Ísafold - 21.03.1891, Page 2

90
f>eir hafa og sjálfsagt verið margir, sem
hvorki þvoðu fisk í salt nje úr hreinum sjó
úr saltinu aptur.
Saltfiskur er mjög næmur, og það því
frekar, sem hann er betur verkaður ; þess
vegna má eigi fleygja saman vel verkuðum og
illa verkuðum saltfiski; en því er miður,
að þar kemur einatt fram framúrskarandi
skeytingarleysi; skata, lúða, steinbítur, ýsa
og keila er saltað innan um þorskinn og
það ef til vill óþvegið ; þetta eitt er nægjan-
legt til að gjörspilla heilum skipsfarmi.
Einn verkar vel, annar illa, og öllu er fleygt
saman og verður svo samdáma ; vel verkaði
fiskurinn óverkast af hinum illa verkaða.
Taktu snjóhvitt traf óflekkað, vefðu það í
óhreinan dúk, vefðu því saman og láttu það
liggja þannig nokkra daga , vefðu þvi næst
í sundur og skoðaðu trafið, sem var snjóhvítt.
J>á muntu renna 'grun í, hvernig hálf-
blautur, litljótur, illa verkaður saltfiskur
fer með harða, lithvíta, velverkaða salt-
fiskinn, og þú munt segja: þetta skal
jeg aldrei optar gjöra.
Hvenær og hvernig verður saltfiskurinn
osvikin vara« ?
Hvenær ? jþegar hann er sagður »prima«,
en reynist ekki svo.
Hvernig? Við óverkun eða meingun.
Hverjum er að kenna óverkuuin ? Sjó-
manninum.
Hverjum er að kenna meingunin ? Kaup-
manninum.
Óverkun og meingun valda því þannig, að
fiskurinn verður svikin vara. Kæruleysið
og skeytingarleysið, sjálfbyrgingsskapurinn
og þóttinn, agaleysið og keppnin, eigin-
girnin og tortryggnin, — allt á hjer hlut að
máli; og ef framangreint brjef getur eigi
vakið hæfilega blygðunar-tilfinning hjá þeim,
sem af kæruleysi eða strákskap vanrækja
vöndun á saltfisksverkun árlega, þá er eigi
gott viðgerðar.
A sjómönnum og kaupmönnum verður
sökin að lenda, saineiginlega ; hjá því verður
eigi komizt; og er það sorglegt, þegar sak-
lausir líða ; því hjer er ekki því að skipta,
hvorki um sjómenn eða kaupmenn, að það
sjeu allir sjómenn, allir kaupmenn. Engan
veginn; og því fer betur. Eins og jeg hefi
áður tekið fram, voru margir sjómenn og
kaupmenn, sem 1890 vönduðu fisk-
verkun betur en nokkru sinni áður. Hjer
verður að reyna að greiða hið hvíta frá
hinu svarta; en hvernig? J>að verður að
komast f ljós, hverjir þeir eru, sem eigi hirða
um að verka saltfisk eptir þeim reglum og
ráðum, sem þegar eru öllum kunn ; hverjir
þeir eru af kaupmönnum, sem senda hálf-
hráan og illa verkaðan saltfisk; og hvert
þeir senda hann.
Að svo stöddu virðist nægja, að menn
hugleiði brjefið frá konsúlnum í Billbao og
reyni að sannfærast um, að hjer þurfi að
bæta ráð sitt. Nú er hentugur tími, í byrjun
vertíðar, og hverjum einum hægt að viðhafa
þær reglur, sem nauðsynlegar eru til
undirbúnings :
1., að blóðga hvern fisk ;
2., að merja hann hvorki nje rífa í upp-
burði eða slæging:
3., að fletja vandlega og hreinlega;
4., að skafa af blóð;
5., að þvo í salt;
6., að leggja fallega í stafla;
7., að salta jafnt og hæfilega;
8., að verja fiskstaflann öllum óþrifum,
mold o. s. frv.
