Ísafold - 22.10.1890, Blaðsíða 2

338
væri liðinn og hann hefði ekki unnið svo
xnenn vissi neitt saknæmt af nýju, ætti hann
að fá æru sína aptur umsvifalaust, og gæti
þá tími sá, er hinn brotlegi missti æruna
um, staðið í einhverju tilteknu hlutfalli
víð þyngd hegningarinnar, og mætti hafa
slíkt þannig, ef hægt væri með nokkru móti
að sanna, að ærumissirinn hefði nokkur betr-
andi áhrif í för með sjer.
Sje aptur á móti álitið, að þessi óákveðni
ærumissir sje hafður í lögum í þeim tilgangi
að vera öðrum til viðvörunar, þá samsvarar
sá tilgangur ekki árangrinum. það sýnist
ekki byggt á rjettlæti, að hegna hinum brot-
lega einkum til þess að hegningin sje öðrum
til viðvöruna, heldur eigi hegningin að miða
til þess að gera hinn brotlega betri, til þess
að hann varizt að brjóta á ný. þess vegna
ætti hinn sakborni að öðlast fullkomin rjett-
indi, þegar hann hefir afstaðið hegninguna,
því það yrði hvöt fyrir hann að missa ekki
rjettindi sín á ný.
Eptir núgildandi lögum getur sá, sem hefir
afstaðið hegningu, átt á hættu, að fá ekki æru
sína á ný fyr en seint og síðar meir, og þá
er einn vegur fyrir hann til að öðlast hana
að fara af landi burt, og geta lög þau, sem
nú eru í gildi, þannig óbeinlínis orðið til þess
að flæma menn úr landi, sem að öðrum kosti
kynnu að hafa unnið hjer síðar talsvert gagn;
því dæmin sýna, að ýmsir, sem einu sinni
hafa orðið fyrir refsivendi laganna, hafa síð-
ar orðið mikið gagnlegir menn í borgaralegu
fjelagi; þó almenningsálitið kunni að tor-
tryggja þá, er ekki hægt að sporna við því
með lögum, en það er eðlilegt, að almenn-
ingsálitið verði því þungbærara á þeim, þeg-
ar lögin eru jafnframt á móti þeim. f>rátt
fyrir þetta ber þó að virða þau lög, sem
gilda um þetta efui, meðan þau eru í gildi,
en sjáist, að þau sjeu þannig, að nauðsyn
sje að breyta þeim, þá ber að gera það.
Sumir kunna að ímynda sjer, að brotum
mundi fjölga, ef það væri gert, en sú mundi
naumast verða raunin á, því af þeim ráðum,
er lögin hafa til að fæla menn frá glæpum,
er það að eins hegningarhúsvistin, sem menn
munu almennt óttast, én ærumissinum vita
naumast aðrir af en þeir, sem orðið hafa
fyrir honum. f>að ber kannske helzt á því,
þegar um kosningar er að tefla, í sveita-
nefndir eða til alþingis; því æruleysingjar
hafa hvorki kosningarrjett nje kjörgengi. f>ó
er of lágt sveitarútsvar langt um tíðari orsök
þess, að menn í sjálfstæðri stöðu hafa ekki
kosningarrjett.
Meðan þessir menn eiga jafn-örðugt með
að öðlast æruna aptur eins og nú á sjer
stað, er ekkert eðlilegra en að slíkt leiði þá
til þess að vera skeytingarlausir um sóma
sinn, og hugsa sem svo, að illt sje að heita
strákur og vinna ekki til. *
Um nýja fiskiveiðasamþykkt við
Faxafióa-
Heyrzt hefir, að suðurhrepparnir við Faxa-
flóa ætli nú að leggja fyrir sýslunefndina í
Kjósar- og Gullbringusýslu frumvarp til fiski
veiða á opnum bátum, þannig lagað, að seinka
netalagnardeginum úr 14. marz til 7. apr-
íl, og um leið að aftaka ýsulóð frá nýári (eða
kyndilmessu) til 11. maí.
