Ísafold - 04.06.1890, Síða 1

Kemut út 4 miðvikudögum og
laugardögum. Verð árgangsins
(104 arka) 4 kr.; erlendis 5 kt.
Borgist fyrir miðjan júlímánuð.
ÍSAFOLD.
Uppsögn (skrifieg) bundín v ð
áramót, ógild nema komin sjt
til útgefanda fyrir i.okt. Af-
greiðslust. í Austnrstrœti 8.
XVII 45
Reykjavik miðvikudaginn 4. júni
1890.
Landlæknirinn og inflúenza-sýkin.
—o—
Landlæknirinn vill enn fá að taka til
máls hjer í blaðinu um þetta efni, þótt
ekki sje hægt að sjá, hvað hann getur
áunnið með því sínum málstað til nokk-
urrar bótar. Grein hans, með meinfynd-
inni(!) fyrirsögn,— „ísafoldar-inflúenza“ ! —
er þannig hljóðandi:
„ísafoldar-in/lúenzaEptir
fregnum þeim, sem hingað eru komnar
um veikindin á Vestmannaeyjum, má með
nokkurn veginn fullri vissu ráða það, að
veikindi þessi hafi verið almennt, mein-
laust kvef, sem hefir gengið þar og í næstu
byggðum meginlands. Að minnsta kosti
er ekkert það fram komið, sem rjetilæti
það, að nefna veiki þessa „illkynjaða11.
Ráðstafanir þær, sem jeg gjörði út úr
veikindunum á Vestmannaeyjum, af var-
kárni gegn sannarlegri „influenza“, hefi
jeg nefnt í „ísafold“, nr. 42, og skal eigi
taía frekar um þær. Jeg þóttist eigi geta
tekið á mig ábyrgðina fyrir samgöngu-
bann sökum ,,inflúenza“, sumpart af því,
að jeg varð að telja það árangurslaust,
•og sumpart vegna þess, að engin heimild
finnst til þess í lögum, og að minnsta
kosti varð jeg að fá miklu áreiðanlegri
fregnir um veikindin, en jeg hafði fengið
í privat-brjefi frá lækninum á Vestmanna-
eyjum, til þess að geta með ástæðum
stungið upp á að banna samgöngur allar.
þar sem það er fullkunnugt, hversu opt
að almennt kvef er hjer á landi kallað
„inflúenza“, eins og líka að eigi mátti
treysta fregn þeirri, að inaður nokkur á
„Laura“ hefði flutt veikina frá Færej-jum.
f>ar sem „ísafold11 samt sem áður villti
sjónir fyrir bæjarmönnurn og æsti þá upp,
var borgara-fundur haldinn 24. dag f. m..
og varð þar niðurstaðan sú, að skora á
mig, að vinna að því að útilykja útbreiðslu
inflúenza-veikinnar með samgöngubanni.
Jeg fjekk þessa áskorun 26. f. m„ og
sendi hana sama dag til landshöfðingjans
með eptirfarandi athugasemdum:
„Með þvi að inflúenza eptir þvf sem
ví.sindin enn eru komin áleiðis, eigi er
talin með sóttnæmum sjúkdómum, er
engin heimild til að vonast þess, að
nokkurt gagn verði af samgöngubanni,
þar sem um sýki þessa er að ræða, og
þar sem ráðherranum fyrir ísland hefir
eigi þótt ástæða að neyta laganna 17.
d. desemb.mán 1875 til þess að fyrir-
byggja flutning sýkinnar hingað til
landsins, verður eigi öðru vfsi litið á,
en að hann hafi sömu skoðun á máli
þessu. Jeg get þvi eigi sjeð, að sam-
göngubannið sje nauðsynlegt til velferð-
ar almennings, og get því eigi mælt
með því í þeim tilgangi.
En þar sem á hinn bóginn ymsir
læknar hafa við og við talið það eigi
vafalaust, að inflúenza-sýkin væri eigi
sóttnæm, og þar sem nýlega er komin
frá Berlin almenn áskorun til lækna að
rannsaka að nýju sýki þessa og sótt-
næmi hennar, þá skal jeg leyfa mjer
að vekja athygli yðar, herra landshöfð-
ingi, á því, að samgöngubann gæti efj
til vill haft nokkra vísindalega þýðingu
sem experiment, til þess að komast að
þvf, hvort sýkín sje sóttnæm eða ekki“.
Allir skynsamir og ráðsettir menn munu
finna það, að þótt það hefði verið sann-
arleg „inflúenza“, þessi veiki, þá gjörði
jeg mig eigi sekan í nokkurri vanrækt
skyldu minnar. J>að getur vel verið, að
ritstjóri ,.ísafoldar“ og ýmsir aðrir hafi
haft aðra skoðun á samgöngubanni en jeg;
en það var engin ástæða til að bregða
mjer um vanrækt skyldu minnar, þar sem
mjer er hvergi gjört að skyldu að stinga
upp á samgöngubanni til varnar útbreiðslu
á inflúenza.
Jeg ímynda mjer einnig, að allir skyn-
samir og ráðsettir menn muni játa, að
það átti að öllu leyti fyllilega við. að setja
fram þær spurningar, sem jeg gjörði í
,.ísafold“, nr. 42, hvort ritstjóri „lsafoldar“
hafi við þetta tækifæri borið sig með ró-
semi þeirri. gætni og umhugsun, sem
fyllsta heimild er til að heimta af þeim
manni, sem telur sig sjálfsagðan af eigin
hvöt að gjörast dómari í þeim málum,
sem alls eigi ná til hans, eða, ef hann
heldur vill, sem hann alls eigi er fær að
dæma um, og dæma um þau fremur frekju-
lega.
