Ísafold - 08.04.1891, Page 2

110
um, en nú er það frágangssök, þó hann hafi
til þess beztu hæfileika.
Menn munu spyrja : hve há eiga slík laun
að vera ? og hvar á að taka þau ?
Úr því er kannske mest vandhæfi að leysa;
en þó vil jeg láta í ljósi, hvað mjer hefir hug-
kvæmzt þar að lútandi.
Vjer íslendingar erum svo vanir við að
reka okkur á fjárskort, þegar eitthvað skal
framkvæma, einhverju skal breyta til bóta,
sem fje þarf til, og ættum því heldur að
vera sparsamir og sníða okkur stakk eptir
vexti. Mun því ekki duga að stinga upp á
hærri launum en minnst verður komist af
með, þó þeirri reglu sje ekki ætíð fylgt hjer
á landi við launaveitingar.
Laun hreppsnefndaroddvita (jeg geri ráð
fyrir, að fyrirmælin um skipun hreppsnefnda
standi óbreytt) ættu að vera 4 kr. fyrir
hvern búandi mann innanhrepps, sem býr
á jörð eða jarðarparti, er metinn sje til dýr-
leika eigi minna en ð hundruð eptir gild-
andi jarðamati; f greiðist úr landssjóði eptir
sömu reglum sem launin til hreppstjóranna,
en þ greiðist úr hlutaðeigandi sveitarsjóði.
Laun þessi mundu nema hjer um bil 50
til 200 kr. til hvers, eptir stærð hreppanna,
og get jeg ekki sjeð, að þau megi minni vera
til þess að oddvitarnir að éins sleppi skað-
lausir, og margur myndi sá, er heldur kysi
að vera laus við tignina þrátt fyrir borgun
þessa. Til þess að spara fje, get jeg ekkert
sjeð því til fyrirstöðu, að sami maður sje
bæði hreppstjóri og oddviti,— álít það meira
að segja sjálfsagt. Störf hreppstjóra eru
ekki svo umfangsmikil, að ekki megi steypa
þeim saman. Hvort sem þessi maður væri
látinn heita hreppstjóri eða oddviti, eða hjeti
tveimur nöfnum, ætti hann að vera kosinn
af hreppsbúum til 3 ára í senn, með stað-
festing yfirvalds þess, er nú skipar hrepp-
stjóra, en mætti endurkjósa hann. Vildi
hann halda stöðunni, yrði honum það sjer-
stök hvöt til að leysa verk sitt vel af hendi;
en reyndist hann illa, væri innanhandar að
kjósa annan.
Eptir gildandi fjárlögum eru hreppstjóra-
launin talin 6 þús. kr. fyrir árið (| fjárhags-
tímabilið), og yrði þá byrðaraukinn við þetta
fyrir landssjóð 12 þús. kr. á ári; það er hjer
um bil § af tekjuauka þeim, sem búizt var
við að landssjóður fengi af bækkun á tóbaks-
tollinum.
Ganga má að því vísu, að breyting sú, sem
hjer er farið fram á, verði helzt til ægileg í
margra augum og jafnvel óhafandi, vegna
þess, að hún íþyngi landssjóðnum. Aptur
munu aðrir líta svo á, að slíkt sje hlægileg
mótbára af þjóð, sem þykist hafa efni á að
veita 90 þús. kr. fyrir fjárhagsárið til eptir-
launa og styrktarfjár handa mönnum, sem
ekkert starfa fyrir hana. Handa mönnum,
sem hafa verið embættismenn og fengu ríf-
lega borgun árlega meðan þeir unnu eitthvað
fyrir hana.—Jeg vil hjer ekki tala um,hversu
óhafandí það er, að þeir embættismenn, sem
hafa reynzt lítt nýtir vegna drykkjuskapar
eða annars, skuli einnig vera fóðraðir á ept-
irlaunum úr landssjóði.