f>etta er ekki í fyrsta sinn, sem Yatns-
leysustrandarmenn vilja gjöra einhverjar
breytingar við fiskiveiðarnar. f>eir voru með-
al annars undirrót ' að því, að fiskiveiðasam-
þykktin frá 1885 var búin til; en þegar það
nú sjest, að sú samþykkt hefir gjört illt í
staðinn fyrir gott, þá vilja þeir nú færa sig
lengra upp á skaptið og aftaka bæði lóð og
þorskauet um lengri tíma, og taka inn í þá
samþykkt aðra hreppa nauðuga, svo sem
Rosmhvalanesshrepp, og jafnvel Seltjarnar-
nesshrepp og Reykjavíkurbæ, án þess að hafa
minnstu vissu fyrir, að veiðarfærabrúkun sú,
sem verið er að tala um, sje að nokkru leyti
til skemmdar fyrir fiskiveiðarnar, heldur miklu
fremur hið gagnstæða. f>að sýnir sig því nær
í öllum veiðistöðum kringum landið, að ýsu-
lóð er álitin hið happasælasta veiðarfæri og
víðast brúkuð því nær eingöngu. f>að sjest
meðal annars á Eyrarbakka, að ýsulóðin
hrekur ekki fiskinn burtu, þar sem nú um
mörg undanfarin ár varla hefir brugðizt afli,
og er þar þó því nær eingöngu brúkuð ýsu-
lóð; og eftir þeirra dæmi eru aðrar veiðstöð-
ur farnar að breyta, svo sem þorlákshöfn,
; Grindavík og jafnvel Hafnir.
; Mestir kostir ýsulóðarinnar eru: að á hana
er svo fljótfenginn afli; að nota má til beitu
! á hana það, sem ekki er brúkanlegt á hand-
| færi, og má þar sjerstaklega nefna hrognin úr
fiskinum; að brúka má ýsulóð allan daginn
þótt straumar sjeu, í stað þess, að með hand-
færi við stjóra getur maður ekki athafnað sig
nema um straumsnúninginn; og loks það, sem
flestir sjá aðrir en Strandarmenn, að ýsulóð-
in stöðvar fiskinn en hrekur hann ekki í
burtu. Mundi það því í flestum veiðistöð-
um þykja stórkostleg apturför, ef farið væri
fram á að af taka ýsulóð.
Hvað þorskanetin snertir, þá er talsvert
verra að dæma um þau; því maður getur
ekki borið sig saman við aðrar veiðistöðvar
hjer á landi, þar sem þau eru hvergi brúkuð
til muna nema hjer við Eaxaflóa; en það
getur maður þó sagt, að netafiskur er sá
lang-vænsti og feitasti fiskur, sem hjer afl-
ast, og það svo, að mörgum útvegsbændum
hjer finnst að þeir eigi aldrei mikinn fisk,
þegar til viktarinnar kemur, nema þeir eigi
netafisk. f>ar að auki hefir hann allt af með
sjer hrogn og mikla lifur, sem nemur mikl-
um peningum þegar hann aflast til muna.
Einnig er harm mikið betri og drýgri til
manneldis heldur en færafiskur.
f>egar nú svo ber undir, sem opt á sjer
stað, að netafiskur kemur, en lítill eða
enginn færafiskur,—og síðan hætt var að
leggja þorskanet fyr en eptir 14. marz hefir
optast þá, undir eins og lagt hefir verið, næg-
ur netafiskur, verið fyrir í Garði og Leiru,—
þá á nú að koma með þá kenningu, að
leggja ekki fyr en 7. apríl, eða geyma fisk-
inn í sjónum í 3 vikur. En verið getur, að
fiskurinn þykist ekki hafa hentugleika að
bíða svo lengi, haldur fari í burtu, og sitji
menn þá eptir með sárt ennið, fiskilausir.
Hvað snertir kostnað þorskanetaútgerðar-
innar, þá er ekkert kostnaðarmeira að gera
út með þorskanet heldur en með handfæri,
með því sem þeim fylgir, sem er hrognkelsa-
net og síldarnet, og þeim allt eins mikil
hætta búin af stormum og straumum eins og
þorskanetum. f>ví er ekki rjett að fella
mjög harðan dóm um þorskanetin, þar sem
þau um langan tíma hafa verið helzta veið-
arfærið, sem brúkað hefir verið framan af
vetrarvertíð í sunnanverðum flóanum, og hafa
oft fært mönnum mjög mikinn afla; en erfitt
að dæma með vissu, hvort þau eru til góðs;
eða ills fyrir fiskigönguna.
