldizt allt sumarið;
veðurblíðau og nýtingin verið einstök. Nýt-.
ing á heyi hefir orðið ágætlega góð í öllu
Hjeraði, því að þar hafa stöðugir þurkar ver-
ið allan heyskapartímann. I Fjörðum minni
þurkar, en úrkomur litlar og hey því ekki
hrakizt, heldur náðzt með allgóðri nýtingu
víðasthvar. Heyskapur bráðum úti, og munu
heyföng almennt orðin með langmesta móti^
og menn því í bezta lagi undibúnir undir
veturinn í því tilliti.
Afli hefir almennt verið einkar góður á
Austfjörðum, sjer í lagi framan af, fram að
ágústmánuði; síðan hefir verið fremur tregur
afli, bæði á Seyðisfirði og Mjóafirði. Meðal
innlendra á Seyðisfirði mun meðalafli frá í vor
til þessa tíma vera á bát með 3 mönnum
30—40 skippund. Síld var mikil á Seyðis-
firði síðastliðinn mánuð. Var mælt, að
Wathne myndi þá hafa fengið í lása á 3^
þúsund tunnur. Auk hans hefir fjelag frá
Mandal nótarútgjörð þar. það er nýkomið
og búið að fá einungis lítið. Flestir aðrir
Norðmenn eru búnir að flytja nætur og báta