Ísafold - 14.05.1890, Qupperneq 1
K.emur út á miðvikudögum og
laugardögum. Verð árgangsius
(104 arka) 4 kr.; erlendis S kr.
Borgist fyrir miðjan júlimánuð.
ÍSAFOLD.
Uppsögn (skrjfieg) bundin v ð
áramót, ógiid nema komin sje
til útgefanda íyrir i.okt. Af-
greiðslust. í Austurstrœti 8.
XVII 39.
Reykjavik, miðvikudaginn 14. maí
1890.
Fiskverkun.
Bjargráða'mál.
Fiskiverkunm er nú orðin það áhug'amál
almennings, að eigi verður annað með sanni
sagt, en að sjómenn hafi fullan vilja á
að vanda saltfiskverkunina, svo að sunn-
lenzkur fiskur verði jafnvandaður, og nái
jafnrjetti á mörkuðum við vestfirzkan
saltfisk, sem hefur orð á sjer, og það
verðskuldað. Jeg hefi átt fundi við bjarg-
ráðanefndir, og brjeflega rætt um fisk-
verkunina, og láta allir sjer annt um, að
fiskurinn verði sem bezt verkaður ; þessu
er líka hægast að koma við í þetta skipti,
þar eð svo óheppilega hefir viljað til, að
aflinn er lítill, og einkar-nauðsynlegt,
þegar búast má við lágu verði.
Jeg leyfi mjer þess vegna fastlega að
skora á bjargráðanefndirnar, sem hafa
tek?ð þessu máli vel, að gjöra sitt til að
ieiða öðrum sannleikann fyrir sjónir, því
vöruvöndunin verður að koma frá seljanda,
en verðhækkunin frá kaupanda ; sjómenn
verða sjálfir að verka fisk sinn svo, að
ekki verði að honum fundið. Kaupmenn,
sem hafa fisk af eigin útveg, ættu að
ganga á undan öðrum í þessu efni, og
þeir, sem blautfisk taka, ættu að gjöra
slíkt hið sama. Saltfiskverkunin er að
miklu leyti komin undir því, sem á undan
er gengið, í allri meðferð á fiskinum, frá
þvi hann er upphaflega innbyrtur, og sem
jeg hefi ritað um í pjesa mínum „Líf og
lífsvon sjómanna II“, „Saltfiskverkun“,
en sem nú er í ótíma um að ræða. Jeg
ætla þess vegna hjer einungis að minnast
á. það, sem enn þá má gjöra, og sem er
nauðsynlegt að gjöra, og það er, að jvo
fiskinn upp úr hreinum sjó, þannig, að
hver einasti fiskur sje þveginn úr hrein-
nm sjó. þetta má gjöra í lónum, sem
rennur í og úr, í grinda-ílátum sem standa
í sjó á bryggju, i bátum sem hafðir eru
é fioti, með því að hefja sjó með vjelum
á hærri stað og hleypa honum lægra til
þvotts. Að þvo fiskinn í salt og úr salti,
úr hreinum sjó, verður aðalskilyrðið fyrir
að ná verðskulduðum markaði fyrir fisk-
inn. þetta ættu menn að gjöra nú, og
það eru miklar líkur til þess, að fiskur
þannig þveginn yrði betur borgaður, ef
sannað væri með vottorðum, að þveginn
væri úr hreinum sjó hver fiskur, að því
áskildu, að allur undirbúningur sje i góðu
Jagi að öðru leyti.
Jafnframt skal jeg geta þess, sem jeg
álít mjög mikilsvert, hvað ,frunaíí á fiski
snertir : að úr sjóstökkum, hlöðnum sem
þá fiskur er kominn i verkun, með hálfu
fargi, hefir enginn fiskur orðið fyrir
bruna, en aptur á móti þornar fiskur úr
þvílíkum sjóstakki miklu fljótar en ella.
tþetta reyndist svo í fyrra á Seltjarnar-
nesi og Akranesi, og ættu nú fleiri að
pressa fiskinn þannig í sjóstaflanum.
p. t. Reykjavík 13. maí 1890.
O. V. Gíslason.
Óþrif á sauðfje.
Orð er nú gjört á óþrifum í sauðfje
venju fremur í sumum sveitum hjer sunn-
anlands, einkanlega í Borgarfjarðar- og
Mýrasýslu. Segja skilvísir menn svo frá,
að í ýmsum sveitum muni megn óþrifa-
kláði í fje á 3. eða 4. hverjum bæ, eða
sem því svarar. Hvort hann sje sótt-
næmur eða eigi, geta þeir ekki með
vissu um sagt, þótt eigi sje grunlaust
um það.
Ekki er ástæða til, að gera sjer úr
þessu neina kláðahræðslu, að dæmi fyrri
tíðar. En ekki er hyggilegt samt, að
láta það afskiptalaust.
