Ísafold - 04.04.1891, Side 1

ISAFOLD.
ÍCemur út á miðvikudögum og,
laugardögum. Verð árg. (um
IOO arka) 4 kr.; erlendis 5 kr
Borgist fyrir miðjan júlimánuð.
XVIII 27
Landsbankinn.
1.
Aðalreikningur landsbankans fyrir árið
1890, er birtur var í síðasta blaði, ber með
sjer, að heldur hefir verzlun hans aukizt
það ár, og það að mun í sumum greinum.
þar á meðal hafa lántökur úr bankanum
verið meira en þriðjungi meira en árið áður,
sem sjá má þessu samanburðaryfirliti:
1889 1890
Fasteignarveðslán kr. 39,052 69,436
Sj álfskuldaráby rgðarlán — 21,200 44,785
Handveðslán .... — 13,625 12,010
Lán gegn ábyrgð sveita-
pg bæjarfjelaga , . — 8,550 3,500
Samtals kr. 82,427 129,731
Sennilegt er, að talsvert af þessum 130
þús. kr., er bankinn hefir fengið ávaxtaðar
með föstum lánum árið sem leið, hefði leg-
ið kyrrt í bankanum óávaxtað, ef hann hefði
eigi tekið upp það hyggilega ráð þá í árs-
byrjun, að lækka vextina að miklum mun,
ofan í 4^fo úr 5°/>, og lengja stórum afborg-
unarfrestinn, allt að 20 árum, í stað 10 ára
áður í mesta laga.
Mjög líkt er hlutfallið hvað víxlaverzlun-
ina snertir eða víxillániu. þau námu 72
þús. kr. árið 1889, en 115 þús. kr. árið
1890. þau fara óðum vaxandi.
Endurgreiðslur lána (reglulegra) voru
árið 1889 ...................um 115,000 kr.
— 1890 .....................— 102,000 —
E11 af víxillánum endurguldust
árið 1889 ...................um 68,000 kr.
— 1890 .....................— 102,000 kr.
1 víxillánum átti bankinn útistandaudi í
árslok að eins rúmar 22 þús. kr., en í öðr-
um lánum um 655 þús. kr., 1 stað 627 þús.
árið áður. Munurinn er þvi að eins 27—28
þús., er bankinn átti meira í lánum við
þessi árslok en árin áður. En með því að
innlög í bankann hafa verið margfalt meiri
en því nemur, þá hefir hann orðið að verja
á því ári allmikilli upphæð af veltufje sínu,
meira en 90,000 kr., í konungleg ríkisskulda-
brjef, til þess að sitja ekki uppi með of
mikið af því ávaxtarlaust. Aður var hann bú-
inn að eignazt ríkisskuldabrjef fyrir um
160,000 kr., og er raunar talsvert af því
varasjóður bankans, er skal varið í slík
verðbrjef, eptir bankalögunum. þrátt fyrir
allt þetta átti hann samt fyrirliggjandi í
sjóði við árslok nær 180,000 kr.
það eru víxillánin, sem mestur vöxtur er
í, og þurfa þau raunar eigi að aukast til-
takanlega til þess, að bankinn komi áþann
hátt út öllum sínum peningaforða. Enn
sem komið er má það heita undantekning,
8>ð kaupmenn láti svo lítið að nota fje
bankans, en það eru þeir langhelzt, er noikil
víxillán taka, hvar sem er. það er eins og
þeir vilji miklu heldur eiga víð útlendar
peningastofanir eða peningamenn og vöru-
Reykjavík, laugardaginn 4 apríl.
lánveitendur, þó að landsbankinn taki langt
um minni vexti heldur en útlendir kaup-
menn að minnsta kosti, ér byrgja kaupmenn
vora upp með vörur. þeim finnast líklega
vera einhverjir þeir agnúar á viðskiptunum
við landsbankann, að þeir sneiða hjá hon-
um í lengstu lög.
Reikning8lan úr landsbankanum eru enn
óþekkt. Sýnir það, hve ótrúlega lengiþjóð-
in er að komast upp á þá nýbreytni, svo
ýtarlega sem þó hefir verið reynt að koma
mönnum í skilning um, hver hlunnindi og
þægindi mætti skapa sjer með þeim.
Bankastjórninni getur það naumast verið
að kenna, því að fráleitt mundi það látið
liggja í láginni, ef hún hefði sýnt af sjer
einhverja óþjálni í því efni.
Eina hagnýting bankans hafa menn kom-
izt nokkuð upp á þetta ár, er áður var
hjer um bil óþekkt. það er að leggja fje í
hann á hlaupareikning (eontocourant), sem
kallað er. það munu vera helzt kaupmenn,
er byrjaðir eru á því. þeir hafa og helzt
með það að gjöra. það er sýnilegt hagræði
og áhættuljettir, að snara þar inn því sem
mönnum berst aípeningum á þeirn tímum, er
þeir hafa ekkert með þá að gjöra, t. d.
milli póstskipsferða o. s. frv.
Eins og sjá má reikningum bankans,
lætur hann ónotaðar ár eptir ár 70,000 kr.
af seðlafúlgu þeirn, er lögin heimila honum
að hagnýta sjer, með ábyrgð landssjóðs.
