Ísafold - 20.08.1890, Blaðsíða 1

K.emur út á miðvikudögum og
laugardögum. Verð árgangsins
([04 arka) 4 kr.; erlendis 5 kr.
Borgist fyrir miðjan júlímánuð.
ISAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bundin við
áramót, ógild nema komin sje
til útgefanda fyrir l.okt. Af-
greiðslust. í Austurstrœti 8.
XVII 67 |
Reykjavík, miðvikudaginn 20. ágúst.
1890
Bindindisfyrirlestur.
Á almennum, fjölsóttum bindindisfundi
undir berum himni í Eeykjavík sunnudag 17.
þ. m., er Good-Templar-stúkurnar hjer geng-
ust fyrir, stje meðal annara síra Oddur V.
Gíslason í stólinn, og er þetta ágrip af ræðu
hans :
»jpað eru gleðileg sanniudi, að drykkju-
skapur fer minnkandi hjer á landi ; en þótt
mörgum þætti nú vart orð á drykkjuskap
gjörandi, þá játuðu margir, og það menn ut-
an bindindis, að drykkjuskapurinn væri of
mikill, og afieiðingar hans voðalegar, hvernig
sem hann kæmi fram. Vissulega eru margir
sannir hófsmenn, en aptur margir að eins
hófsmenn á vissum stigutn lífs síns; —■ og þeg-
ar líf mannsins er tekið í heild sinni, þá
hefir margur hófsemdarmaðurinn orðið sjálf-
um sjer og öðrum til tjóns, því :
1. neytir hófsemdarmaðurinn áfengra drykkja,
sem á ýmsan hátt spilla og skemma líf-
færi mannsins ;
2. eyðir hann einatt fje óþarflega, svo hann
sviptir konuna ánægju og nauðsynjum og
börnin sómasamlegu uppeldi ;
3. stundum verður hann til þess, þótt hann
kalli það óvart eða óafvitandi, að leiða
aðra í glötun, og tjötra þann, sem eigi
hefir stjórn á sjálfum sjer, viðjum vínsins,
— og hann segir að sig varði það engu,
hvaða áhrif það hafi á aðra, því hann hafi
eigi veitt til víta.
Hófsemdarmaðurinn, sem sig svo kallar,
getur verið drykkjumaður, þótt hann aldrei
hneyksli, eða drekki frá sjer hreyfingarafl
líkamans eða hugsunarafl sálarinnar, og samt
eitrað líkamann, svo afkvæmi hans gjaldi
þess í marga líðu; því víneitrið gengur í
erfðir að áhrifum, þannig, að þroski sálar
og líkama verður ófullkominn, dauði ungbarna
tíðari, sum meðtækilegri fyrir sóttnæmi, sum
geðveik, sum fábjánar, svo ólæknandi sjeu,
og þá eina úrræðið aibindindið.
Einstakir menn og fjelög hafa reynt að
sporna við víndrykkjunni og afleiðingum
hennar; bindindisfjelög hafa verið stofnuð
aptur og aptur; en hvað sem því veldur, þá
hefir þessum fjelögum verið hætt við að
dofna og uppleysast, þegar hinir einstöku
kraptar hafa dofnað, gefizt upp eða hætt að
verka. — jþað er eitt fjelag, Good-Templara-
fjelagið, sem hefir náð festu um allan heim,
og sem allt bindindi ætti að hverfa að, til
þess að styrkjast við og í þeirri heild, sem
þetta fjelag hefir myndað.
I Good-Templara-reglunni eru einarðir,
tryggir og staðfastir menn, sem tekið hafa
höndum saman í sjerstökum, einbeittum til-
gangi, að útrýma úr landinu áfengum drykkj-
um á leyfilegan og löglegan hátt, sem ljósast
sjest með því, að athuga undirstöðuna, sem
reglan byggir á, tilgang hennar og kröfur.
Fyrst eru undirstöðu-atriðin, — en þeirra
fyrst er trúin, sem fer eptir þjóðtrúnni.
Jpess vegna er trú hinnar íslenzku Good-
Templar-reglu trúin á þríeinan guð: föður,
son og heilagan anda, en trúfrelsi og um-
burðarlyndi miðlar málum, svo þessi helga
játning er ekki heimtuð af hverjum einstakl-
ing. Á hverju fundarkvöldi játum vjer al-
máttugan guð, speki hans og gæzku, er vjer
sjáum í sköpuninni, viðhaldinu og náðinni.
Sá sem afneitar guði, fær ekki inngang í
regluna, en sjerhver sem leitar inntöku verð-
ur að játa það hátíðlega, að hann trúi á til-
veru og almætti guðs. þar er skynsemis-
trú og andleg hjartans trú : skilningurinn
verður fyrst að höndla hugmyndina um guð
áður en hjartað getur fagnað í meðvitund-
inni um nálægð hans. Trúin og þekkingin
gjöra traustið, og traustið leiðir til öruggleika.
f>að er stöðug bæn vor, að þeir, sem byrja
að játa guð í skilningstrúnni, finni í hjarta
sínu hið allra bráðasta, að guð er ekki ein-
einungis konungur þeirra, heldur og faðir
og frelsari,
þessu næst treystum vjer og á mannlegt
bræðraband. Vjer skoðum oss sem stórt
bræðrafjelag, og er fundarhús vort verkleg
sönnun fyrir því. Vjer gerum engan greinar-
mun á stjett eða kyni. Vjer göngum allir
undir sömu skyldur, erum allir sömu lögum
háðir og höfum allir sömu rjettindi. Með
þeim fyrstu að játa jafnrjetti kvenna og veita
þeim verðskuldaða og rjetta stöðu í samvinn-
unni, og vjer reynutn af ýtrasta megni, að
verkahringur vor sje fjelagseindrægni, bróð-
urleg elska og verkleg hjálpsemi, mannúð og
góðvilji.
jpriðja atriðið er föst sannfæring um sið-
spilling ofdrykkjunnar.
