Ísafold - 13.09.1890, Síða 2

tíumant'.
og Lyngdalsheiði, sem kölluð er, þar til við
komum að bænum ApavatDÍ, neðra, í Gríms-
nesi. þaðan er mjög fagurt útsýni yfir Bisk-
npstungur, alla leið upp undir Geysi, er hjns
vegar blasir við Mosfellið og Apavatnið til
norðurs. I Apavatni er góð silungsveiði, og
rerum við til fiskjar um kvöldið. Veður var
enn hið blíðasta, og var fellið allt sveipað
geislum kvöldsólarinnar, með svo mikilli feg-
urð og litprýði, að drottningin á Englandi
hefði mátt fyrirverða sig í öllu sínu skrúði.
Við gistum hjá Tómasi bónda Gunnarssyni,
og höfðum þar beztu viðtökur.
Daginn eptir riðum við niður Grímsnesið,
fórum fram hjá |>óroddsstað, Svínavatni og
Stærribæ til Ormsstaða. |>ar er fögur útsjón
fyrir ofan bæinn yfir Hvítá, og Hekla blasir
við í fjarlægð. I Grímsnesinu er grösugt
mjög, enda er það talið með hinum betri
sveitum landsins. þorkell hreppstjóri á Orms-
stöðum tók okkur með sinni alþekktu gest-
risni. Hjeldum við svo upp sömu leið að
Apavatni, neðra, um kvöldið. Sunnudagur
var að morgni. Eiðum við þá til Mosfells,
og voru þar við kirkju; síra Magnús Helga-
son á Torfastöðum messaði, en presturinn
á staðnum og hans heirnafólk var til alt-
aris.
Síðan tókum við ferju hjá Reykjanesi yfir
Brúará, og komum um kvöldið að hinu gamla
biskups-setri, Skálholti. f>ar gistum við í bezta
yfirlæti hjá Einari bónda, skoðuðum kirkjuna
og fleira, er merkilegt var á þessu fornfræga
höfuðbóli, — sem nú er kornið í gleymsku og
dá—. Unndir kirkjugólfinu má sjá nokkra
legsteina biskupanna; eru sumir úr marmara,
með skíru letri, optast á latínu, t. d. Hann-
esara biskups, Jóns Vídalíns, Jóns Árnason-
ar. — I altarinu er geymdur skrautlegur og
merkilegur hökull frá kaþólskri tíð, og var
hann í bezta standi. I kirkjunni er gamall
koparhjálmur frá 1460.
Daginn eptir fórum við á ferju yfir Hvítá
hjá Auðsholti, og riðum niður með ánni lang-
an spöl. Á engjum hittum við Arna bónda
Eyjólfsson i Langholti; fylgdi hann okkur að
Birtingaholti; þar fengum við beztu og alúð-
legustu viðtökur hjá Helga bónda Magnus»
syni. Hann hefir gert miklar jarðabætur,
eins og líka heimili hans er fyrirmynd að
gestrisni, og hann sjálfur hinn ötulasti og
bezti bóndi, er hefir komið þremur sonum
sínum í lærðra manna tölu, og eru tveir
orðnir merkir og góðir prestar, en hinn þriðji
að eins ókominn í prestsstöðu. Um kvöldið
komum við að Stóra-Núpi, til síra Valdemars
Briem, hins þjóðkunna gáfumanns og sálma-
skálds. HeimiJi hans er eitthvert hið snotr-
asta, sem jeg hefi sjeð í sveit. Allt ber þar
vott um góða megun, þrifnað og sraekkvísi,
og hjá engum presti hefi jeg sjeð annað eins
bókasafn eða jafn vel útlítandi.
Næsta dag fórum við á ferju yfir þ>jórsá
hjá þjórsárholti, riðum síðan yfir Landsveit,
sem svo er kölluð, sem er grösug mjög og
falleg. A þeirri leið komum víð að Hjallanesi
og Skammbeinsstöðum. A Skammbeinsstöð-
um býr aldraður bóndi, góður, Arni að nafni,
sem er sómi sinnar stjettar að dugnaði og
ráðvendni. Um kvöldið komum við að
Guttormshaga og gistum hjá síra Ólafi Ólafs-
syni. f>ar fengum við hinar beztu viðtökur,
og hvíldum okkur þar næsta dag, enda var
þá rigning og stormur á útsunnan. Sfra
ólafur er mjög vel látinn af sóknarbörnum
sínum, enda er hann skörulegur prestur og
ágætur kennimaður. — A leiðinni frá Gutt-
ormshaga komum við að Haga, Gíslaholti og
Herríðarhóli, og var okkur hvervetna tekið
með mestu alúð og kurteisi, tókum ferju að
Króki, komum við á Skálmholtshrauni, hjá
Högna bónda, gömlum búhöld og góðum
dreng, og gistum að Hjálmholti í Elóa, hjá
Ólafi bóuda þormóðssyni. Hann er nú að
láta reisa stórt timburhús, tvíloptað, og hefir
látið sljetta mestallt túnið.
