Ísafold - 07.05.1892, Qupperneq 2

144
skólabúinu. Bigi verður því heldur neitað,
að kennslan fær mesta festu með því, að
skólabúið sje rekið fyrir reikning amtssjóðs,
og á hans eigin jörð; einnig að lærisveinar
geti lært meira á fullum 2 árum en á
skemmri tíma«.
»En maður hlýttir að kannast við,að í mörg-
um ömtum hefir verið ómögulegt að koma
á fót húnaðarskóla með slíku fyrirkomulagi,
af þvf að mönnum hefir sýnzt kostnaðurinn
allt of mikill og fráfælandi. Hve opt hefir
ekki verið rætt um að stofna búnaðarskóla
í þessu eða hinu amti, án þess að nokkur
’hafi orðið framkvæmdin. Menn hafa verið
hrifnir fyrir málinu, sett nefndir til að í-
hugaþað, jafnnvel komizt svo langt, að leita
eptir hentugum jörðufn undir skólann, en
þegar kostnaðaráætlunin var albúin og
'menn sáu hvað jörðin átti að kosta og hvað
búskapurinn mundi kösta—,þá hefir botninn
dottið úr öllu saman. Málið mundi verða
allt auðveldara viðfangs, ef menn vildu fara
eins að og Akurhúsamtsbúar. þá yrði
kostnaðurinn engum þeim óttalegur, sem
hefur ofurlítinn áhuga á búnaðarkennslu,
Og þess vegna er það álit vort, að tilhögun
sú, sem hjer hefir verið drepið á, sje mjög
eptirtektaverð fyrir þauömt,og sem því miður
eru allt of mörg, sem ekki hafa nokkurn
búnaðarskóla«.
Hver sem vill íhuga orð G. Wankels,
getur sjálfur sjeð, hvað þau benda á; að
eins vil jeg getaþess, að ætla má, að Wan-
kel, sem hefir verið annar ritstjóri við
»]Síorsk Landmandsblad« um mörg ár, og er
stórþingismaður, muni vita hvað hann segir
um biinaðarskólamál Norðmanna.
Jeg skal svo geta þess, að frá 1876 til
1887 höfðu Norðmenn að eins 6 amtabún-
aðarskóla, og á þeim tíma gjröðu þeir
margar árangurslausar tilraunir til að fjölga
þeim, eins og grein Wankels sýnir. 1888
komst sjöundi skólinn á fót, og 1889 sá
áttundi, en 1891 komust 2 skólar upp.
Hve mörgum þeir bæta við hjer eptir, leiðir
tíminn í Ijós.
Ólafsdal 23. apríl 1892.
T. B.jaenason.
Smápistlar um mjólkurgerð-
Eptir Ólaf Ólafsson búfræðing.
VI.
(Síöasti kafii).
IJm 1878 (hugmyndin er reyndar eldri,
frá hjer um bil 1850) var farið að reyna til
að nota miðflóttaaflið til að aðskilja mjólk-
ina, ná rjómanum þegar frá undanrennunni,
éða rjettara sagt, að ná rjómanum þegar
úr nýmjólkinni, og tókst það eptir nokkrar
tilraunir ágætlega. Með þessu afli er hægt
undir eins, þegar búið er að mjólka, að ná
svo vel fitunni (rjómanum) úr mjólkinni, að
það er ekki hægt eins vel með nokkurri
annari aðferð. Verkfærið eða áhaldið til þess
er járnbylki, og haft með ýmsu lagi, eptir
því, frá hvaða verksmiðju vjelin er. Sum
eru lík og kúla, sum eru jafn víð ofan og
néðan og um miðju. Öll eru þau sívöl, og
öll líkjast þau hvert öðru í því, að »lokið«
er opið í miðju, og öll snúast þau með meiri
eða minni hraða um sinn lárjettan möndul.
Af snúningnum kemst mjólkin í hreyfingu,
eptir því sem braðinn eykst, færist mjólkin
út til hliðannra, svo að eptir lítla stund er
hylkið þurt í miðju, en mjólkin sem hringur
með börnunum. Mjólkin sækir út frá mið-
depli, semhver annar hlutur, þegar miðflótta-
aflið yfirstígur aðdráttaraflið. Undanrennan
og rjóminn, er hafa ólíka eðlisþyngd, hafa
einnig ólíkt afl til að fjarlægjast miðptinkt;
undanrennan sem er lítið eitt þyngri, hefir
því meira afl til þess. Er því eptir lítinn
tíma því nær öll fita (rjómi) tínd úr mjólk-
inni. Rjóminn er sem hringur nær miðj-
unni, en undanrennan næst börmunum. f>eg-
ar hylkið er nú látið stöðvast smátt og smátt,
verður rjóminn ofan á, og er þá hægt að
fleyta hann ofan af. — Ekki er samt nauð-
synlegt, og aldrei nú gjört, að stoðva vjel-
ína til að ná rjómanum og undanrennu úr
henni. Til þess eru hafðar pípur, er með
neðri endan snúa mófi hringsnúningnum.