Leyfi jeg mjer að skora á bjaryráðanefndir
og vandvirka sjómenn, að skrifa hjá sjer
nöfn trassanna, sem ekki vilja eða ekki
nenna að vinna að þessum undirbúningi
saltfiskverkunarinnar, svo þeir verði ein-
kenndir í blöðum, öðrum til viðvörunar;
og skyldu vottar við hafðir.
Sömuleiðis skora jeg á kaupmenn, að
þeir hafi gát á blautfisktöku og alla nauð-
synlega vandlætingu, en skrifi vottanlega
hjá sjer nöfn þeirra, ef nokkrir verða, sem
sýna kæruleysi og skeytingarleysi í undir-
búningi undir fiskverkun þetta ár; og, þegar
jeg fæ nöfnin, þá hefi jeg einurð á að gjöra
þau kunn.
Bjargráðanefndir! Einhverjir láta sjer
umhugað að bera það út, að þjer gjörið
ekkert gagn,—að þjer gjörið ekkert. Hverjir
þeir eru veit jeg ekki, þótt jeg gizki á, að
þeir hinir sömu mundu lítið gjöra þar sem
ekkert væri í aðra hönd. Ef þjér vinnið,
og vinnið af bróðurlegum kærleika, þá þarf
þetta engin áhrif á yður að hafa. Beynið
að halda fundi ykkar á milli og við sjó-
menn, og reynið að fá þá til að fylgja yð-
ur. Jeg get vitnað um flestar nefndir í
Gullbringusýslu, að þær hafa allar unnið
eitthvað að tilætluðum starfa, nema bjarg-
ráðanefndin á Vatnsleysaströnd; frá henni
hefi jeg engin skeyti eða skýrslu fengið.
Sumar nefndirnar hafa unnið mikið.
Eitt, sem þeir úr sjer spúa, er það, að
mjög fáir hafi lýsi eða olíu með sjer á sjó.
—þótt nú svo væri, að færri en skyldi,
hefðu lýsi með sjer á sjó við Faxaflóa, þá
er eðlilegt, að bjargráðum flýtír eigi við
sundrunga-spýju þeirra, en jeg vona að
nefndirnar reyni að leiða þá til að hafa
lýsi eða olíu á sjó—hafa kjalfestupoka— og
hver helzt ráð, sem að góðu kynnu að
verða, þá, sem vilja gjöra það góðfúslega;
að kaupa þá til þess, er ekki tilætlunin.
Jeg hefi fengið brjef að austan, norðan
og vestan frá bjargráðanefudum, og auk
þeirra nefnda, sem jeg hefi áður auglýst í
blöðunum eru þessar nefndir myndaðar í
Austur-Skaptafellssýslu, eptir brjeflegri áskor-
un minni á sumri var til prófasts síra Jóns
Jónssonar í Bjarnanesi og verzlunarstjóra
herra E. Benidiktssonar á Papós.
1. Bæjarhreppur: Eggert Benidiktsson á
Papós, Jón Bergsson á Krossalandi og Ei-
rfkur Halldórsson á Hvalnesi.
2. Nesjahreppur: Eymundur Jónsson í
Dilknesi, Jón Einarsson á Ilafnanesi og
Einar Stefánsson í Arnanesi.
3. Mýrahreppur: Gísli Jónsson á Baufar-
bergi, Jón Jónsson (eldri) á Hólmi, og Jón
Bjarnason í Odda.
4. Borgarhafnarhréppur: Sveinn Eiríksson
í Kálfafellsstað, Eyjúlfur Bunólfsson á Beyni-
völlum, |>órður Jónsson á Kálfafelli, Jóhann
Magnússon í Borgarhöfn og Jón Jónsson
eldri á Smyrlabjörgum.
