Ísafold - 03.12.1890, Side 1

ÍSAFOLD.
Xemur út á miðvikudögum og,
laugardögum. Verð árgangsins
(104 arka) 4 kr.; erlendis 5 k
Borgist fyrir miðjan júlimanuð
XVII 97. !
£Sg>- Vanskil á blaðinu hjer i umdæmi
Reykjavikur eru kaupendur beðnir að gera
jafnan við vart um á afgreiðslustofu þess hið
bráðasta, svo úr verði bætt og blaðberarnir
látnir sæta áminningu, verði þeim um kennt-
Ábyrgð á opnum skipum.
í ísafold 75. tölublaði, 17. septbr. þ. á. var
grein frá Árnesingi, er fyrst og fremst hafði
inni að halda ýmsar hugleiðingar um það,
hversu nauðsynlegt sje að vátryggja opin
skip, og um gagn það, er af því ínætti leiða,
og því næst ágrip af lögum skipaábyrgðar-
fjelags, er Arnesingar stofnuðu fyrir 5 árum.
þótt lítillega hafi verið drepið á það í
hlöðunum, er líklega fáum kunnugt, að líkt
ábyrgðarfjelag hefir verið við lýði hjer á
Vestmannaeyjum um nær 28 ár. J?að var
sem sje stofnað eptir undirlagi og fyrir for-
göngu Bjarna heitins sýslumanns Magnús-
sonar og sjera Brynjólfs heitins Jónssonar
hinn 26. dag janúartnán. 1862, og þann dag
voru lög fyrir fjelagið samþykkt. Lögnm fje-
lagsins hefir síðan verið þrisvar breytt eða þau
lagfærð, og skal hjer sett stutt ágrip af þeim,
«vo sem þau eru ni\ :
Fjelagið hefir fastan sjóð til skaðabóta.
Hver nýr fjelagsmaður, og hver sá, er eykur
eigu sína f fjelaginu, greiðir sem inngöngu-
•eyri l°/° af virðingarverði eignarinnar fyrir
hverjar 500 kr., sem fjelagið á í sjóði (2.gr.).
Abyrgðargjald af hverju skipi er 2j- af virð-
ingarverðinu (fyrst var það 3°/>), er greiðist
fyrir 1. apríl ár hvert. (I nokkur ár hefur
gjaldið verið lækkað niður í lf eptir ályktun
aðalfundar á hverju ári), (8. gr.). Aðalfund-
ur skal haldinn f lok janúarmán. ár hvert,
kjósa þá fjelagsm. 3 menn í stjórnarnefnd,
forseta, gjaldkera og skrifara (3. gr.). Stjórnin
«kal setja sjóð fjelagsins á vöxtu og ábyrgjast
hann ; leggur hún fram reikning fjelagsins á
aðalfundi; skal hann og allt, er fjelagið
snertir, ritað í gjörðabók fjelagsins (4. og 5.
gr.). 011 skip sem eru í ábyrgð, skulu virt
í byrjun hverrar vetrarvertíðar af 3 mönnum,
er fjelagsm. til þess kjósa, og sje einn þeirra
formaður og 2 skipasmiðir. Fjelagssjóður
borgar þeim fyrirhöfn þeirra, en skipseigend-
ur aðstoði þá (6. gr.). Alítist skip af ein-
hverjum ástæðum illa sjófært, mega virðingar-
menn neita þvf inntöku, unz úr göllunum er
bætt (7. gr.). Fjelagið tryggir skipaeigendur
fyrir skaða á sjó og landi utan og innan
vertíðar, nema hann atvikist fyrir hirðuleysi
eða ásetning skipseiganda eða formanns (9.
og 13. gr.). Skipum er skipt í 3 flokka, og
laskist skip, bætir fjelagið f aðgjörðarkostn-
aðar á skipum í 1. flokki, f á skipum í 2.