Jeg fyrir mitt leyti vil — að minnsta kosti
fyrst um sinn— treysta því, að þing vort sje
þannig skipað, að það liorfi ekki í 12 þús.
kr. gjaldaauka á ári til hjer um bil 180
manna, sem eru að vinna fyrir þjóðfjelagið,
og hafa þýðingarmikinn starfa á hendi, til
manna, sem hafa meira að gera en sumir
af þeim, sem ofar eru í embættisstiganum,
og hafa fleiri þúsundir kr. að launum. þetta,
sem hjer er farið fram á, er heldur ekki
nema þóknun til hvers þeirra, en gæti þó
orðið til þess að fá mætti að staðaldri fær-
ari menn en nú gerist um land allt, í hreppa-
stjórn ; hlyti hún þá að fara betur úr hendi,
og meira eða minna að draga úr sveitar-
þyngslunum.
f>á væri mikið unnið.
Bjöen Sigfússon.
Heimagiptingar.
Herra ritstjóri! í blaði yðar Isafold 4.
tölubl. þ. á. 14. janúar birtist undir tölulið
619 í »Leiðarvísi Isafoldar« fyrirspurn um
það, hvort eigi væri á móti lögum kirkjunn-
ar að prestar gæfi saman í ’njónaband í
heimahúsum óhíndraðar persónur án leyfis-
brjefs; var jafnframt sagt, að slík aðferð
væri nfarin að tíðkast hjer um strandir«.
Leitaði jeg þá þegar skýringa hjá yður um
það, víð hvert hjerað átt mundi vera með
þessum orðum, og eptir þeirri bendingu í
þessu efni, sem jeg fekk hjá yður, skrifaði
jeg prófasti í því hjeraði, sem fyrirspurnin
að yðar ætlun var komin úr, og jafnframt
prófasti í öðru prófastsdæmi, sem vel var
hugsanlegt að við gæti verið átt með orð-
unum »hjer um strandir«, og beiddist upp-
lýsingar frá þeim um, hvort óregla sú og
lögleysa, sem um var að ræða, við gengizt
þeim vitanlega í umdæmum þeirra. Af
svörum þeirra verð jeg að ætla, að ekkert
ólöglegt hafi í þessu efni. átt sjer stað í
öðru hinna umgetnu prófastsdæma, en að
í hinu hafi einn prestur eigi alls fyrir Iöngu
gefið tvenn hjón saman leyfisbrjefslaust í
heimahúsum án nægilegrar heimildar, þótt
hann að vísu hefði nokkuð sjer til afsökun-
ar, og annar prestur gefið tvenn hjón sam-
an á sama hátt með öllu heimildarlaust.
Báðir þessir prestar hafa nú fengið áminn-
ingu, en hinn síðarnefndi mjög alvarlega,
fyrir þetta tíltæki sitt, og viðvörun við að
gjöra slíkt eptirleiðis. Ur því að fyrirspurn-
in er komin fyrir almennings sjónir, þykir
mjer og rjettast, að úrslit málsins verði og al-
menningi kunn, svo að menni eigi ætli, að
hin umrædda óregla og lögleysa sje vítalaus.
Jeg skal bæta því hjer við, að heimild sú,
sem hjónabandstilskipunin 30. apríl 1824
gefur í 16. gr. til hjónavígslu án leyfisbrjefs
í heimahúsum, er svo stranglega takmörk-
uð, að henni verður alls eigi beitt, nema
um hœttulegan og bráðan sjúkdóm sje að
ræða. f>egar öðruvísi stendur á, er prest-
um eigi leyfilegt að víkja frá hinum almennu
reglum, og hlýtur það að baka þeim ábyrgð,
ef þeir engu að síður leyfa sjer að gjöra
það.
Reykjavík, 6. apríl i8gi.
Hallgb. Sveinsson.
Útlendar frjettir.