Herra þorsteinn Jónsson, læknir á Vest-
manneyjum, skrifar mjer f- 91: »Beynslan
smásýnir mönnum, að lýsi og steinolía
gjöra mikið gagn. Jón Sighvatsson (frá Efri-
Holtum) fór hjeðan til lands f, eptir 5 vikna
teppu; sjór var eigi góður og lykkjugrunn(?),
svo það vantaði fulla skipslengd til þess, að
að landi flyti; setti hann þá 16 potta af stein-
olíu í sjóinn, til að verjast áföllum; fór þá
enginn dropi í bátinn; en hann fullyrti, að
annars mundi sjór hafa holfallið aptan yfir
hann, og máske kæft hann niður, en sjálf-
sagt skemmt mjög vörur þeirra; báturinn,
(sexæringur) var hlaðinn............. Sigurður
Sigurfinnsson, formaður bjargráðanefndarinn-
ar, er kappsamur og framfaramaður; fyrir
hans forgöngu er hjer stofnaður vísir til
styrktarsjóðs fyrir ekkjur og börn drukkn-
aðra og hrapaðra manna; sömuleiðis að
hjer hafa nú verið gjörð samskot, til að
setja upp 4 Ijósker til að vísa sjómönnum
að Eyjura og inn »Leiðina« í myrkri, og
styrkir skipa-ábyrgðarsjóðurinn þetta. Jeg
hyggnú, að flestir formenn hjer muni hafa
ýla og lýsi stöðugt með í vetur; nokkrir
gjörðu það í fyrra.
í dag fiskaðist allvel, 2 hlóðu, fengu
35 og 29 af vænum þorski, aðrir fiskuðu
vel, nokkrir sárlítið; menn álíta, að tals-
verður fiskur sje kominn, en hann nauð-
liggi......«
0. V. Gislason.
Aukalæknir í Ólafsvík-
A seinni árum hefir alþingi veitt fje til
muna til þess, að bæta úr hinni miklu
læknafæð hjer á landi, svo að uú eru komnir
aukalæknar sumstaðar, þar sem þeirra þurfti
mjög við. En þrátt fyrir það hefir þó al-
þíngi gjörsamlega daufheyrzt við þeirri ósk
Snæfellinga, að veita fje til þess að auka-
læknir yrði skipaður í Ólafsvík, er þó virðist
mjög óskiljanlegt þeim, sem gjörla þekkja
til, hve örðugt er að ná til læknis undan
Jökli úr Stykkishólmi.
þetta, að fá aukalækni undir Jökli, hefir
verið eitt hið mesta áhugamál hin síðustu
ár, þeirra hreppa, er eðlilegast væri, að nytu
þessa aukalæknis, enda var á undirbúnings-
fundi, sem haldinn var í Olafsvík á undan
síðasta þórnesfundi, lögð sjerstök áherzla á,
að þingmanni kjördæmisins væri falið að
flytja það á síðasta þingi, sem og var gert,
þótt árangurinn yrði, eins og öllum er kunn-
ugt, enginn. Með því nú að mál þetta er
engu síður áhugamál manna nú en þá, og
þörfin fyrir aukalækni þenna engu miuni nú
en þá, og það mun koma fyrir næsta þing,
vildi eg til skýringar fara um það nokkrum
orðum.
Menn hafa ímyndað sjer, að alþingi hafi
eigi veitt fje til þess að launa þessum auka-
lækni af þeim ástæðum, að það hefði eigi
sjeð það fært, vegna útgjalda landssjóðs um,
leið og það veitti fje til að launa aukalækni
í Dalasýslu, og að með því að skipa auka-
lækni þar, væri svo minnkað umdæmi lækn-
isins í Stykkishólmi, að Jöklurum nægði
hann. Hefði nú svo verið, að þetta hefði
vakað fyrir alþingi við byrjun þessarar fjár-
veitingar, getur þeim, sem til þekkja, eigi
dulizt, að það hefir verið, einkanlega hvað
hinni síðari ástæðu víðkemur, mjög mikill
misskilningur; því þó aldrei nema að lands-
sjóður hefði eigi þolað þessa fjárveitingu,
sem mjög er óskiljanlegt, þá er hitt þó í
augurn opið, að umdæmi læknisins í Stykk-
ishólmi, eins og það er nú, er svo fjarska