Ísafold - 17.12.1890, Blaðsíða 3

403
búa, svona í fyrsta sinn, til sáningar, þá
verða þetta alls 515 dagsverk í þessi tvö ár.
En svo má einnig geta þess, að þetta ár
(1890) var ekki unnið nærri því eins mikið
og til stóð, sökum veikinda að vorinu og
stórrigninga að haustinu.
ff 1890. Ó. Ólafsson.
anntjón. Bátstapi varð á ísafjarðar-
djúpi seint í f. mán., drukknaði Jón bóndi
Halldórsson (Amundasonar á Kirkjubóli) á
Hallsstöðum á Langadalsströnd, við 3. mann:
son sinn um tvítugt og vinnumann, ætluðu
út í Álptafjörð.
Kvennmaður varð úti í Álptafirði vestra
um sama leyti.
Kvefveiki gengur enn víða um sveitir
norðanlands og vestan, að frjettir nú með
póstum herma, bæði á fullorðnum og börn-
um, einkum þó kíghósti á börnum, og deyja
sum, þó færri miklu en hjer um slóðir í
haust.
Aflabrögð. í Garðsjó hefir verið mikið
góður afli til þessa, af vænum þorski mikið
til, allt til þessa tínia, en sjaldan gefið á
sjó. Hjer á Inn-nesjum hefir einnig aflazt
nokkuð, stundum til góðra muna að tölunni
til, en smátt; en gæftaleysi dregið mjög úr.
Við ísafjarðardjúp aflalaust og eins undir
Jökli.
Eangárvallasýslu (Holtum), 2. desbr.: „Holta-
hreppur er nú sjálfsagt einn meö stærstu hrepp-
um á landinu og ómagaflestur, og sveitarþyngshn
að þvi skapi. svo að eigi virðist vanþörf á, aö
skipta hreppi þessum í smærri hreppsfjelög, og er
máleíni það búið að standa yfir sjálfsagt í þrjú ár,
en hefir aldrei getað náð samþykki. þykir sumura
óráð að skipta þykkvabsenum í sjerstakan hrepp,
og svo standa þeir sjálfir fastlega á móti því, in
efa af ótta fyrir stjórnleysi og menntunarskorti,
enda verður eigi ofsögum sagt af því; því þótt tl-
þýða manna í þykkvabænum sje bóklæs ognokknr
hinna yngri manna nokkuð skrifandi og reiknandi,
er það allt í mjög ófullkomnum stíl. Blaðalestur
er hjer svo að kalla enginn, þó að eins 5 heirnili
af 40 lesi blöð, og virðist eigi vanþörf á að baita (
úr þeim skorti. Barnakennsla mun fyrst hafa
verið byrjuð hjer veturinn 1880—1881. og þaft í
mjög ófullkomnum stil. Veturinn næsta á eptir
mun hafa verið kákað hjer við kennslu í hjlf-
Heyrnarlausi maðurinn.
mjer, og það linaði angist sálar minnar, að hún
átti nú von á, að yfirgefa bráðum þetta
líkamlega hreysi sitt.
Jeg sat bundinn við eikarstofn á hinum
harða banabeði mfnum. Fjelagar mínir voru
orðnir að ösku og reyk.
Longa tók nú viðargrein, er logaði 4,
hjelt henni að vitum mjer og mælti:
»|>efa þú nú, hnndurinn þinn franski, 0g
finndu hvernig lyktin er af skógarviðnum á
Spáni«. Svo kveikti hann í bálkestinum á
fjóra vegu.
Jeg heyrði brakið og brestina undir mjet;
reykurinn þyrlaðist upp og ætlaði að kæfa
mig; það fór að hitna í kring um mig, —jeg
kvaddi í huga mínum keisara minn og unn.
ustu mína í síðasta skipti,— og fól önd mína
guði.------En allt í einu heyrðist vopuabrak,
og skotin dunda hvert á fætur öðru, og — •—
jeg heyrði sagt:
»Vive l’empereur t állons, allons, braves
franqais /« (þ. e. Lifi keisarinn! áfram,
áfram, hugumprúðu Frakkar!).
Kúlurnar, kúlur vina minna og lífgjafa,
dimmu, þröngu skoti, sem rúmaði að eins 5 börn.