Svo illur sem fjárkláðinn íslenzki var,
þegar hann var í algleymingi sínum,
fyrir 20—30 árum, þá leiddi þó það gott
af honum, að bændur vöndust víða á að
þrífa fje sitt betur en áður gerðist. það
var neyðin, sem kenndi þeim það,— kláða-
hræðslan. En þegar þeir voru komnir
upp á það, að baða fje sitt duglega 1—2
sinnum á ári, þá gengu þeir, hinir skyn-
samari að minnsta kosti, úr skugga um
það, að þvotturinn gjörir meira en borga
sig, hvað sem kláðasýki líður, vegna
miklu betri tímgunar á skepnunum, ullar-
gæða o. fl., o. fl.
En hjer mun hafa farið sem optar, að
þegar hættan var liðin hjá, kviknaði tóm-
lætið aptur og dafnaði æ betur og betur,
þar til alsiða er orðið nú mjög víða,
að hirða alls ekkert um baðanir á full-
orðnu fje að minnsta kosti. Lömb munu
vera böðuð einhverntíma á flestum bæj-
um. Svo koma afleiðingarnar í ljós hvað
af hverju: ekki einungis torhöfn á skepn-
um, heldur jafnvel banvæn sýking á þeim
innan um, er færist svo ef til vill smám
saman út, þangað til almennur háski
stendur af á einhvern hátt.
J>að sem sjer í lagi ætti að brýna menn
til að hafa vakandi áhuga á að afstýra
slíkum ófögnuði nú fremur en nokkru
sinni áður, það er hin mikla og arðsama
fjársala til Englands hin siðari árin. Eigi
hún að haldast við og blómgast heldur
en rýrna, þá ríður hvað mest á því, að
fjárstofninn geti haldizt heilbrigður og i
fullum þrifum. Vanþrifin koma fljótt
fram í verðinu og gjöra skepnuna ræka
af markaði hjá útlendum fjárkaupamönn-
um. Og það er ekki nóg með það: vjer
eigum á hættu að Englendingar gjöri
sjer lítið fyrir og banni algjörlega fjár-
flutninga hjeðan til Englands, svo fram-
arlega sem veruleg brögð yrðu að sýk-
ing á fjenu, þótt eigi væri nema af ó-
þrifakláða. J>eir eru ekki vanir að vera
lengi að hugsa sig um að taka af skarið,
og það þótt meiri garpar eigi í hlut en
vjer íslendingar.
J>að eru þá næg rök til þess. að hlut-
aðeigandi yfirvöld (sýslunefndir o. s. frv.)
tækju mál þetta til rækilegrar íhugunar
og skjótra afskipta, ef eða að svo miklu
ieyti sem þær sæju sjer fært, og kæmu
því til leiðar, að almennar baðanir færu
fram á fje í vor í þeim sveitum, er brytt
hefir á megnum óþrifakláða nú í vetur
eða vor, og þó víðar væri.
Sú fyrirhöfn og það fje, sem til þess
væri varið, væri engan veginn á glæ
kastað, þó svo væri, að hjer væri eigi
um neina yfirvofandi hætfu að tefla, sem
eigi skal ráð fyrir gjöra. J>að mundi
samt sem áður endurgjaklast í ríkum
mæli.
JAKOB GUÐMUNDSSQN, /
alþingismaður,
prestur að Sauðafelli í Dölum, er nýlega
andaður. Hann var fæddur io. júní 1819
að Reynistað í Skagafirði, sonur Guð-
mundar bónda Jónssonar og Guðrúnar
Ólafsdótttur, ólst upp að mestu hjá móð-
ursystur sinni, Onnu Ólafsdóttur. á Aljóa-
felli í Skagafirði, tók að stunda skóla-
nám þegar hann var kominn talsvert yfir
tvítugt, hjá síra Sveini Níelssyni, fór í
Bessastaðaskóla 1844, útskrifaðist úr
Reykjavíkurskóla 1847 og af prestaskól-
anum 1849, stundaði kennslu í Reykja-
vík o. fl. tvö árin næstu, vígðist prestur
að Kálfatjörn 1851, fekk Ríp í Skaga-
firði 1857, og Kvennabrekku 1868, og
þjónaði því brauði (Suðurdalaþingum) til
dauðadags, með aðstoðarpresti hin sfð-
ustu missiri.
Hann var annar fulltrúi Reykvíkinga
á þjóðfundinum 1851, gaf út með öðrum
„Undirbúningsblað undir þjóðfundinn“
missirin þar á undan, og búnaðarblaðið
„Bónda“ 1851. Á alþingi sat hann 1883,
1885, 1886, 1887 og 1889, fyrsta þingið í
neðri deild, hin í efri,—fyrir Dalasýslu.
Sira Jakob heit. var lipur og fjölhæfur
gáfumaður. Honum var mjög liðugt um
mál, og mun hann líklega hafa verið
hinn eini prestur á landinu nú á tímum,
er hafði þann sið, að tala upp úr sjer í
stólnum og við önnur prestsleg tækifæri.
Hann var áhugamaður mikiil um lands-
ins gagn og nauðsynjar, frjálslyndur alla
tfð,,bæði á þingi og utan þings, og átti
1 mikinn þátt i umræðum mála á þingi,