Ísafold - 09.08.1890, Blaðsíða 1

K.emur út á miðvikudögum og
laugardögum. Verð árgangsias
(104 arka) 4 kr.; erlendis S kr.
Borgist fyrir miftjan júlfmánuð.
ÍSAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bundin v ð
áramót, ógild nema komin sjt
til útgefanda fyrir I.okt. Af-
greiðslust. i Austurstrceti 8.
XVII 64
Reykjavik, laugardaginn 9. ágúst.
1890.
ítvegshorfur við Faxaflóa-
J>að er kunnugt, hvereu vetrarvertíðin í ár
fór hraparlega hjer í Faxaflóa; en það er
heldur ekki við góðu að búast, uaeðan fiski-
veiðum vorum er hagað eins og nú er farið
»ð tíðkast, og sí-versnandi fer það.
þ>að var áður svo, að það kom opt fyrir
slæm vetrarvertíð, en þá brást það varla, að .
vorið bætti úr; nú er ekki lengur um vorver-
tíð að tala; fiskurinn er rekinn burt undir
•eins og vart verður við hanu og honum er
varnað frá að geta gengið á grunn.
það eru framfaramennirnir, dugnaðarmenn-
irnir, sjógarparnir, sem vilja hafa það svona.
f>eir formenn eru margir á lífi enn, og eru
formenn enn, sem á sínum yngri árum höfðu
þá veiðiaðferð — sem þá var almennt tíðk-
uð —t að þeir lögðu próflagnir vestur í Leiru-
sjó; ef þeir urðu varir við fisk svo vestar-
lega, þá tóku þeir net sín upp og færðu þau
nær landi, og þannig ávallt undan fiskinum,
þangað til hann var kominn upp á grunn og
lagztur þar; þá fyrst fóru menn að leggja
net sín almennt.
þetta þótti nú vit og rdð þd, og það reynd-
ist vel, og það sýndi, að menn þá hugsuðu
um eðli fiskjarins.
Svo komu nú framfarirnar og dugnaðurinn
fór að vaxa; þetta hefði nú verið gott og
blessað, hefði ekki vitinu og ráðdeildinni hnign-
að að sama skapi. f>á byrjuðu netalagnirnar
vestur í Garðsjó og vestast í Garðsjó, ut og
norður í haf. f>að gjörði ekkert til, þótt ekki
yrði vitjað um netin dögum saman og stund-
um vikurn' saman, svo að fiskurinn varð að
netamorkum ; það gjörði ekkert til, þótt þetta
skemmdi fyrir fiskmarkaði vorum á Spáni,
svo að stundum munaði hundruðum þúsunda
króna; það gjörði ekkert til, þótt margir
misstu net sín, tugurn saman, sem þeir höfðu
'fengið meir og minna að láni, og sætu svo
•eptir aflalausir og allslausir. Já, jafnvel það
.gjörði ekkert til, þótt menn sæju áþreifan-
lega, að netastappan stöðvaði fiskigönguna og
'bægði henni frá inngöngu í flóann ; allt þetta
gjörði ekkert til, því að hver sem dýpst lagði,
hver sem skemmdi mest fyrir sjer og öðrum,
ihann var mestur framfaramaðurinn, dugnaðar-
maðurinn og sjógarpurinn.
jpegar nú þessum mönnum var búið að
takast að ónýta tvær vetrarvertíðir, sem ekki
var annað sýnilegt ella en að orðið hefðu
hinar beztu; þegar þeim var biiið að takast
að baka þúsundum manna sult og seyru,
■volæði og vesöld og steypa hreppunum í ó-
kljúfandi vandræði með hallærislánum, þá
loksins fjekkst netalínan; og kostaði það mikla
fyrirhöfn, að fá hana staðfesta af amtmanni.
Með netalínunni var mikið fengið, en þó,
vegna kringumstæðanna, ekki nærri nóg. jpað
•er ómögulegt að neita því framar, að fiski-
gangan stöðvast við netastöppuna; eigi því
endilega að hafa netastöppu á annað borð,
er betra að hafa hana sem næsta landi, og
'samþykktin bannar að leggja fyrir utan lín-
una.
Jeg hef fyr hjer í blaðinu skýrt frá afdrif-
um tveggja undanfarinna vertíða ; en að lýsa
aðförum manna á síðastliðinni vertarvertíð
vildi jeg helzt fela einhverjum öðrum; en ef
enginn fæst til þess, getur samt verið, að jeg
skýri nákvæmar frá þeim seinna; en ljótar
voru þær. Jeg skal hjer að eins geta þess,
að það mátt heita fiskilaust hjer í flóanum,
þangað til á þriðjudaginn næstan eptir páska
; (8. apríl). |>á var kominn mokafli inn í
Leirusjó, sem nam staðar við línuna; þar
fiskuðu menn alla þá viku út og mánudaginn
þar á eptir (14. apríl) mæta vei, fyrst bæði
í net og á færi; svo þótti framfaramönnun-
um ekki þetta nóg, heldur urðu að koma ýsu-
lóðinni þar að líka ; þá var nú blessanin bú-
in. Hinn 12. apríl voru margir með lóð og
enn fleiri mánudaginn 14., en þá tókst líka
að hrekja gönguna burtu ; lð. var fiskilaust,
þar sem mokfiski var daginn áður, og urðu
menn síðan varir við þorskinn hingað og
þangað í smáhnöppum, vaðandi ofan sjávar,
auðsjáanlega á flótta, og — í stuttu máli —
aflinn var búinn, ekki einungis þá vetrarver-
tíð, heldur vorið og sumarið líka; má svo að
orði kveða, að ekki hafi orðið þorskvart hjer
í flóanum síðan.
