Ísafold - 05.02.1890, Síða 1

K.emui út a miðvikudögum og
laugardögum. Verð árgangsins
(I04arka) 4 kr.; erlendis 5 kr.
Borgist fyrir miðjan júlimánuð.
ISAFOLD.
Uppsögn (skrifieg) bundin vií
áramót, ógild nema komin sje
til útgefanda fyrir i.okt. Af-
greiðslust. í Austurstrœti 8.
XVII 11. I
I
Reykjavik, miðvikudaginn 5. februar
1890.
!
ttsr’ Óskemmd expl- aj peim 10 tölublöðum
af þ. á. ÍSAFOLD, sem út eru komin, eru
keypt á afgreiðslustofn blaðsins (Austurstrœti
8) fyrir 50 £tur£l öll, þ. e. meira cn fullt
verð.
Tii sölu
verzlunarhús og nokkrar jarðir.
1.
Verzlunarhús ágætt,6 ára gamalt, í Sauð-
árkróks kaupstað. — í hálfu húsinu upp og
niðri eru fögur og björt íbúðarherbergi með
góðum ofnum og eldavjel, en í hinum lielm-
inguum er vönduð og hentug sölubúð, og
skrifstofa niðri, en stórt fgeymslulopt uppi.
Húsi þessu fylgir allstórt vitisvæði og rúm-
gott vöruhús við sjóinn, o'g getur húsum þess-
um þessutan fylgt öll verzlunaráhöld, úti og
inni við, í bezta ásigkomulagi, 2 uppskipunar-
bátar og bryggja.
2,
Sjávarborg, með nýbýlinu Tjörn, sú al-
kunna fagra flutningsjörð,29.1hndr. aðdýrleika;
hlunnindi margs konar til lands og sjávar, svo
sem: óþrjótandi uppgripa-slægjur, bezta sil-
ungsveiði, æðarvarp í framför, rekapláss stórt
og gott, hvar síðast nú í haust rak hval;
útræði á hinn fiskisæla Skagafjörð má einnig
hafa þaðan.
3.
Ashildarholt, 10.6 hndr. að dýrleika með
lf kúgildi; slægnajörð hæg og góð ; nær hæg,
lega til sjávargagns.
4.
Hálfir Kimbastaðir 13.9 hndr. að dýr-
leika með 1 kúgildi ; sömuleiðis góð slæguajörð
liggur haganlega við alfaraveg nálægt kaup-
stað, og má sem hægast ná þaðan til sjávar-
gagns.
Allar þessar eignir eru í Sauðárhreppi í
Skagafirði og eru eign herranna B. Muus &
Co. Kaupmannahöfn.
J>eir sem kaupa vilja, snfii sjer til undir-
skrifaðs umboðsmanns eigandanna með fram.
boð sín, annaðhvort sjálfir eður með milli-
göngumönnum, sem þá hafi óyggjandi skrif-
leg umboð til að semja um, og ef saman
gengur, að fullgjöra kaup á ofangreindum
eignum.
Görðum í Reykjavík 16. des. 1889.
Egilsson.
Pöntunarfjelögin.
Eptir
Torfa Bjarnason.
Pöntunarfjelögin hjer á landi eru enn þá
ung, og því ekki vert að spá miklu um fram-
tið þeirra.
Menn vita, að slík samtök hafa reynzt
gagnleg í öðrum löndum, og telja því líklegt,
að þau geti einnig þrifizt hjá oss.
Að þau hafi þegar gjört töluvert gagn og
að þau sjeu þjoðinni nauðsynleg eins og nú
stendur á fyrir henni —, það munu fáir ef-
ast um.
Pöntunarfjelögin gjöra fleira gagn en að
veita sínum mönnum haganlegri viðskipti;
þau kenna bændum að hugsa um viðskipti
sín við kaupmenn, og koma þeim oiurlítið í
skilning um viðskipti þjóðarinnar við aðrar
þjóðir, og gjöra þá kunnugri gangi og eðli
verzlunarinnar en ella.
Hitigað til hefir bænclum þótt ráð að raula
þessar ólíku vísur á vixl:
«Guðsmaðurinn gaf mjer þó
gildan vínpottinn»
°g
«Klœkin er kaupuiannslund,
kœta hana andvörp föðurleysmgjanna».
En pöntunarfjelögin losa bændur til fulls
við þessar ómennskuleifar; þau kenna þeim
að skoða kaupmenti blátt áfram sem menn —
hvorki meira nje minna, og líta á þá eins og
þá menn, sem þurfa að græða á atvinnu
sinni til þess að hafa nóg fyrir sig og sína,
en sem verða að gæta allrar siðsenii og góðr-
ar reglu eins Og aðrir menn, til þess að
að komast ekki óþægilega í bága við lög og
venjur, og við viðskiptainenn sína — bænd-
urna.
Kaupmönnum er alveg eins nauðsynlegt að
halda tiltrií bændanna, eins og bændmn að
halda tiltrú kaupmanna.
Pöntbnarsamtökin sýna bændum, að það er
eðlilegt, þó kaupmaðurinn hugsi um að koma
ár sinni sem bezt fyrir borð, og um leiðlæra
þeir að gjöra slíkt hið sama. þau munu
líka sýna bændum, að þeir geta verið eins
góðir vinir kaupmannsins fyrir það, þótt þeir
eigi ekki öll sín viðskipti við hann; þau
koma bóndanum í skilning um, að hann sje
frjáls að verzla hvernig sem vill, ef hann
sýnir kaupmanni sínum enga pretti, alveg
eins og kaupmaðurinn er sjálfráður að því,
hvað hann kemur með af vörum til bænda.
