Ísafold - 19.02.1890, Blaðsíða 1

Kemui ut a miðvikudögum og
laugardögutn. Verð árgangsins
(I04arka) 4 ki.; erlendis 5 kr.
Borgist fyrir miðjan júlímánuð.
ISAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bundin vif
áramót, ógild nema komin sje
til útgefanda fyrir I.okt. Af-
greiðslust. i Austurstrœti 8.
XVII 15.
Reykjavík miðvikudagirtn 19. febrúar.
1890.
Cs=’ Óskemmd expl. af hinnm fyrstu 10
tölublöðum af p. d. 1SAFOLI) cru keypt
d afgreiðslustofu blaðsins (Austurstræti
SJ tyrir 50 aura öll, p. c. mcira en
fultt verð.
Hannyrðasmíðar.
Herra ritstjón ! Mjer hefir fyrir löngu
komið til hugar, hversu nauðsynlegt það væri
fyrir unglinga lands vors, í tómstundum, í
stað þess að vera úti á götunum kanu ske
rneiri part dags, að liafa éinhver smá-störf
heima fyrir, er þeir bæði gætu haft gagn og
gaman af. Slíkt er líka kunnugra en að frá
þurfi að segja, að skólar eru tíðir í öðrum
löndum, er veita tilsögn í ýmislegum heimil-
is-iðnaði og koma alstaðar að mjög góðum
og miklum notum. Af því að áhöld til slíks
starfa eigi eru margbrotin og því rnjög ódýr,
þá er auðvelt að koma slíkum iðnaði á gang
og þarf varla annað en að áhugi vakni fyrir
slíku, og að heimilisfeður og mæður sjái
gagn það, er þess konar hefir í för með sjer.
|>etta iðnaðarstarf, »Husflid«, sem svo mjög
er tíðkað í öðrum löndum heims, gefa blöð-
in svo margar og góðar upplýsingar um;
hka eru skraðar bækur margar og góðar um
það efni, og vil jeg sjerstaklega nefna N. C.
Roms »Haandgjerningsbog for Ungdommen«
sem þegar liefir fengið talsverða útbreiðslu í
Danmörku og opt hefir verið prentuð og
mestau og beztan þátt hefir átt í áhuga þeim,
er vaknað hefir í Danmörku og orðið hefir
til þess að vekja löngun bæði hjá yngri og
eldri, til þess sjalfir að bua til svo margt
smávegis, og það svo aptur til þess, að ýta
undir aðra, er sjeð hafa o. s. frv.
Mjer sýnist eigi mörgum blöðum þurfi um
það að fletta, hversu mikla gagnsemi það
getur haft í för með sjer, að unglingar okk-
ar venjist að nota vel tomstundir sínar; jeg
er líka sannfærður um, að engum mun bland-
ast hugur um það, að byrji unglingar með á-
liuga að nota hverja smástund, sern þannig
hefir verið beut á, muni líka nokkrir hinir
eldri, er áður eigi hafa skeytt um, að nota
tímann til slíks, smátt og smátt dragast með,
og er þá stór sigur unninn. 3/.
Enn um hneykslisprssta og fleira.
þar sem talað er um hneykslispresta áður
í þessu blaði (bl. 6. þ. á.), er helzt getið
um dæmi, sem varð einum presti að em-
bættistöpun.
Nóg muuu þó dæmin fleiri um lmeykslan-
lega ofdrykkjupresta. J>að verður mörgum,
að þótt hann sjái ýmislegt í fari embættis-
manns vera miður en skyldi, þá finnst þeim
hinum sama, að sjer beinlínis ekki komi við
■að kæra slíkt, enda vita flestir, að það bakar
'manni óvild, ekki einungis yfirboðaranna,
'heldur og stjettarbræðranna, ef yfirsjónin,
eins og opt á sjer stað um prestana, er ekki
nema að eins hneykslanleg.
þegar presturinn er drykkfeldur, venjast
menn við það, og hann getur að öðru leyti
verið vænn maður, og þá þykir það ómann-
legt að vera að kæra jafnvænan mann, þó
hann stöku sinnum verði fullur ; hann gerir
hvorki að ljúga nje stela fyrir það. Menn
verða svo vanir við ósómann, að þeir sjá
hann ekki. (
|>annig hefi jeg, þegar jeg var yngri, á- ’
samt 2 bændum, horft á prófast, er hann
var á vísitazíu, fljúgast á við einn sóltnar-
prestinn, og höfðum við gaman af, líkt og
þegar menn sjá hesta bítast; því báðir guðs-
mennirnir voru svo blindfullir, að þeir gátu
varla meitt hver annan. þriðji presturinn
var og þar, lítið drukkinn. Ekki raan jeg að
honum þætti neitt fyrir að svona skyldi at-
vikast. |>að mun elrki hafa verið nýtt, að
prófastur þessi væri fullur.
Öðru sinui horfði jeg á sóknarprestinn minn
sitja klofvega á rekastaur og vera að skera
hann yfir þvert fyrir framan knjen á sjer með
sjálfskeiðingnum sínum; var hann þá svo ör-
vita af drykkjuskap, aö hann hjelt rekastaur-
inn vera eitt sóknarbarnið sitt. Mjer datt
ekki í hug að lcæra hann fyrir drykkjuskap, því
jeg man ekki til, að liann væri nokkurn tíma
fullur við embættisverk. En liverja virðingu
menn bera fyrir slíkum embættismanni, má
nærri geta. |>essi prestur var alkunuur
drykkjumaður, rjett undir handarjaðrinum á
biskupnum, áður en hann var sendur sem
prestur á útkjálkabrauð.
