Ísafold - 12.02.1890, Blaðsíða 2

50
fiskinum þykist jeg hafa sannað, að útgerðar-
kostnaður við sexmannafar með 6 mönnum
borgast tæplega, ef allt er talið, sem til hans
þarf; og þó hef jeg ekki minnzt á það, þeg-
ar útvegsbændur gera út skip sín með 7, 8
og 9 mönnum fyrir tveimur hlutum dauðum,
sem þó hlýtur að gera enn meiri halla á út-
gerðarreikninginn. það er mikill munur á að
gera út fjögramannafar með 4 eða 5 mönnum
á, fyrir tveimur hlutum dauðum, ellegar sex-
mannaför og áttæringa með 6—9 manns á.
Kostnaðurinn, sem er fólginn í sjálfum skip-
unum, útreiðslu þeirra og í mannahaldinu,
sem þeim fylgir, er svo ólíkur, að annaðhvort
er það rangt gagnvart útróðramönnum, að
taka 2 hluti dauða af fjögramannaförum, eða,
sje það rjett, þá hlýtur það að vera stakasta
ranglæti gagnvart útgerðarmönnum, að skipta
ekki fleiri hlutum dauðum en tveimur af
hinum stærri skipum.
f>á minnist »Útróðram.» á helmingaskiptin,
og telur þau, að mjer virðist, heldur ábata-
söm fyrir útvegsbændur ; en þó ótrúlegt sje,
mun jeg fyrir mitt leyti heldur kjósa, að hver
sjómaður leggi til þorskanet fyrir sínum hlut,
ef þeir að eins tíma að leggja til meira en
1 net fyrir hlut, þegar góður netaafli býðst;
en það gera ekki nema sumir.
Ef rjett er skoðað, eru helmingaskiptin verri
fyrir útvegsbóndann heldur en hlutanetin, og
skal jeg mi leitast við að sanna það.
Leggi jeg til 12 net á sexmannafar (nefnil.
1 net fyrir hvern hlut), og hafi hluti eptir 2
menn af 6, sem á skipinu róa, þá fæ jeg að
eins fisk úr mínum 8 netum, ef helminga-
skipti eru, en úr 4 netum, sem jeg legg til
á skipið, gengur fiskurinn til hinna háset-
anna.
Gangi skipið með hlutanetum og jeg hirði
af því hluti eptir 2 menn, þá legg jeg til 4
eða 5 net, 2 fyrir mannahlutunum, og 2 eða
3 fyrir skipshlutunum ; hinir 4, sem á skip-
inu róa, leggja til 4 net fyrir sínum hlutum.
En nvi fæ jeg allan þann fisk óskertan, sem
í min 4 eða 5 net kemur. Hvort heldur nú
útróðramaðurinn að verði notadrýgra fyrir
mig ?
jþó sú venja haldist, sem viðgengizt hefir
híngað til, að jeg kosti einsamall dufl og dufl-
færi til hlutanetanna og gefi sjómönnum mín-
um steinalykkjurnar á þau net, sem þeir leggja
til fyrir sínum hlutum, þá kýs jeg heldur að
gera út skip mitt með hlutanet en helminga-
net; því það mun í flestum árum reynast
affarasælla.
Loks spyr »Útróðram.», hví jeg hafi ekki
stungið upp á því, að öll skipshöfnin legði til
skipsins það sem þarf, til þess að tjónið verði
ekki eins tilfinnanlegt, þégar illa tekst til, ef
það skiptist á marga ?
Slík dirfska og ósanngirni kom mjer ekki
til hugar.
Jeg fer að eins fram á það, að sjómenn
leggi sjer til eða borgi með sanngjörnu verði
allt, sem þeir þurfa að þiggja handa sjer sjdlf-
um á meðan þeir stunda fiskiróðra, það er
að skilja : þeir sjómenn, sem róa fyrir sínum
hlut, en ekki þeir, sem leigja sig upp á kaup.
Meira vil jeg ekki af þeim krefjast. En ef
jeg auk þess hefði farið fram á, að þeir legðu
til útgerðar skipsins, og jeg samt sem áður
tæki jafnmarga dauða hluti eptir það, þá
fyrst hefði mátt með sanni segja, að jeg
hefði viljað »þröngva mjög kostum háseta», en
það var engan veginn tilgangur minn að gera
það.