Að síðustu vil jeg lýsa þeirri von
minni, að ritstjóri ,.ísafoldar“ muni frarn-
vegis gæta sín betu, en hann hefir gjört
við þetta tækifæri, að eyða eigi með öllu
þeirri virðingu, sem menn helzt ættu að
hafa fyrir blaði hans og áreiðanlegleik
ritstjórans.
Reykjavík, | 1890. Schierbeck.
Ekki vantar stóryrðin: „Gæta sín . . .
að eyða eigi með öllu(!) þeirri virðingu,
sem menn helzt (!) ættu að hafa fyrir
blaði hans og áreiðanlegleik ritstjórans(!)“.
þ>essari gómfylli snarar herra landlækn-
irinn út, án þess að geta tilgreint nokk-
urt eitt einasta dæmi til stuðnings þeim
áburði, að hjersje neinum óáreiðanlegleika
til að dreifa af hálfu ritstjóra ísafoldar
eða neinu því, er rýrt geti virðingu þá,
„er menn helzt ættu að hafa fyrir blaði
hans“.
Ekkert slíkt dæmi getur hann tilnefnt
eða á undir að setja á prent. Manni
dettur sem sje í hug, að hann eða hans
advocatus, sem auðþekkt er að á orðfær-
ið á þessum greinarstúf hans, hafi haft
bak við eyrað dálítið spaugilegt atvik,
sem þeir eða þeirra liðar flöskuðu neyð-
arlega á, en þeim þykir víst ekki áborð
berandi á prenti.
Svo er mál með vexti, að undir eins
og mál þetta komst á algjörlega dag-
skrá hjer í borginni, þá risu upp nokkrir
kunningjar landlæknisins og tóku sig til
að halda öfluglega skildi fyrir honum
með haglega tilbúnum viðbárum og mál-
flækjuhnykkjum. í þeirra augum var
meðal annars ekkert vit í að skipta sjer
verulega af sótt þessari á Vestmanneyjum,
meðan ekki var sannað (vfsindalega?), að
það væri inflúenza. Meira að segja: það
vantaði „vísindalega" sönnun fyrir, að þar
væri nein sótt. Hver vissi nema þetta
væri tómar hviksögur, eintóm markleysa?
Hvað væri það að marka, þó að hjeraðs-
læknirinn í Vestmanneyjum segði í pri-
vatbrjefi — „/ privatbrjcfi, sjáið þjer“ —,
að þar væri komin inflúenza? f>að væri
„dæilegt", ef æðsti læknir landsins og
allt embættisvaldið ætti að fara að hlaupa
af stað eptir því sem stæði i einu privat-
brjefi og eptir „slúðri“ úr farþegjum á
póstskipinu. Og pó þetta væri inflúenza,
og pó Gfsli Stefánsson hefði komið með
hana frá Færeyjum, og pó að hægt væri
að kyrrsetja hana í Vestmanneyjum, til
hvers væri það, úr því hún gæti borizt
til landsins á ótal stöðum öðrum, einmitt
með Færeyingum? (Nefnilega ekkert vit
í að vera að reyna að byrgja þann brunninn,
sem maður veit afopnum, úr því vel geta
verið til aðrir ókunnir opnir brunnar,
sem barnið getur drukknað í!). í frjettabrjefi
í Isafold úr Barðastrandarsýslu vestanverði
hefði staðið fyrir skemmstu, að þar gengi
kvef og að þar hefði verið hleypt á land
nokkrum Færeyingum af póstskipinu;pað
væri sjálfsagt. einmitt inflúenza, sem þeir
hefði flutt með sjer; og til hvers væri
þá að vera að reyna að stöðva hana ann-
arsstaðar á landinu, úr því hún gæti bor-
izt þaðan viðstöðulaust? En — til allrar
ólukku sýndi það sig, er betur var að
gætt, að hin „vísindalega“ nákvæmni
þessara garpa var ekki meiri en svo, að
þeir höfðu eigi veitt því eptirtekt, að
brjefið, sem getur um kvefið, er dagsett
12. apríl, en það var ekki fyr en 2 dög-
um eptir pað, 14. apríl, sem Færeying-
arnir (7) komu til Patreksfjarðar! — J>etta
kvef í Barðastrandarsýslu hefir. eins og
hver alþýðumaður fer nærri um. auðvitað
ekki verið annað en það sem liggur í
landi, það, sem stingur sjer niður á hverju
vori hingað og þangað, en er harla ólíkt
hinni reglulegu kvef-landfarsótt (inflúenza),
bæði að dómi lærðra lækna og albýðu.
Slíkt kvef hefir stungið sjer niður hjer í
Re\kjavík f vor, og enginn kippt sjer
upp við það.
Einn málsvarnarhnyklcurinn var sá, og
hann ekki sá slakasti, að telja fólki trú
um, að allt „rausið“ f ísafold um þetta
mál væri eintómur hjegómi og markleysa.
petta væri nokkuð, sem „ekki tæki til
ritstjóra ísafoldar“, eða hann væri „alls
ekki fær um að dæma um“, eins og
landlækninum þóknast nú að orða það.
f>á bar það til, að maðurinn, sem sagði
inflúenzafrjettirnar austan að, þær er get-
ið var um í ísaf. 28. f. m„ fór bæja-
nafnavillt: sagði allt fólk hafa verið veikt
f Vatns-dal, í staðinn fyrir f Fljóts-dal.
J>egar svo frjettist á eptir, að allt fólk hafði
verið alheilt í Vatns-dal á hvítasunnu, þá
var eins og skósveinum landlæknisins
væri gefin heil jörð. J>eir hoppuðu upp