Erá Hjálmholti riðum við Ásaveg til Eyrar-
bakka, gistum hjá hinum ötula, unga kaup-
manni, Guðm. ísleifssyni, og hjeldum svo
til Reykjavíkur næsta dag. J>essi skemmti-
ferð stóð í 10 daga.
það, sem sjerstaklega gladdi mig, voru hin-
ar miklu heybirgðir, sem jeg sá alstaðar þar
sem jeg kom, eptir hið hagstæða og blíða
sutnar. f>ví það er, eins og allir vita, hin
bezta undirstaða fyrir búskapinn. Alstaðar
má sjá framför, bæði í húsabyggingum, túna-
sljettun, túngirðingum, vatnsveitingum og öll-
um aðbúnaði, þrifnaði og smekkvísi. Jeg
kom heim endurnærður á sál og líkama, hafði
fengið bezta veður alla leið, hitt ástúðlegt
fólk, teigað daglega hið inndæla og heilnæma
íslenzka lopt, borðað hina hollu sveitafæðu,
notið hinnar fjörgandi hreifingar á vorum á-
gætu, íslenzku hestum.
|>ví segi jeg það, að hafi nokkur af hinum
heiðruðu íbúum höfuðstaðarins einhverja að-
kenningu »af íslenzka nihilismus«, sem þeir eru
að núa okkur um nasir, bræðurnir fyrir vest-
an haf, þá kann jeg ekki annað ráð betra til
að losast við þann hvimleiða kvilla, en að
bregða sjer »upp í sveit«. Jeg trúi ekki öðru,
en að hann komi aptur glaður og hress í
huga, takandi undir með skáldinu:
Veit þá engi, að eyjan hvíta
d sjer enn vor, ef fólkið þorir,
guði að treysta, hlelcki að hrista,
hlýða rjettu, góðs að bíða.
Rvík. 12. 80pt. 1890.
í>orL O- Johnson-
Bj argráð a-deildarfundur
fyrir (lullbringusýalu og Akranes var settur og
haldinn í Hafnarfiröi 28. ágúst og mættu þar að
eins nefndarmenn úr 5 nefndum :
Seltjarnarness Sigurður Einarsson
Garðahrepps, Gunnar Gunnarsson
Keflavík, Jón Rögnvaldsson
Hafnahrepps, Br. Gunnarsson
Grindavíkur, sira 0. V. Gíslason.;
en þar svo marga vantaði, var fundi frestað til
11. sept. og voru þá mættir á sama stað nefndar-
menn úr þessum 8 bjargráðanefndum :
Akraness, Bjarni Jónsson
Garðahrepps Hinrik Hansen
Bessastaðahrepps Elias Ólafsson
Jón Einarsson
Sigurður Jónsson
Njarðyíkurhrepps Árni Pálsson
Garði Teitur Pjetursson
Seltjarnarness þórður Jónsson
Strandarhrepps Jón J. Breiðfjörð
Grindavíkur sira O. V. Gíslason.
Fyrir hönd bjargráðanefnda Seltjarnarness og
Strandarhrepps voru nefndir menn, þðrður Jóns-
son og Jón Breiðfjörð. kosnir á fundinum, þar
enginn nefndarmaður þaðan kom, og bjargráða-
nefnd Reykjavíkur hefur hvorugum fundinum
sinnt. Sfra O. V. Gíslason stýrði fundinum. þetta
er hið helzta, er til umrseðu kom :
1 Notkun lýsis eöa olíu, sem víðast hvar hefir
verið höfð á skipi síðastliðna vetrarvertíð.
Skýrði Bjarni Jónsson af Akranesi frá, að þar
hefðu 12 skip haft lýsi á sjó stöðugt, en 25
skip kjalfestupoka. Báru nefndarmenn allir
saraan, að hvergi í flóanum hefði tjón orðið
og þannig eigi reynt á lýsið í háska, en að það
væri viðurkennt bjargráð bæði til að verjast,
sjávargangi og stórfiski. Á Akranesi hefir
lýsi verið reynt á þrem sundum, en eigi orðið
beint rjetta leið, þar öldudrátturinn dró það.
af leiðinni. „Sigurður Jónsson frá Deild skýrði
frá,að hann hafl eitt sinn 1 hvössum landnyrð-
ingi farið suður i ICeflavík, og þegar þar kom,
var ill-lendandi, hellti hann þá út 3—4 pottum
oliu. sem lægði sjó, svo að hann lenti án
skemmda. enda sýndu Keflvíkingar honum
drengilega og bróðurlega hjálp í lendingunni11.