fl og f á skipum í 3. fl,; þó getur fjelagið,
ef því þykir það haganlegra, bætt skipið að
fullu eptir virðingarverði (10. gr.). þ>á er
skip verður fyrir skaða, skal formaður ásamt
2 hásetum mæta fyrir sýslumanni, og uudir
eiðstilboð fyrir rjetti skýra frá orsökum og
atvikum skaðans, svo stjórn og fjelagsmenn
geti af því sjeð, hvort skaðann beri að bæta
Reykjavik, miðvikudaginn 3. des.
eða eigi; kostnaðim við rjettarhaldið borgar
fjelagið (11. gr.). Fjelagið bætir eigi þann
skaða, er eigi nemur 10 kr. (12. gr.). Fje-
lagið tryggir eigi fjelagstnenn nema að helm-
ingi móti því, sem til er tekið í 10. gr. fyrir
skaða þeim, er hljótast kann af landferðum,
fjár-, hey- og fuglaferðum, að undantekinni
ferð í Almenning8skerið; sömuleiðis tekur
fjelagið eigi skip í ábyrgð í hákarlaferðum
frá veturnóttum til nýárs, nema goldið sje
l”/° meira í ábyrgðargjald en annars, og sje
það greitt fyrir fram (14. gr.). Skaðabætur
skulu greiddar 3 mánuðum eptir að tjónið
er sannað fyrir stjórninni (16. gr.). Sje
ábyrgðargjald eigi greitt í gjalddaga, hefir
fjelagið enga ábyrgð á skipi þar eptir, uns
gjaldið er innt af hendi (17. gr.). Hrökkvi
fjelagssjóður eigi fyrir tjóni, er honum ber
að bæta, skal því, er á vantar, jafnað á fjö-
lagsmenn að rjettri tiltölu við eign þeirra í
fjelaginu (18. gr.). |>á er fjelagsmaður deyr,
skal greiða búi hans úr fjelagssjóði helming
þess, er hann hefir greitt sem árleg ábyrgð-
argjöld í fjelagið; þó skal fyrir fram draga
frá árgjalda-upphæðinni þær upphæðir, er
honum kunna að hafa verið greiddar í skaða-
bætur, þannig, að bú hans fær helming þess,
er þá er afgangs. þessi ákvörðun gildir að
eins um árgjöld af þeim skipum, er fjelags-
maður á í ábyrgð á dánardægri (19. gr.).
Hver sem á að minnsta kosti \ hlut í skipi,
hefir atkvæðisrjett á fundi; en enginn hefir
rjett til meira en eins atkvæðis, hversu mikið
sem haun á í skipum í ábyrgð fjelagsins
(20. gr.). Stjórnin getur kvatt til aukafund-
ar, og æski J fjelagsmanna þess skriflega, er
hún einnig skýld til þess (21. gr.). Bigi er
fundarfært, nema § fjelagsmanna mæti. Bn
komi eigi svo margir á fund, skal stjórnin
kveðja til annars fundar, og skal þá telja
fundarfært, þótt eigi mæti svo margir (22.
gr.). Fjelagið má aldrei rjúfa nema það
verði gjaldþrota (23. gr.).
Standi skip uppi, er það ekki lengur í
ábyrgð, eu komist það í göngu aptur, er það
tekið í ábyrgð, þegar er eigendur æskja þess.
Hverjum, sem vill, er heimilt að segja sig
úr fjelaginu, og nýr eigandi að skiphlut eða
skipi er alls eigi skyldur til að ganga í fje-
lagið, þótt skip hans hafi áður verið vátryggt
í fjelaginu.
þess skal loks getið, að fjelagið átti í sjóði
við síðustu árslok 2680 kr., en í ábyrgð fje-
lagsins voru alls 8 skip og bátar, öll í öðrum
flokki, virt með rá og reiða og hákarlatækj-
um samtals á 3293 kr. Fjelag vort hefur
þannig blómgazt furðu vel, enda hefir það
aldrei orðið fyrir neinu stórtjóni (algjörðum
skipskaða), en að eins þurftl að? hæta smærri
skaða, svo sem missi legutoga og annara
hákarlatækja, og minni skemmda á skipum.