Allir vita, að það er skylda prófasta, að
vaka yfir embættisíærslu prestanna, og eins
því, að hegðun þeirra sje ekki hneykslanleg;
en þegar þeir eru sjálfir drykkjumenn, verð-
ur erfiðara eptirlit biskupsins.
J>ótt jeg skrifi þessi dæmi, þá er það ekki
tilgangurinn, að bera neinu út, heldur hitt,
að sýna umburðarlyndi almennings.
|>að hefur ekki þurft að fara langt til að
sjá þetta umburðarlyndi. Jeg held drykkju-
skapur prestlinga hafi verið alkunnur í Reykja-
vík, og getur biskupi ekki hafa verið ókunn-
ugt um hann.
f>að er alkunougt, að margir, og ekki sízt
embættismenu, láta syni sína læra til prests,
fremur til að koma þeim í stöðu, þar sem
þeir geti lifað af almannafje, en af áhuga á
etíingu guðsríkis, nje af því, að synir þeirra
sje vel fallnir til prestsembættis.
Ljóst dæmi þess, hvað mikinn áhuga prest-
ar almeuut hafa á andlegri þörf safnaðanna
er það, að þegar eitthvert brauð losnar, verða
tíu fyrir einn að sækja um það, sjeu þar fleiri
smjörfjórðungar í boði, eða hvað annað, sem
þeirn geta orðið veraldlegir hagsmunir að, og
það eins þó þeir sjeu vel látnir og söfnuður-
inn vilji ekki missa prestinn sinn fyrir annan
óþekktan.
Mjer dettur ekki í hug, að nokkur við það
að vera vígður prestvígslu, verði heilagur; en
þó eiga prestarnir ekki einungis með kenn-
ingu, heldur og miklu heldur með eptirbreytn-
isverðu líferni að kenna mönnum að hegða
sjer eins og kristnnm sómir. Sá, sem býður
sig fram og er kjörinn til að vera leiðtogí ann-
ara til himnaríkis, má ekki — eptir kenningu
kirkjunnar,— vera sjálfur vísvitandi á leiðinni
til helvítis. Eður hver áhrif mun sá leiðsögu-
maður liafa á aðra, sem á hættusamn leið
segir rnönnum að fara annan veg en hann fer
sjálfur ? |>á vaknar ósjálfrátt fyrirlitniog fyrir
kenningunni, og þar finnur maður rætur til
þess, hve auðvelt annarlegum kenningum er
að ryðja sjer til rúms innan þjóðkirkj-
unnar.
Oinenntaðir Mormónar hirða margan sauð-
inn frá prestum þjóðkirkjunnar; en ekki hef
jeg orðið var við, að þeir taki sjer það nærri.
þeir munu ekki of margir heitir í andanum,
og mjer finnst sumt í trú þjóðkirkjunnar vera
orðið svo sem dauð kreddutrú. |>annig hef
jeg heyrt, þegar fólk talar um altarisgöngu,
að það spyr, hvort hinn eða þessi sje bíánn
að vera,— eins og það sje athöfn, sem þurfi
að framkvæmast á ákveðnum tíma; og svo
munu skýrslur prestanna sýna, að altaris-
ganga margra fer að verða sjaldgæf.
Fyrir nálægt tveimui; árum var gefin út
«Páskaræða» eptir síra Pál Sigurðsson í Gaul-
verjabæ (haldin 1885), sem kollvarpar kenningu
«kristilegs barnalærdóms» i einu atriði, og enn
hefir ekki mjer vitanlega nokkur prestur
þjóðkirkjunnar gjört tilraun til að hrekja
hana. Ræða þessi fer um iand allt, og
margir trúa lienui betur en hinni lögboðnu
kenningu þjóðkirkjunnar; en báður geta ekki
verið jafnrjettar. Sje hún falskjtming, var
og er það skylda prestanna, að hrekja hana
með dstœðum, undir eins og hún birtist; en
ef þeir ekki geta það, gjöra þeir rjettast að
þegja; en það, að þeir þegja, eru kröptugustu
meðmælin með kenningunni. J>ó lítur svo út,
sem ekki hafi þott hættulaust að gefa hana
út, fyr en höfundurinn var komin þangað
sem hann var óhultur fyrir persónulegum
árásum kirkjustjórnarinuar.
En hvað sem kenningunni líður, er jeg að
vona, að söfnuðirnir sým sig maklega frelsis
þess, sem þeir hafa fengið með »lögum um
hluttöku safnaða í veitingu brauða», með því
meðal annars, að láta ávallt þá presta sitja
á hakanuin, sein ekki eru kunnir að góðu
siðferði, og ef kosning mistekst, þá að vera
heldur prestlausir, en þiggja af kirkjustjórn-
inni óregluprest, ef slíkur væri á boðstól-
um hafður, sem ekki skyldi ráð fyrir
gjöra. Menn mega ekki, þegar til prests-
kosninga kemur, láta smásálarlega hlut-
drægni teyma sig, heldur hafa gagn alls safn-
aðarins fyrir augum. |>að er svo margt, sein
kemur prestinum við, og menntun almenuings
á svo lágu stigi, að það er sjaldan um aðra
menntaða menn að ræða í sveitunum. þ>ví
er ekki lítils vert, að presturinn sje valinn,
og vegna stöðu sinnar hefur hann meiri
áhrif á menn en nokkur annar í söfnuðinum,
og optast sjálfkjörinn formaður fyrir nytsöm-
Um framkvæmdum, sjeu þær nokkrar.
Elliðakoti 17. febr. 1890. Gitðm. Magnvsson.