Ísafold - 02.07.1890, Qupperneq 1

iCemui út á miðvikudögum og
laugardögum. Verð árgangsins
(104 arka) 4 kr.; erlendis 5 kr.
Borgist fyrir miðjan júlímánuð.
ÍSAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bundin v ð
áramót, ógild nema komin sje
til útgefanda fyrir i.okt. Af-
greiðslust. i Austurstrœti 8.
XVII 53.
Reykjavík, miðvikudaginn 2. júli
1890.
Heióraðir kaupendur ísafoldar
áminnast um, aö blaöiö á aö vera borgaö
fyrir miðjan júlímánuð.
Skipun efri deildar og æfilöng
þingseta-
II.
(Síðari grein).
A það var vikið í fyrri greininni um þetta
•efni, í 44. tbl., að þrefaldar kosningar til
efri deildar, með löngu millibili milli kosn-
inga, mundi gjöra hana ærið íhaldsama, ef
þar á ofan bættist æfilöng þingseta, eins og
stungið var upp á á síðasta þingi.
|>etta er ærið mikið stökk frá því, sem
samþykkt var 1886, í kosningarlögum til
alþingis; — stjórnarskráin sjálf hafði engin
fyrirmæli um þær. jpar átti að kjósa til
efri deildar með einföldum kosningum, en
með nokkurs konar hlutfallskosningum um
land allt, og að eins til 6 ára, eins og til
neðri deildar. Mönnum líkaði ekki þetta
hlutfallskosningafyrirkomulag, þótti það of
vandasamt og flókið, og fóru því að hugsa
um að komast hjá því. Neðri deild stakk því
upp á í fyrra, að efri deilaar menn skyldu kosn-
ir af hinurn þjóðkjörnu þingmönnum úr þeirra
flokki óbundnum kosningum, •— nema fjórir
af landstjóranum fyrst, og að menn ættu
sæti í efri deildinni til sjötugs aldurs. Efri
deild færði sig upp á skaptið, og gerði þing-
setu þeirra æfilanga, og komu engin mótmæli
fvam gegn því hjá nefndinni í neðri deild,
er hún tók frumvarp efri deildar til íliugun-
ar.
þessi æfilanga þingseta er, eins og ýmis-
legt fleira í frumvarpinu síðasta, eins og efri
deild gekk frá því, tekin upp úr stjórnarlög-
um Ganadamanna, en þar er aptur flest snið-
ið eptir stjórnarskipun heimaríkisins. Af því
að lávarðarnir í efri málstofunni í Lundúnum
eiga þar setu æfilangt, þá var svo sem sjálf-
sagt að hafa það eins í Canada. En um
þingsk.ipun á Englandi er það að segja um
þetta atriði sem mörg önnur, að það á sjer
einkennilegan og gamlan sögulegan uppruna,
og má svo að orði kveða, að það sje ellin
ein, er helgað hefir þar þá reglu og heldur
henni við. Enda er það eptirtektavert um
.ýms önnur lönd, er haft hafa þó ensku stjórn-
arskipunina sjer til fyrirmyndar, að þar er
samt ekki nema nokkur hluti þingmanna í
efri deild látinn hafa þingsetu æfilangt. það
er meir að segja kunnugt, að Englendingar
sjálfir, hinir frjálslyndari að minnsta kosti,
•eru síður en eigi ánægðir með hina fornhelgu
skipun lávarðadeildarinnar hjá sjer. Hjer
•er eigi átt við þá, sem vilja hafa hana af-
numda með öllu, heldur hina, sem vilja hafa
hana öðru vísi skipaða. Er fróðlegt að heyra,
hvað einn af sjálfum lávörðunum, Eoseberry,
merkilegur maður mjög og sjálfsagt stjórnar-
forseta-efni á Englandí, með tímanum, hefir
lagt til nýlega í því efni. Hann vill hafa að
■eins 7 ára þingsetu í efri deild, og láta aðals-
8tiettirnar, klerkastjettina og ömtin (skírin)
kjósa til hennar. «f>ar með fengjum vjer
málstofu, sem væri þó þjóðinni háð«, segir
hann, «til orðin með kosningum, og kjörtím-
inn afskammtaður».
|>að sem gerir æfilanga þingsetu ísiárverða
hjer fremur en víðast annarstaðar, það er fá-
mennið á þinginu, einkanlega í efri deild.
þar sem þingmenn í hvorri málstofu skipta
mörgum hundruðum, eins og algengt er í
öðrum löndum, þar munar ekki mikið um,
þó að þar sje innan um nokkuð af farlama
aumingjum, sem ekkert gagn geta gert, ann-
að enn að fylla sætin fyrir öðrum yngri og
hæfan. Eri bara 2—3 slíkir forngripir í 12
manna nefnd, eins og efri deildin er hjer
og á að verða, geta gert hana máttvana eða
að minusta kosti haft óbærileg áhrif á flokka-
skipun á þinginu.
|>ví það er mesta einfeldui að gera ráð
fyrir. að þeir, sem ófærir eru orðnir til þing-
setu fyrir elli sakir eða andlegrar apturfarar,
muni finna til þess sjálfir og segja því af
sjer þingmennsku sjálfkrafa. þeir vita sjaldn-
ast af því sjálfir, að þeir eru orðnir andlegir
aumingjar. Og þótt þeir haíi einhverja hug-
mynd um það, þá getur þeim eða þeirra
vinum og vandamönnum gengið ýmislegt
annað til að halda í sætið.