Yestmanneyjum 22. dagr nóvember 1890.
porsteinn Jónsson
p. t. íorseti fjelagaius.
Uppsögn (skrifleg) bundin v:ð
áramót, ógild nema komln sje
til útgefanda fyrir I.okt. Af-
greiðslust. í Austurstrceti 8.
l ue;i!Ji«
1890
Skóleður og stígvjel.
Hvergi kemur það ljósara fram, hversu al-
menningur hjer á landi er ófróður um, hvað
í raun og veru er hollast að kaupa, heldur
en þegar kaupa skal skó og stígvjel. |>að er
heldur eogin furða, því seljendum sjálfum hefir
sjaidnast verið kunnugt um t. d. hvernig skó-
leður það, sem þeir hafa haft til sölu, er að
gæðum, eða hvaðan það var komið í hendur
þess manns, sem þeir keyptu það af. það
hefir því ekki verið hægt íyrir almenning að
fá nauðsynlega vitneskju um slíkt hjá nein-
um, og því beðið stórtjón við skóleðurskaup-
in, mann fram af manni, og eðlilega ályktað,
að allar útlendar húðir mundu vera svona ó-
áreiðanlegar og skilyrðislaust hljóta að vera
hættulegar fyrir skepnur, og valda því, að
þær sýktust og dræpust.
|>ær skóleðurshúðir, sem hingað hafa flutzt
til landsins til kaupmanna þeirra, sem verzla
með margs konar vörur, koma frá ýmsum hin-
um heitari löndum, svo sem Suður-Ameríku
og Afríku, einkum þó frá Afríku.
Húðirnar eru þar flegnar af ýmist skotn-
um eða sjálfdauðum dýrum, og þegar búið
er að flá dýrin, eru skinnin venjulega hæluð
á jörðinni, og þegar rignir á þau, sezt vatnið
eðlilega í polla á húðunum. þegar rigDÍng-
unni styttir upp, hitnar vatnið í lautum húð-
anna svo mikið af sólarhitanum, að þær geta
brunnið með blettum, áður en vatnið nær að
gufa upp. Stundum eru skinnin og fúin með
í blettum, áður en þau eru hirt af sjálf-
dauðu dýrunum, og veldur þetta hvorttveggja
því, að annað skæðið úr húðinni getur reynzt
vel, en hitt illa.
þetta er sú skinnategund, sem ódýrust er
á heimsmarkaðinum, og er alls ekki að kynja,
þótt viljað geti til, að þau sje banvæn fyrir
skepnur, með því að dýrin, sem húðirnareru
flegnar af, eru eins opt sjálfdauð af einhverri
veiki, sem menn hjer ekki þekkja, og sem
getur því verið mjög sóttnæm. I þessar húð-
ir eru einnig bornar eiturtegandir, sem þirra
þær og þyngja mjög í vigt. |>ær húðir af
þessari teguud, sem kalkaðar eru, munu vera
hættuminnstar fyrir skepnur.
Nærri má geta, að ekki sje hyggilegt að
kaupa slíkar húðir, þótt þær virðist í svipinu
vera miklu ódýrari en nýjar og ósviknar húð-
ir af t. d. nautum.
En svo eru einnig sumar dreiðanlegar, ósút-
aðar húðir (skóleður) hættulegar fyrir skepn-
ur, húðir, sem verkaðar eru með varsenika, en
það eitur mun ekki drepa nema þá skepnu,
sem verður fyrir eitrinu.
Menn cettu því að varast, að láta skepnur
komast í vatn,þar sem útlendar húðir eru bleytt-
ar, hvort sem húðirnar eru að sjd nýjar eða ekki,
nema kaupmaðurinn, sem selur húðirnar, getl
ábyrgzt, að þær sjeu verkaðar án allra með-
ala, og flegnar af slátruðum en ekki sjálf-
dauðum dýrum.
Sama er að segja um stígvjel, að þótfc þau
grandi ekki beinlínis Llífl manna og dýra, þá
1 er sú vara einnig mjög svikin, og hafa menn