En við hverju er líka að búast!
þegar frjettist til göngunnar, þá flykkjast
menn úr öllum veiðistöðvum hjer nærlendis
á þann eina blett, sem menn vita af að fisk-
urinn er að ganga um; það er eins og að
þetta sje einhver óvinur, sem mönnum sje
lífsnauðsyn á að hrekja í burtu, og lofa hon-
um ekki að staðnæmast nálægt sjer; fara
menn því á móti göngunni, vopnaðir með
færum, lóðum og netum, og til að veravissir
um árangur af för sinni, hafa sexmannaför
svo hundruðum skiptir í sjer hálfermi af
grjóti, sem grýtt er í sjóinn ofan i gönguna.
þannig útbúin safnazt 300—400 sexmanna-
för á svæði, sem vart mun vera meira en £
ferhyrningsmílu, dag eptir dag, þangað til
hervirkið er unnið.
Fiskiveiðar vorar eru komnar í það ólag,
að bráðra umbóta þarf við.
Jeg hef skrifað upp ágrip af þeim lögum
Norðmanna um þorskveiðar, sem jeg hef
komizt yfir, og læt jeg það fylgja hjer með
(í næsta bl.).
Af lögum þessum sjáum vjer meðal annars,
að Norðmenn setja rammar skorðurgegn því
tvennu, sem er aðalmeinið í fiskiaðferð vorri,
nefnilega ;
1. að þeir setja fastar reglur gegn því, að
ekki verði ofsett á sjáfarsvæði hvers fiski-
vers;
2. að þeir forðast að leggja þorskanet fyrir
þorskinn meðan hann er að ganga.
Jeg býst við, að sumum framfara- og frels-
ismönnum vorum þyki þessi norsku lög hepta
frelsi manna; en þeir ættu að reyna að skilja,
að yfirgangur er mesta ófrelsi; ekki mega
þeir heldur gleyma, að Noregur er eitt hið
frjálsasta land, en Norðmenn kunna að greina
frelsi frá sjálfræði.
Jeg veit, að það eru heil sveitarfjelög, sem
ekkert liggur meira á hjarta en það, að fá
kippt í lag fiskiveiðum vorum. Menn koma
með ým8ar uppástungur, en eru ekki enn bún-
ir að koma sjer niður á málinu. Jeg ætla
nú líka að leyfa mjer að gjöra eina uppá-
stungu, og hún er sú : að afnema alla þorska-
netábrúkun í öllum Faxaflóa, að minnsta kosti
um nœsta 5 ára tímabil.
Jeg ætla ekki hjer að færa ástæður fyrir
þessari uppástungu minni. þess vil jeg að
eins geta, að jeg þori að segja, að allir þeir
skattar og skyldur, sem Gullbringusýslubúar
borga árlega, nema ekki helmingi að upphæð
í samanburði við þann kostnað, sem þorska-
netin baka mönnum, endurgjaldslaust, ef
menn skoða sögu netanna um t. a. m. síðasta
10 ára tímabil.
Ef jeg treysti því, að nægilegu eptirliti yrði
við komið, þá skyldi jeg koma með aðra upp-
ástungu, sem jeg óskaði mikið heldur að næði
fram að ganga, en af því að jeg treysti því
ekki að svo komnu, að tilsjónarmenn geti haft
nægilegt eptirlit í þá átt, meðan ekkert er
lagt í sölurnar til þess af almannafje, þá ætla
jeg að svo komnu að halda mjer við ofan-
greinda uppástungu rnína.
Hafnarfirði, 6. ágúst 1890.
þ. Egilsson.
Vegagjörðarkák —dýrt kennslukaup.
I sumar gjörist eiun kapítuli í hinni
víðræmdu Svínahraunsvegarsögu,naumast hinn
síðasti þó. þar er nú verið að bæta efri
hluta veganns yfir sjálft hraunið, þennan
sem lagður var af nýju fyrir nokkrum árum
af hinum frægu, gömlu, innlendu vegameistur-
um, borið ofau í hann annað árið, ofaníburð-
urinn endurbættur þriðja árið o. s. frv.
þetta sem kallað er »að bæta« veginn
nú er raunar að gjöra hann af nýju, búa hann
til enn af nýju, frá rótum.
Gamla vegameistaralagið íslenzka var það,
svo sem kunnugt er, að hrúga grjóti, ýmist
að handahófi (urð) eða flórlögðu, sem kallað
var, undir í vegi, ásamt hleðslu utan með,
nema í mýrum vanalega höfð stunga í
staðinn, og ofaníburður, möl og þess háttar,
borið þar ofan á.
Slík vegagjörð ber þann aðdáanlega ávöxt,
að hafi t. d. verið áður hálfsljettur melur
þar, sem vegurinn er lagður, engan veginn
mjög ógreiðfær, þá er nú komin þar, fám
missirum síðar, regluleg urð, tilbúin af manna
höndum. Stormar og rigningar, frost og
leysingar losa og svipta burtu ofaníburðinum
og skilja eptir bera urðina. Er óvíða sú
torfæra utan við slíkan veg, að hver skepna
kjósi hana ekki heldur en að hætta fótum
sínum í mannvirkin á sjálfum veginum,
grjóthrönnina, sem þar liggur.
Ljómandi mannvirki af því tagi er í
Kömbum, sem kallaðir eru, heiðarbrekkunni
ofan að Hellisheiði að austan. Yegurinn
hefir verið lagður þar þverbeint ofan hjer
um bil, því í þá daga þótti sá vegmeist-
ari snjallastur, sem gat lagt vegi beint af