Veturinn eptir var aptur kennt i rúma 2 mánuði
í húsi, sem þiljað var innan, og var það 5 fet á
breidd og 10 fet á lengd. Börn voru þá flest 11,
er sóttu kennslu, og voru svo mikil þrengsli, að
kennarinn hafði ekkert rúm og varð að standa ut-
ar við liurð. og börnin urðu að skrifa hvert á
móti öðru. Veturinn 188fi var aptur hyrjað á
kennslu í þessu sama húsi, og var það þá orðið
nokkuð fallið. Kennslubörn voru þá 13 og kennslu-
tími hjer um bil 7 vikna tími. Yeturinn 1889 var
kennt um lítinn tíma í sama húsi, og var það þá
orðið svo fallið, að þiljur voru sundur gengnar
og út um það sá, enda rigndi og snjóaði inn i
það. í vor sem leið var hús þetta gjört upp með
sömu stærð, en það er óþiljað, svo þótt menn
vildu senda börn sín í skóla, skortir hús til að
kenna i. þykkvibærinn rná heita þjettbyggt sjó-
pláz, svo að óviða er eins hægt að koma upp
barnaskóla. það er annars einkenni við þetta
þorp, að hvergi skuli vera þar nein stofumynd,
sem er þó víða á sveitabæjum. Hús og baðstofur
eru hlaðnar úr kekkjum, því grjót or ekki til, og
eru þær víða lágar og loptillar, enda er lopt hjer
fremur þungt og saggasarat, sem eðlilegt er í svo
láglendu og votsömu þorpi; en þá þyrftu húsin
að vera rishærri en þau eru almennt, og hreinlæti
þyrfti að við hafa sem, mest, en víða er eigi hirt
um það sem bæri. Hjer i þykkvabænum er nú
fjörumálefnið á dagskrá, og langur tími siðan sam-
þylckt var gerð um það, en hún hefir verið brotin
á bak aptur, og það af helztu mönnum þessa
þorps; ber það vott um þekkingarskort og mennt-
unarleysi. það væri því brýn þörf að gefinn væri
gaumur að slíku og reynt að ráða bætur á því.
Nú höfum vjer fengið nýjan sýslumann og efni-
legan, og er vonandi að hann láti til sín taka við-
víkjandi sliku málefni'1.
Síra Oddur og sannleikurinn !
í 90. tbl. ísafoldar 8. f. m. hefir síra Oddur Y.
Gíslasou á Stað í Grindavik farið nokkrum orðum
um fjármarkaðinn í Grindavík 2. nóvhr. þ. á., og
hefir hann þe.gar hann ritaði greinarstúf þennan
ekki getað sjeö mig í friði. I grein prestsins
segir : „I gær 2. nóvbr. hjelt þórður Jónsson frá
Ráðagerði á Seltjarnarnesi i Gullbringusýslu fjár-
og lirossamarkað á Járngerðarstöðum í Grindavík,
með stuðningi og fylgi sýslunefndarmannsins þar,
Einars Jónssonar á Garðhúsum“. Aptur segir
' hann : „Markaður þessi var boðaður að byrja
j skyldi kl. 10 f. m. 22. sunnudag eptir trinitatis,
j fyrir milligöngu Einars Jónssonar11. Hjer hefir
j illa slegið í kollinn á guðsmanninum, og hefir
j honum því orðið á að segja ósatt. hvað mjer viðvíkur.
þutu fram hjá mjer á tvær hendur. .Jeg
sneri höfðinu til hliðar og leit þangað sem
jeg heyrði skotin. það voru landar mínir.
»Hjálpið mjer, hjálpið mjer, fjelagar góðir!
áður en jeg brenn!« kallaði jeg, að fram
kominn af hita og reykjarsvælu. En þeir
heyrðu ekki til mfn, og þeir sáu mig ekki
heldur fyrir reykjarmökknum. Jeg reyndi
aptur að kalla á hjálp, en gat engu orði
upp komið. Jeg sá nokkura af böðlum mín-
um liggja í kring um bálköstinn: þeir höfðu
fallið fyrir kúlum vina minna. En flestir af
þeim höfðu komizt á flótta, eitthvað út f
skóginn. Fjelagar mínir ráku flóttann. þeir
fóru allir fram hjá bálköstunum, en sáu mig
aldrei nje heyrðu. Aldrei hafði örvænting
mín meiri verið« —.
— »Ójá, herra minn! þá sendi Guð engil
mjer til hjálpar, þegar mest lá á. Jeg sá í
gegnum reykinn og logann, hvar hún kom
hlaupandi eins og fugl á flugi; hún stökk upp
á bálköstinn, sneið af mjer fjötrana, og —
hnje svo meðvitundarlaus að brjósti mjer.