Mig furðar stórlega á því, að jafn ósann-
gjörn bending og þessi skuli koma frá nokkr-
um iitróðramanni.
/ »Útróðram.» drepur á það í grein sinni, að
hásetar fyrir vestan og norðan leggi til skips-
útgerðarinnar. Jeg er nú ekki svo kunnugur
þar, að jeg viti, hvað það helzt er, sem þeir
leggja til skipanna ; en við Isafjarðardjúp er,
mjer sagt, að hásetar leggi til öll veiðarfæri,
borgi formanni formannskaup af aflanum, og
kosti sig að öllu leyti sjálfir, bæði með fæði,
þjónustu og eldivið. Auk þess borgar þar
hver skipshöfn 12 kr. í húsaleigu yfir vertíð-
ina, en samt skila þeir skipseiganda tveimur
hlutum fyrir skipið og áhöld þau, sem því
fylgja. þetta mundu þykja harðir kostir hjer
við Faxaflóa ; en litlu betri kosturn eiga út-
róðramenn að venjast á Eyrarbakka og í þor-
lákshöfn, nema þar munu þeir ekki þurfa að
borga húsaleigu.
Jeg er enn sömu skoðunar og jeg var í
hinni fyrri grein minni : að ef útvegsbændur
hjer syðra eiga að geta staðizt við að veita
sjómönnum sínum jafnmikið ókeypis, eða fyrir
hálfvirði, og þeir hafa veitt þeim undanfarin
ár, þá er ekki nema um tvo kosti að velja
fyrir útvegsbændur : annaðhvort að draga út-
veginn svo samau, sem mest má verða og
eiga sem flesta hlutina af sama skipi, undir
duglegum og ötulum formanni, ellegar að
bæta einum hlut dauðum við það, sem áður
hefir tíðkazt á sexmannaförum og stærri skip-
um.
þessi hlutafjölgun er ekki eins tilfinnanleg
fyrir háseta og margur útróðramaður hyggur,
og skal jeg nú sýna, hverju það munar.
A sexmannafari, sem áður hefur skipt
tveimur hlutum dauðum, en skiptir nú þrem-
ur, rýrnar hlutur hvers háseta, ef skipið
gengur með 6 mönnum, um 11 fiska hvert
100; gangi það með 7 mönnum, rýrnar hver
100 hlutur um 10 fiska.
A áttæring með 8 mönnum verður munur-
inn 9 fiskar, og af sama skipi með 9 mönnum
rúmlega 8 fiskar af 100 hverju.
þetta munar ekki hvern háseta mikið, en
útgerðarmanninn getur munað það svo, að
hann fyrir þetta standist við að veita sjó-
mönnum sínum líka kosti og áður, eða að
það sje tilvinnandi fyrir hann að gera út fleiri
skip.
Grein mfn um útgerðarkostnaðinn var ekki
samin í þeim tilgangi, að þröngva kostum
útróðramanna fram yfir sanngirni, heldur vildi
jeg benda með henni útgerðarmönnum á það,
hvers ágóða menn mega vænta af útgerðinni í
flestum árum, ef útróðramönnum eru boðin jafn-
vitlaus kjör og áður. Hún átti að vera nokk-
urs konar bending til sumra ráðleysingja við
sjóinu, sem spenna bogann einna fastast í
því að bjóða útróðramönnum þau kjör, sem
þeir ekki geta staðizt við. Spenna hann svo
fast, að hann brestur að síðustu, svo að end-
irinn verður opt sá, að þeir neyðast til að
svíkja loforð sín, þegar þeir hitta fyrir afla-
leysisár, og velta sjálfir út á sveitiua.
Jeg ætlast ekki til, að útróðramenn borgi
neitt af því, sem þeir þiggja, meir en það er
vert; en á meðan þeir ekki eru neyddir til
þess, á meðan útvegsbændur ekki krefjast
neins af þeim fram yfir sanngirni, get jeg
ekki fundið, að »kostum þeirra sje þröngvað».
Útvegsbóndi.