Lýsi og olía hefir verið reynt svo í Keflavík
og Leiru, eð menn þar eru gengnir úr skugga
um ágæti þeirra.
2. Bjargráðanefnd Garðahrepps safnaði samskotum
til sundkennslu í Reykjavík, sem eru lögð í spari-
sjóð, þangað til sundkennsla kemst þar á, og
ættu aðrar bjargráðanefndir að sýna víðleitni
og vilja i sama efni, og leggja fram lítinn
skerf, en sjer í lagi með því að vekja löngun
sjómanna til að læra sund.
3. Nœturróörar voru eigi tíðkaðir í fyrra á vertíð,
hvorki í Mjarðvíluirn nje Keflavík ; annarsdaðar
gátu menn eigi orðið á eitt, sáttir í því efni.
4. Fiskverkun. Öllum bar saman um, að fisk-
verkun væri í jafnasta og bezta lagi þetta
sumar, einkum af því að fiskur hefir verið
þveginn úr hreinum sjó miklu víðar en áður
en mestri óverkun rnundu valda kaupmenn
sumir og stórlaxar meðal útvegsbænda, og væri
óskandi, að kaupmenn væru vandari að fisk-
t ku en veriö liafa.
5. Var lagt fram brjef frá 3 mönnum í Vogum
þess efnis, að fundurinn mælti með því, að
sýslunefnd veitti 40 kr. til að koma þar upp
sundmerkjum, sem nægðu bæði opnum sldpum og
þilskipum. Fundurinn áleit, að fengnum upp-
lýsingum, að hann gæti eigi mælt með þessari
beiöni að svostöddu, þar engar skýrslur eða vott-
orö hefðu brjefinu fylgt um það, að nauðsyn
bæri til að hafa svo kostnaðarsöm merki við
Vogavik, en ræöur til að bera málið undir
bjargráðanefndina, og ef hún áliti það nauð-
synlegt þá að leita samþykki hreppsneíndar að
sýslunefndin veiti umbeðinn styrk, sem og
fundurinn mælti með, ef viðurkennt yrði að
það væri nauðsynlegt.
6. 8íra O. V. G. skýrði fundinum frá ferð sinni
og aðgjörðum á þessu sumri— stofnun bjarg-
ráðanefnda í kring um landið, og vænti, að með
bróðurlegri samvinnu mundu mál sjómanna á
sínum tíma ná því horfi, sem æskilegt væri ;
að sjómenn rjeðu sjálfir fram úr þeim, en væru
eigi háðir vilja og gjörræöi einstakra manna.
7. Uppástunga kaupm. J>. Egilssonar „aö afnema
alla þorskanetabrúkun í Faxaflóa, að minnsta
kosti á næsta 5 ára timabili“.
Eundurinn áleit nauðsynlegt að bjargráða-
nefndir hvettu sjómenn til að ræða neta- og
lóöarmálið rækilega og ýtarlega heima í hrepp-
unum, og undirbúa það svo, aö samþykkt eða
lög, hverju sem beitt yrði, bæði hvað net og
lóð snertir, yrðu sem happasælust.
8. Leiöir og lendingar. Fundinum kom ásamt um,
að sækja um styrk til sýslunefndar, til að skýra.
leiðir og lendingar og til að fá það prentað
almenningi til leiöbeininga', og var skorað á
bjargráðanefndir að gangast fyrir framkvæmd-
um í þessu, hver í sínum hreppi.
9. Var ráðið, að sjerhver bjargráðanefnd gjörði
uppástungu til starfa og verksvœöis nefndauna,.
sem sent yrði sira 0. V. Gíslasyni fyrir 1. des-
ember þ. ár.
p. t. Reykjavik 11. sept. 1890. O. V. Qíslason.
Frá útlöndum.
Með seglskipi, er kom í fyrra dag frá
Englandi eptir 11 daga ferð, bárust dönsk
blöð til 26. f. m. Úr þeim er þessi samtín-
ingur :
Vilhj álmur pýzkalandskeisari
lauk Englandsför sinni snemma í f. mán.