þetta er alls enginn hugarburður, heldur
byggt á reynslu, í sambandi við þekkinguna
og heilaga ritningu.
þegar vjer trúum á guð sem föður og
skoðum manninn sem bróður, þá erum vjer
þess fullvissir, að sjerhvað það, sem svívirðir
nafn hins hæsta og leiðir óblessun, eymd og
volæði yfir mennina, hlýtur að vera siðspill-
ing og í sjálfu sjer illt. Vísindin segja á-
fengið (alkóhólið) eitur. Eitningin segir oss
að álíta það eitur og halda oss frá því, af
því að lokum bíti það sem höggormur og
stingi sem naðra.
Tilgangur Good-Templarreglunnar er:
1., að mennta; sjerílagi að útbreiða þekk-
inguna á áfengum drykkjum. Eundir regl-
unnar byrja og enda með bæn í Jesú nafni;
málfundir eru haldnir, fyrirlestrar, upplestur,
kappræður og saklausar skemmtanir allt í
þeim tilgangi, að vekja hugsunarafl og skerpa
skilning bræðra vorra. I reglunni eru nú
prestar, lögfróðir menn og ýmsir aðrir mennta-
menn, og það er hin gleðilegasta tilhugsun,;
að prestar á synodus þetta ár lofuðu oss
samvinnu sinni, og að biskup vor á vísitazíu-
ferð sinni í sumar hefir alstaðar kvatt til að
afstýra óreglu.
2., að endurbæta og umbæta; leiðrjetta
einstaklinginn. Eeglan hefir bundizt því
heiti, að reyna að lypta drykkjumanninum
upp úr svívirðingunni. — En hvernig á að
fara að þvl? — Vjer verðum að hafa öfluga
sannfæring um að drykkjuskapurinu sje illt,
mikil synd, sem Guð muni refsa. — Drykkju-
skapurinn svívirðir líkama og sál, smá-stelur
burt tilfinningum og hæfilegleikum mannsins.
Optsinnis er hann hulin orsök til fátæktar,
eymdar og glæpa. — Anægja ró og friður
hverfa af heimilunum; arg og ófriður dafn-
ar; ágreiningur, illdeilur, já hatur flytja inn
með drykkjuskapnum og gjöra heimilislíf
drykkjumannsins að sannnefndu helvíti á
jörðunni. Ef vjer höldum fram bindindi, þú
látum heyra það i ræðum vorum og sjá það
í líferni voru og verki. Allir geta eitthvað að
því gjört að útrýma drykkjusiðnum úr mann-
fjelaginu. það er blessun, að bindindismenn
geta ekki aðeins openberlega frelsað ein-
staka ofdrykkjumenn og upprætt úr mann-
fjelaginu háskalegar og vondar venjur, held-
ur opnað augu stjórnendanna og yfirvaldsins
á þeirri spilling og sálarsaurgun, sem ýms
sala og útbýting áfengra drykkja hefur á þá,
sem að því starfa, og sem byggja lífsatvinnu
sína á heimsku og eyðilegging annara.
það hlýtur að vera góðum mönnum gleði
og vonarefni, að fjöldi manna af ýmsum
sjettum um allan heim hafa vakizt upp til
að verða samdóma um, að áfengir drykkir
sjeu skaðlegir mannlegu eðli, holdlega, sið-
ferðislega og andlega, að þeir sjeu fjendur
dyggðarinnar, fegurðarinnar og kristninnar,
sjá hvermg það gjörir prestana að djöflum og
manninn að böðli konunnar; og meðan það á
heima vor á meðal, þá verður andlegt myrk-
ur og líkamleg eymd á þeim heimiium, þar
sem það er haft um hönd.
það er rangt að kippa því burt, eða svipta
menn þvi, sem er gott og í sjálfu sjer meðal
til að efla velgengi og velferð fjelagsins, því
°ss er boðið að halda fast við hið góða, en
jafnhliða er oss boðið að forðast hið illa.
Oss er kennt að áfenga drykki beri að telja
með hinu illa í heiminum. þá verður spurn-
ingin þessi: Er af oss heimtað, að vjer
burtrýmum þessu illa, þegar vjer álítum það
illt? Höfum vjer rjett til þess að mynda
fjelög, háð sjerstökum reglum og lögum, til
að hnekkja þessu og afnema það, þegar’vjer
vitum, að það á sjer stað, eða er til, þegar
vjer þekkjum vald þess og umfangsmiklu
eyðilegging. Samvizka, rjettlæti og kær-
leikur svara. Oss ber að afmd ofdrykkjuna,
útrýma eitrinu, svo vjer leggjum grundvöll ti’l
heilbrigðrar kynslóðar. þetta á að verða rödd
lýðsins, þjóðarinnar, sem hvorki má láta
innlenda nje útlenda að sjer hæða. þjóð vor
sker úr málinu á sínum tíma, því jafn mikið
mál er heildarinnar ætlunarverk. þjóðin
lætur þingið taka málið að sjer, og í því
skyni er tilgangur reglunnar þessi: bindindi
einstaklingsins afnám vinsölunnar.
En er ætlunarverkið að byrgja vínbrunninn,
að varðveita hina ungu, hreinu og dyggðugu
frá því, að falla í snöru freistarans. það er
Guði til dýrðar og foreldrum fögnuður og
gleði, að vjer reynum að byrgja þenna pytt,
svo himr ungu og börnin falli ekki í hann.
Vjer segjum það óhikað : Good-Templar-