Sunnudagaverzlun lyfsala- Lands-.
yfirrjettur staðfesti í fyrra dag lögreglurjett-
ardóm úr Reykjavík frá 9. des. f. á., þar
sem N. S. Kriiger lyfsali hafði verið dætndur
í 5 kr. sekt og málskostnað fyrir brot á helgi-
dagalöggjöfinni, og dæmdi hann sömuleiðis í
málskostnað fyrir yfirdómi, þar á meðal
málfærslulaun til sækjanda og verjanda þai\
10 kr. til hvors þeirra Guðl. Guðmundsson-
ar og Páls Briem.
I ástæðum yfirdómsins segir svo: «Kærði
hefir kannazt við, að hann selji vínföng og
hvað annað, er honum er heimilt að verzla
með, eins á sunnudögum sem öðrum dógum,
án þess það væri eptir læknisfyrmælum, en
eigi seldi hann þó vínföng í minna mæli en.
boðið er í lögum 10. febr. 1888 um veitingu
og sölu áfengra drykkja, og álítur hann, að
hann hafi heimild til að verzla þannig, eins
á sunnudögum sem öðrum dögum, eptir lög-
gjöfinni um lyfsöluhúðir, sjerstaklega tilskip.
4. des. 1672. — Yfirdómurinn verður þó að
vera undirdómaranum samdóma um, að ný-
nefnd tilskipun, 4. desbr. 1672, sjerstaklega
18. gr. hennar, veiti eigi lyfsölum frekari
rjett til vínfangasölu en vínsölumenn yfir
höfuð hafa, og þar sem tilskipun 28.
marz 1855, 3. gr., bannar alla verzlunar-
atvinnu á sunnu- og helgidögum og að eins
leyfir sjerstaklega lyfsölum að selja lœknis-
dóma á þeim dögum, þá verður kærði að á-
lítast með áminnztri vínsölu sinni að hafa
orðið brotlegur gegn þessari tilskipun». —
Skjalafölsun. Maður var dæmdur í
landsyfirrjetti í fyrra dag fyrir skjalafölsun,
Jóhannes Magnússon úr Skagafirði, í 4x5
daga fangelsi við vatn og brauð og máls-
kostnað allan, þar á meðal 10 kr. til sækj^
anda og verjanda fyrir yfirdómi, þeirra Guðl.
Guðmundssonar og Páls Briem, hvors um
sig.
«|>að er sannað með játningu kærða sjálfs
og öðrum skýrslum í málinu, að hann hafi f
fyrra haust ritað 2 ávísanir undir nafni ann-
ars manns, Sveins Árnasonar á Yztamói,
án þess að hann hafi liaft heimild til þess.
Onnur ávísanin, útgefin 21. okt, 1888, var
stíluð til kaupmanns V. Claessens á Sauðár-
króki, en hin, útgefin sama dag, var stíluð tit
verzlunarstjóra L. Popps þar á staðnum,
Hin fyrnefnda ávísanin hljóðaði um 20 kr.,
hin síðarnefnda um 30 kr., og áttu upphæðir
þessar eptir ákvæðum ávísunarseðlanna að
greiðast einhverjum Jóni Davíðssyni á Klaufa-
brekkum. þegar hinn ákærði svo var á ferð
á Sauðárkróki í fyrra h^ust, sýndi hann
kaupmanni Claessen fyrst ávísanina, sem stíl-
uð var upp á hann, og beiddist að fá upp-
hæð hennar greidda, en Claessen neitaði að
borga hana. þá fór ákærði til Popps, sýndi
honum hina ávísanina og fjekk greitt út á
hana 10 kr., mestmegnis í vörum, og hagnýtti
hann sjer það sem hann fekk út á ávísanina
í ýmsar þarfir sínar. — Hinn ákærði virðist
eigi hafa gjört frekari tilraunir til að notfæra
sjer þessar ávísanir. Hann hefir kannazt
við það, að hann hafi skrifað nafnið «Jón
Davíðsson» í ávísanirnar út í bláinn og án
þess að hafa í huga sjer nokkra persónu
með þessu nafni. — Hinn ákærði gaf sig
sjálfur fram fyrir hlutaðeigandi dómara sem
sekan í hinum tilgreinda glæp, og þá, eða
nokkru síðar, gjörði hann tilraun til þess, að
fyrirfara sjer, með því að drekka ólyfjan, og
var hann mjög veikur lengi eptir það; samt
sem áður verður eptir skýrslum málsins að.