Hann hefir sem sje meira en nóg fje í
veltu án þessara 70 þúsunda, þ. e. meira
en honum hefir lánázt að ávaxta enn sem
komið er. Honum hefir borizt miklu meira
fje í hendur til að verzla með heldur en við
var búizt upphaflega ; en það eru einkum
sparisjóðsinnlög. Hann steypti saman við sig
sparisjóði Reykjavíkur fyrir 4 árum, með
362,000 króna innlögum þá, en þau hafa
vaxið síðan um 200,000 kr., og kemur mik-
ið meira en helmingur af þeim vexti á eitt
ár, árið 1889, hið mesta veltiár hjer á
suðurlandi til sjós og lands um langan ald-
ur. þau jukust að vísu nær helmingi minna
árið sem leið, um nokkuð ytir 60 þús. kr.;
en þó má það mikið heita, er jafnilla áraði
til sjóarius hjer \ið Eaxaflóa; og sýnir það,
að sparisjóðsvaxtalækkunin, úr 3f°/> niður í
3£"/o, hefir þó engan veginn fælt menn frá
að leggja í hann, enda er þetta hinn eini
sparisjóður í höfuðstaðnum og því ekki í
anuað hús að venda, en alinenningur sjer
þar að auki það, sem er, að mest er vanð
í hina góðu og öruggu geymslu, er spari-
sjóðurinn veitir, meira en fáeinna aura mun
í vaxtaupphæðinni. þau voru nær 562,000
kr., sparisjóðsinnlögin í árslok 1890.
það var ekki svo lítilgpeningaverzlun,
sem sparisjóðsdeild bankans hafði árið sem
leið: lagðar inn á árinu nær 300,000 kr., en
teknar út aptur rúml. 252,000 kr. Sjeu
taldir 300 virkir dagar í árinu, verða það
Uppsögn (skrifleg) bundin við
iramót, ógild nema komin sje
til útgefanda fyrir I.okt. Af-
greiðslust. i Austurstrceti 8.
1891
rjett að segja 1000 krónur í innlögum á dag,
og útteknar aptur um 840 kr. á dag. Verð-
ur það hátt upp í 2000 króna peningaverzl-
un á dag að meðaltali, á hverjum virkum
degi allt árið, og það í sparisjóðs-deildinni
einni saman. Eru það óneitanlega talsverð
umskipti frá því, er hjer var alls engin spari-
sjóðs-peningaverzlun, hvað þá heldur banki
eða söfnunarsjóður, og eru þó ekki nema
19 ár síðan.
Tala þeirra, er innlög áttu í sparisjóði
bankans í árslokum, var 2163.
A því leikur enginn efi, að mikinn þátt á
það í vexti og viðgangi sparisjóðsins, að haun
hefir verið hafður opinn á hverjum degi nú
hin síðustu árin, eins og bankinn sjálfur.
það er mikill munur á því, eða þegar hann
var ekki opinn nema einu sinni í viku, og
þá að eins eina klukkustund á dag. því
tíðara sem tækifærið býðst til að safna og
spara, því betur verður það notað. Söfn-
unarsjóðurinn hefir sjálfsagt talsverðan óhag
af þvl, að vera ekki opinn nema alls einu
sinni í mánuði og þá að eins 1 klukkustund!
— En þó að það sje mikil framför, að hafa
sparisjóð opinn á hverjum virkum degi, þó
ekki sje nema litla stund, þá er samt eigi
fullreynt, hvað hann getur að sjer dregið,
fyr en hann er hafður opinn allan daginn
hjer um bil. — Eða hvað gera keppinautar
hans, veitingahúsin og drykkjusmugurnar, —
gömlu sparisjóðirnir okkar Reykvíkinga !
Opnir upp á gátt liðlangan daginn og meira
til!
Hinn reglulegi varasjóður bankans sjálfs
var í árslokiu orðinn rúmar . . 83,000 kr.
þar við bætast fyrir fram greíddir
vextir, er urðu eign varasjóðs
eigi fyr en 1. jan. þ. á. og námu
rúmum............................. 14,000 —
Enn fremur útistandandi áfallnir
vextir í árslok, rúmar .... 3,000 —
þetta verða samtals rúmar 100,000 —
sem varasjóður bankans sjálfs er
í rauninni orðinn nú.
En þar við bætist enn vara-
sjóður sparisjóðsdeildarinnar, hins
fyrver. sparisjóðs Reykjavíkur,
fram undir........................ 23,000 —
Samanlagt 123,000 kr.
sem bankinn hefir upp á að hlaupa, »til
óvissra útgjalda, sem upp á kunna að koma«,
þ. e. til að standasta það tjón, er hann kann
að verða fyrir af einhverjum orsökum. Virð-
ist hann vera þannig bilinn að koma svo
fyrir sig fótum, að varla þurfi að gjöra ráð
fyrir svo stórkostlegu óhappi, að hann fái
eigi vel staðizt. það var og ein af helztu
skyldum bankastjórnarinnar, að reyna að
koma upp handa honum álitlegum varasjóð,
og þeirrar skyldu hefir hún óneitanlega
gætt rækilega.