þess vegna vantar líka opt hjá kaupmönnum
ýmsar nauðsyujar, sem bændum er óþægilegt
án að vera.
það eru pöntunarfjelögin, sem eiga að
vekja menn af einum hinum lfialegasta ósið,
er finnst í fari manna, það er: að vanda illa
vöru sína — vanda hana miður en þeir
hafa vit á. Ef pöntunarfjelögunum tekst
ekki að kveða þann draug niður, þá verður
það þeirra banamein, og þá losnum vjer
seint við þá apturgöngu.
það verða líka pöntunarfjelögin, sem kenna
mönnum skilvísi í viðskiptum við kaupmenn.
Auðvitað er, að ávallt verða menn til, sem
þurfa að halda á lánum að einhverju leyti;
en eptir því sem pöntunarfjelögunum vex
fiskur um hrygg, eptir því munu þeir fækka,
sem leita lána í verzluninni.
það kemur líka allt annar bragur á þess
konar lántöku en áður.
Hingað til hafa þeir opt haft bezt úr být-
um, sem hafa verið refjóttastir við kaupmenn;
þeir liafa fengið afslátt af skuldum sínum, og
fengið hærra verð fyrir vöru sína en aðrir.
En það sem þessir menn hafa grætt á skuld-
unum og kaupmaðurinu tapað, hefir, sem auð-
vitað er, lent á skilamönnunum.
þetta verður öðruvísi í pöntunarfjelögunum.
Sá sem skuldar þar, verður að borga háa
vexti af skuld siuni, og enginn annar en
hann geldur þess, að hann stendur sig illa;
og sá sem á tnni í fjelaginu, annaðhvort
vegna þess, að fjelagið yfir höfuð lætur af-
gang sinn að haustinu standa til næsta vors
hjá umboðstnanni sínum á Englandi, eða af
vanskilum einhverra fjelagsmanna, fær
fulla vexti af fje sínu þar til honum er af-
hent það.
Pöntunarfjelögin hafa líka góð áhrif á kaup-
menn. þegar þeir sjá, að bæudur beita áhuga
og samtökum til þess að bæta verzlunarkjör
sín, þá hætta þeir að skoða bændurna eins
og rænulausar rollur, sem renni sjálfkrafa í
kvíarnar á vissutn tímum til þess að láta
hreyta sig. Að vísu ber ekki rnikið á slíkri
skoðun hjá tnanmtðlegum kaupmönnum; en
það verður naumast búizt við, að kauptnenn,
sem frá blautu barnsbeini hafa vanizt við að
hugsa sjálfir um sinn hag, og sem sitja sig
aldrei úr færi að sæta góðum kaupum, að
selja sem dýrast, og kaupa sem ódýrast, auð-
vitað allt með frjálsu og ærlegu móti — að
þeir beri virðingu fyrir þeim bændurn og
skoði þá sem jafningja sína, er ekki beita
neinutn manndómslegri úrræðum til að bæta
viðskipti sín við kaupmenn, en vöruprettum og
refjun. þegar kaupmaðurinn sjer, að bænd-
ur geta náð nauðsynjum sýnum frá öðrum
þjóðum án hans milligöngu, þá fyrst fær hann
fulla hvöt til að leita nýrra útvega, sem
gjöra honum mögulegt að bjóða bendum svo
góð kjör, að pöntunarfjelögin vetði óþörf.
þegar bændur fara sjálfir að leggja allan
hug á að bæta vöru sína, og leita sjálfir að
markaði fyrir hana, þá hækkar varan í verði,
bóndanum í hag og kaupmanninum líka, því
ávallt er lítill hagur að slæmri vöru, bæði
fyrir kaupanda og seljanda.
Fjérsalan til Englands er nú orðin og verð-
ur hjeðan af ein af aðalverzlunargreinum
þessa lands. það var máske heppilegt, að
verzlun þessi byrjaði litlu fyr en pöntunar-
fjelögin. Ef fjárkaupamenn hefðu mátt vera
nógu lengi einir um hituna, þá er ekki ólík-
legt, að farið liefði um fjeð eitis og ullina, að
það hefði fengið slæman orðstír á Englandi.
Ef fjárkaupmenn hefðu haldið nógu lengi
áfram með sínu vanalega lagi, að gefa nærri
sama verð fyrir úrkast og úrval, þá hefði
auðvitað farið svo á endanum, að bændur hefðu
haft lítið annað að bjóða til sölu, en úrtín-
ing sinn, og sá hefði þótzt beztu bættur, sem
koinið hefði xit rýrustu kindunum. Afleið-
ingin er auðsjen: verðið hefði smálækkað, oss
til óbætanlegs tjóns.
Hver getur reiknað það tjón, sem landið
hefir hlotið af því, að hafa um langan aldur
sent vonda ull Euglauds? Og hver mundi
geta reiknað þann skaða, sem vjer hefðum
af því, að senda þangað mestmegnis rýrt og
óútgengilegt fje? þar sem pöntunarfjelög
komast á fastan fót, er ekki hætt við þessu;
því þegar menn fá sanngjarnan verðmun á
vænu og rýru fje, þá keppast menn við, að
láta sem vænst. Menn vilja gjarnan láta
fjeð sem yngst, og eiga jafnvel að gjöra það,