Hinn 14. f. m. andaðist í Berlín í hárri
elli (79 ára) einn hinn mesti þingskörungur
|>jóðverja, Luduig Windthorst, frá Hannóver,
fyrrum dómsmálaráðherra hjá Hannóvers-
konungi, en síðan foringi miðflokksins á ríkis-
þinginu þýzka um 20 ár og oddviti kaþólskra
manna á jpýzkalandi í viðureign þeirra við
Bismarck og hægri hönd páfa í öllum þýzk-
um málum. Enginn maður á þingi þótti
standa jafnvel í Bismarck og hann, og er
sögn manna, að hann hafi raunar ráðið nið-
urlögum hins mikla kappa að Iokum. Hann
átti launfund við Bismarck nóttina áður en
hann sagði af sjer í fyrra, en keisari frjetti
það og krafði Bismarck þegar sagna um,
hvað þeim hefði á milli farið, en Bismarck
neitaði því. Keisari reiddist, en Bismarck
settist við og ritaði lausnarbeiðni sína.
Windthorst var mjög ljett um mál og fynd-
inn var hann að því skapi, sjeður og fylg-
inn sjer. Manna ólíkastir voru þeir í sjón,
hann og Bismarck; Windthorst smár vexti
og pervisalegur, en ákaflega höfuðstór og
höfuðljótur; Bismarck tröll að vexti, en
mjög höfuðsmár.
Lokið var 13. marz í Khöfn fyrir óæðra
dómi máli Adolph Philipsens lyfjafræðings,
þess er myrti mann til fjár 7. jan. í fyrra
vetur og tróð líkinu í tunnu, hellti kalki
yfir og sendi tunnuna með öllu saman til
Ameríku. Hann var dæmdur af lífi.
Nýlega dánir í Khöfn 2 landsþingismenn,
Schlegel háyfirdómari og Tvede kaupmaður.
Erost og kuldar miklir enn í Danmörku.
Hafís var kominn íun í ísafjarðardjúp
seint í f. mán., troðfullt utan til í Djúpinu,
nokkuð inn fyrir Bolungarvík. Sömuleiðis
kominn hafíshroði inn á Húnaflóa.— Má þá
ganga að því vísu, að strandferðaskipið hafi
orðið að snúa aptur við Horn.
Sigling'. Skip kom í Hafnarfjörð á helg-
inni að var, hið fyrsta kaupskip á árinu hing-
að á slóðir, Bagnhaiður, eign Christensens-
verzlunar hjer í Bvík, með ýmiss konar vörur
hingað og til Egilsonsverzlunar í Hafnarf.
Ljet út'frá Höfn 15. marz.
Aflabrögð. Aflalaust hjer á Inn-nesjum,
og því nær í syðri veiðistöðunum, er síðast
frjettist. I gær var fyrsti netalagnadagur á
árinu, en engin frjett enn komin um, hvern-
ig gengið liefir með þau syðra.
Eitt þilskip hjeðan á fiskiveiðum kom hing-
aó á höfn í fyrra dag, »Engey», með 200
fiskjar, eptir viku.
Mokfiski undir Jökli; var róið til fiskjar
eða gaf að róa hálfan mánuð, fyrir pálma-
sunnudag, og fengust þá 500 fiska hlutir eða
kring um 6—7000 á skip.
Við Isafjarðardjúp mjög aflalítið.
Mannalát- í Flatey á Breiðafirði and-
aðist 28. febr. merkisbóndinn Olafur Guð-
mundsson, 73 ára að aldri; hann var orð-
lagður atorkumaður, ötull og heppinn for-
maður og atgervismaður til sálar og líkama.
Hann bjó lengi á eignarjörð sinni Bár í
Eyrarsveit, en tíutti sig árið 1860 með konu
og börnum til Flateyjar. Síðustu árin gaf
hann sig meðfram við verzlun. Ekkja hans
er Guðrún, dóttir Odds læknis Hjaltalín;