Jeg spratt á fætur, tók hana í fang mjer,
og komst niður af bálkestinum, þar sem
Jeg skal nú leyfa mjer að skýra frá því satt og
rjett, að hve miklu leyti markaður þessi naut míns
stuðnings eður minnar milligöngu. — Hinn 27„
október siðastliðinn var jeg staddur í Reykjavik.
Hitti jeg þar hr. þórð Jónsson 1 Ráðagerði. Hann
spurði mig þá, hvort tækilegt mundi vera að
halda markað í Grindavik, eða hvort jeg vildi
leyfa að hann væri haldiun i Garðhúsum. Jeg
gaf leyfi til þess, ef til kæmi. Ekki var nefut á
nafn, af hvorugum okkar, hvenær markaðurinn
fram færi eða mánaðardagur ákveðinn. Meira
tal átti jeg ekki við þórð þessu viðvíkjandi, en
sagði hann velkominn að húsi minu, ef nokkuð
yrði úr markaðshaldinu. Með þetta skildum við.
Daginn eptir í8. októher sat jeg sýslufund í
Hafnarfirði. Kom þá sendimaður trá hr. þórði
til min með markaðsauglýsingarnar, bað mig fyrir
að koma þeim til Grindavíkur, og sjá um, að þær
gengju boðleið um hreppinn. þetta gjörði jeg
samkvæmt tilmælum þórðar.
Hjer hefi jeg þá sagt söguna eins og hún gekk,
og veit jeg að þórður er svo góður drengur, að
hann vill unna mjer sannmælis um, að það sem
hjer er frá skýrt, er hið sanna og rjetta. Jeg
vona nú að ósannindin rekist aptur, þegar sönnu
mæta, og almenningur sjái, að sira Oddur fer
með ósannindi, þar sem hann segir að markaður-
inn hafi verið haldinn á helgum degi fyrir mína
milligöngu. Síra Oddur, sem smátt og smátt er
að hnýta við mjer, virðist eiga bágt með að sjá
mig í friði fyrir óhróðursáburði sínum, ætti nú
að geta fengið tækifæri til að sjá, að opt og tíð-
um er betra að hyggja rjett en herma rangt.
þar sem presturinn segir í upphafi áminnztrar
greinar, að allt megi bjóða Grindvikingum, hefir
hann að likindum álitið alveg meinlaust, þótt
hann ritaði óhróðursgrein, fyrst Grindvíkingur
áttí i hlut, og bæri hana á borð fyrir lesendur
Isafoldar ; það var. samkvæmt kenningu prestsins
gott handa honum. Með því það hefir borið við,
að kennt hafi margra grasa, sem sira Oddur hefir
boðið okkur Grindvikingum, síðan okkur auðnað-
ist að fá hann inn í hjeraðið, og þótt sumir af
hjörðinni hafi tekið því mestöllu með þökkum, þá
getur hann verið viss um, að þannig er ekki öll-
um varið.
Garðhúsum 2. desember 1890.
Einar Jónsson.
* *
Án þess að hlutast hót til um það, sem þeim
herrum tveimur ber á milli, er hjer standa á
öndverðum meið, skal hjer að eins bent á, aö
grein þessi staðfestir óbeinlínis þá frásögn síra
Odds, að umræddur markaður hafi verið haldinn
á helgurn degi; því ber hr. E. J. sem sje eigi á
móti með einu orði, og kannast raunar þar á ofan
eldurimi var einna minnstur, á einu auga-
bragði. En jeg komst ekki nema 2—3 faðma
frá kestinum. þar fjell jeg máttvaua til
jarðar, með lífgjafa minn í fanginu. Svo
komu nokkurir af fjelögum mínum aptur;
jeg tók vatnsflösku af einum þeirra, og stökkti
vatni framan í hana; hún var öll brunnin í
framan. Hún raknaði við; en —guð minn
góður!— hún hafði leyst líf mitt með ljósi
augna sinna —; hún var orðin blind á báðum
augum.
þá klökknaði hinn gamli maður svo, að
hann gat eigi haldið áfram og bað konu sína
að leysa sig af hólmi. »Segðu honum sjálf,
Jósepha mín«, mælti hann, »segðu honum
sjálf, hvernig þvi fórst að bjarga mjer«.
Hann stóð upp, og gekk um gólf.
En Jósepha krosslagði hendurnar og tók
þannig til máls:
»það var Guð, sem frelsaði þig, —en ekkj
jeg; sjálf hafói jeg ekki vit á neinu; æðri
speki bljes mjer öllu því í brjóst, er jeg gerði.
þegar jeg vaknaði í hellinum þennan voða-
lega morgun, og ætlaði að faðma Róbert
minn að mjer— þá var hann allur á brott,