Ysulóðarbrúkunin í Garðsjó á vetrarver-
tíðinni byrjaði ekki fyr en eptir 1886, eða
eptir að hætt var að brúka þorskanet í Garð-
sjó, og hafa Garð- og Leirumenn gjört það
af því, að þeir höfðu ekki not af þorskanet-
unum og fengu ekki fisk á handfærin, og síðan
hefir hún verið brúkuð þar stöðugt og heppn-
azt vel að, sem annarstaðar, þar sem færa-
fiskur er ; en yrði nú aptur farið að brúka
þorskanet í Garðsjó, þá hyrfi lóðarbrúkunin
algjörlega þann tíma ; því lóð er ekki hægt
að brúka innan um þorskanet.
f>að er alveg sitt hvað, að stunda sjó úr
Garði og Leiru, eða af Strönd og úr Njarð-
víkum ; og kemur það mest af því, að svo
mikill munur er að afla sjer beitu á þessum
stöðum. A Vatnsleysuströnd og í Njarðvíkum
eru nógir þarar fyrir hrognkelsanet ; en í
Garði og Leiru því nær engir. Sama er að
segja um síldarveiði. Hún er engin í Garð-
inum, lítil í Leirunni, en mikið betri undir
eins fyrir innan Hólmsberg. f>ess vegna get
jeg ekki betur sjeð en, ef því fer fram, að
af tekin sje lóð alla vertíðina og ekki lögð
þorskanet fyr en 6. apríl, að vetrarvertíð
byrji þá ekki í Garði og Leiru fyr en 6. apríl,
og ekki til neins fynr sjófólk að fara þangað
fyr ; en hingað til hefir opt verið liðið það
bezta af vetrarvertíðinn þá, því fiskur kemur
þar vanalega snemma og fer snemma; en
Strandarmenn geta vel notað þenna tíma, ef
færafiskur kemur í Garðsjó og Léirusjó, ef
þeir þá hafa hrognkelsarægsni til beitu.
f>egar menn hjer á landi hugsa um það,
að landið þarfnast framfara til lands og sjávar,
og að maður sjer, að búnaðinum fer fram að
mörgu leyti, að menn eru að leitast við að
koma upp þilskipum, sem er einhver hin
vissasta og bezta sjávarútgerð og jeg vildi
óska að ætti mikla framtíð fyrir höndum,
að nú eru róðrarskip orðin miklu stærri og
vandaðri en áður og margir ötulir sjómenn
víða hjer í veiðistöðvunum, þá er það und-
arlegt, að maður á þeim sömu tímum skuli
heyra þessar raddir, sem segja, að nú skuli
maður hætta við þetta og þetta veiðarfærið
um lengri og skemmri tíma og ekki brúka
það nema á vissum stöðum, án þess að hafa
minnstu þekkingu á, að þetta miði til fram-
fara eða hagsældar; og gott ef þær raddir
eru ekki atundum af öðrum lakari toga
spunnar.
f>egar fiskiveiðasamþykktin frá 1885 mis-
heppnaðist svo, að hún gérir fremur illt en
gott, þá ætti að vera fyrsta verkið að fá
hana aptur aftekna, svo menn gætu hjer
eptir leitað sinnar atvinnu út á sjóinn sem
duglegir menn og tekið »gæs meðan hún gefst«,
en ekki að bæta við annari verri samþykkt,
svo síðari villan verði ekki argari hinni
fyrri.
Ef Garð- og Leirumenn líða það móta-
mælalaust, að tekin sje af þeim lóðin frá,
nýjári til vertíðarloka, og þorskanetaver-
tíðin stytt um 3 vikur, ofan á það, sem
samþykktin frá 1885 hefir gjört þeim, þá
ífinnst mjer að þeim standi á sama, hvernig
með þá er farið ; því svo má undiroka eitt
bygðarlag, að það á endauum hætti að hugsa
um rjettindi sín.
Nesi við Seltjörn 11. október 1890.
Guðmundur Einarsson.