Um hina þar á móti, sem halda fullu fjöri,
líkamlegu og andlegu, fram til hárrar elli og
auðgast ár frá ári að þekkingu og reynslu,
þarf sjaldnast því að kvíða, að þeir fái ekki
að vera á þingi meðan þeiru endist aldur og
heilsa til, hafi þeir sýnt sig nýta þingmenn
um langan aldur, áu þess að það sje lögum
bundið, að dauðinn einn geti þokað þeim
af þingi nauðugum. Slíkir rnenn eru því
miður mjög fágætir hjer, og mundu vissulega
hljóta kosningu, stjórnar eða þjóðar, meðan
þeir gæfu kost á sjer.
Af tvennu til þarf satt að segja miklu
fremur að kvíða oflitlu en ofmiklu fjöri í
landstjórnarframkvæmdum þessarar þjóðar.
Og sje það til, að hún, þ. e. fulltrúaþing
hennar, eýni sig í því að vilja fara mjög
geyst og gapalega, þá er svo sem hnappheld-
an til taks undir eins, þar sem er takmarka-
laust synjunarvald stjórnarinnar gagnvarfc á-
lyktunum þingsins. En að vilja að vera að
stjóra aptur af því með jafn þungum drelli
og æfilöng þingseta allrar efri deildar mundi
reynasfc, það virðist vera hrein þarfleysa og
ekkert gott geta af sjer leitt.
það er rjett regla, sje á annað borð haft
tvískipt þing, að láta þá ekki báðar deildir
vera tómt bergmál hvor af annari eða aðra
algjörlega undirtyllu hinnar. þ>eim má gjarn-
an eða d jafnvel að bera á milli, en ekki
frekara en svo, að það geti jafnað sig með
tímanum. Og ráðið til þess er það, að báðar
deildir sjeu, þegar öllu er á botninn hvolft,
þjóðinni háðar, þótt eigi sje í sama mæli eða
áhrifin jafn-ör. Kjósendurnir eiga að geta
fengið sínum vilja framgengt á þingi, ef hann
sýnir sig nokkuð stöðugan og þrautgóðan.
Nokkur bið getur verið holl; en of mikil
skaðleg, — dregur allan framkvæmdarhug og
— dug úr «þjóðinni».
Rjetta aðferðin er því sú, að láta hvorki
kjósendur nje kjörtíma falla saman fyrir báð-
ar deildir; en láta þó ekki svo mikið djúp
staðfest þar á milli, að hæpið sje, hvort
deildirnar geti nokkurn tíma orðið almenni-
lega samferða. Til þess þarf ekki einungis,
að kjósendur sjeu að nokkru leyti hinir sömu
til beggja deilda, eins og ætlazt var til í
frumvarpi þingsins í fyrra, heldur einnig að
ekki muni ákaflega miklu rnilli kjörtíma
beggja deildanna. Sje kjörtími neðri deildar
6 ár, mætti hafa kjörtíma hinnar efri 9 ár,
og láta kosningar til beggja deilda aldrei
falla saman, — aldrei lenda á sama ári.
|>annig lagaðan íneðalveg hafa menn kosið
sjer í ýmsum hinum nýrri stjórnarskrám, frá
síðari hluta þessarar aldar. Nefna má með-
al aunars stjórnarskrá Svía, sem er 24 ára
gömul. þ>ar eru hafðar amtráðskosning g til
efri deildar, eins og hjer er stungið upp á,
og kjörtíminn einmitt látinn vera 9 ár.
Meira að segja: hin allra nýjasta stjórnar-
skrá, sem til mun vera í heimínum, stjórnar-
skrá Brasilíumanna — hún er ekki hálfs mán-
aðar gömul —, hefir 9 ára kjörtíma fyrir efri
deild, öldungaráðið, en 3 fyrir neðn. Er sú
stjórnarskrá að sögn annars sniðin mest ept-
ir stjórnarskipun Bandamanna í Norður-
Ameríku.
Slíka umbót eða því um líka þarf nauð-
synlega að gjöra á frumvarpinu frá síðasta
þingi, þegar það verður tekið til meðferðar
næst, og ætti ekki þurfa að verða mikil fyrir-
staða tyrir því.
líjélumsílið. Erfðamál þetta, úr Rang-
árvallasýslu, var dæmt í landsyfirrjetti
23. f. m., á þessa leið:
Árið 1882 hættu hjónin Filippus |>or-
steinsson og kona hans Sigríður Jóns-
dóttir búskap og slciptu þá miklum hluta
af lausafje sínu milli barna sinna, en
hjeldu eptir fasteignum og því sem þau
áttu inni við verzlanir og ýmsu lausafje.
Voru þau síðan til veru hjá áfrýjanda
þessa máls, syni þeirra Filippusi,. sem
tók við jörðinni Bjólu og byrjaði þar bú-
skap. Hinn 20. febr. 1885 andaðist Fil-
ippus Borsteinsson og tóku þá ekkjan og
börn hans og tengdabörn, sem öll voru
myndug, búið til skipta sín á milli; en
sökum þess, að ágreiningur kom upp á
milli þeirra út at skiptunum, heimtuðu
nokkrir erfingjarnir opinber skipti og
hófust þau i. ntaí 1888. Á þeim skipta-
fundi, sem haldinn var þann dag í búinu,
kom til álíta skjal nokkurt, er til hafði
orðið á erfingjaskiptunum, svo nefndur
„skiptagjörningur“, dags. 1. júni 1885,
sem nöfn flestra erfingjanna voru rituð
undir, og þar sem fasteignum búsins var
öllum úthlutað milli erfingjanna og ýmsu
lausafje, og.viðurkenndu allir erfingjarnir