Nýmjólkin er látin renua gegnum pípu í
miðju hylkinu, og nær neðri endi pípunnar
því nær niður í botn á því. P/pan, er rjóman-
um er náð með, nær rjett niður fyrir opið í
lokinu og beygist þar inn í rjómahringinn,
en af ferðinni, sem er á rjómanum, þrýstist
hann upp í gegnum pípuna, og rennur svoí
ílát, er stendur undir hinum enda pípunnar.
Á sama hátt er undanrennunni náð. Pípan
nær rjett niður fyrir opið í lokinu, beygist
þar og nær út í undaurennuna.
þannig er þá hægt á lítilli stundu að ná
öllum rjómanum úr mörg hundruð pottum
nýmjólkur, eða því sem næst, að minnsta
kosti bðtur en méð nokkurri annari aðferð,
er notuð verður daglega, og það án tillits
til þess, hvort mjólkiu er úr nýbornum kúm
eða ekki, eða hún áður hefir kólnað; að eins
þarf aflið þá nokkuð lengri tíma til að skilja
mjólkina frá, eða ef rúaður vill heldur auka
aflið.
Eptir því, sem þessi nýja aðferð, með mið-
flóttaaflið, verður almennari, verður megnið
af hinum eldri mjólkuráhöldum óþarft, því
nú er hægt að búa undir eins til smjör úr
nýmjólkinni, og eins osta eða hvað sem vera
vi.ll; og hin stóru og kostnaðarsömu mjólkur-
hús, er áður þurfti, verða einnig að miklu
óþörf. þetta hefir því verið mikil framför í
mjólkurgerðinni.
Að líkindum á það langt í land, að
vjer notum þessar síðastnefndu aðferð,
miðflóttaaflið, þar eð vjelin, og það sem
henni tilheyrir, er æði dýrt, þó það sje held-
ur að falla í verði. En aptur finnst mjer
ekkert á móti, að klaka- eða vatnsaðferðin
geti orðið almenn hjer, og méira að segja
álít jeg það væri mjög æskilegt. Hún hefir
verið reynd hjer á nokkrum stöðum og gef-
izt vel.
Bókmenntafjelagið. Fyni ársfundur
var haldinn hjer í deildinni laugardág 30.
f. mán.
þar var samþykkt að gefa út á þessu ári
fyrri kafla Landfrœðissögu Islands eptir por-
vald Thoroddsen, ef þar til kjörin dómnefnd
légðí með því, er eigi þarf að efa, með því
að verðlaunanefnd alþingís hefir í fyrra
dæmt riti þessu verðlaun af »Gjöf Jóns Sig-
urðssonar«, og kaus fundurinn þá hina sömu
nú í nefndina (Eirík Briem, Kristján Jóns-
son og Stgr. Thorsteinsson).
Nefnd sú, er kosin var í 'fyrra sumar til
að segja álit sitt um Biflíuljóð síra Vald.
Briem, þeir Hallgr. biskup Sveinsson, dri
Björn M. Olsen og dócent þórh. Bjarnar-
son, kvað þau vera að sínum dómi »framúr-
skarandi skáldrit, eitt hið þýðingarmesta og
merkilegasta, sem enn hefir verið kveðið á
íslenzka tungu«, og rjeð því eindregið til, að
fjelagið gæfi ljóð þessi út, svo fljótt sem
verða má. Samþykkti fundurmn það með
öllum atkv. gegn 4 (um 30 voru á fundi)
og skyldi ririð prentast svo fljótt sem efni
fjelagsdeildarinnar leyfa; að afloknum ný-
nefndum fyrri kafla Landfræðissögunnar ög
eptir nánara samkomulagi stjórnarinnar við
höfundmn um útgáfutímann.
pýðingu Matth. Joch. á »Brand« eptir
Hinrik Ibsen ákvað fundurinn að fresta úr-
skurði um; nefnd hafði verið um og ó um
hana.
Afmæli- Hinn 18. marz þ. á. var vísi-
prófastur á Garði í Khöfn, Eiríkur Jónsson,
orðabókarhöfundurinn, 70 á.ra. »Voru hon-
um sýnd ýms vináttu og virðingar merki
af fjöldamörgum mönnum, dönskum og
sænskum, en þó einkum af löndum hans;.
meðal þeirra voru nálega allir embættis-
menn í Reykjavík og ýmsir út nm hjeruð’á
íslandi, og auk þess allur þorri íslenzkra
kandídata og stúdenta'í Khöfn«. (Sunnanf.).
— Honum var send hjeðan frá Reykjavík
gjöf nokkur og vinarkveðja frá þeim hinum
mörgu, einkum háskólagengnum mönnum,
er g’óðs eiga að minnast frá' lengri eða
skemmri viðkynningu við hann og mikillar
alúðar-gestrisni á heimili þeirra hjóna, hans
og frú Petrínu konu hans, sem er mikill
Islands-vinur.
Dánargjöf handa íslandi- pað eru
20,000 kr., er Island á að fá eða rjettara
sagt munaðarleysingjar eptir drukknaða sjó-
menn íslenzka að gjöf úr dánarbúi ungs
skrifstofuþjóns í Kaupmannahöfn, er Charles
Lotz hjet og áður er getið, af pólskum ætt-
um. »pessi góði ungi maður þekkti ekkert
til Islands«, segir Sunnanfari, nannaðenþað,
sem hann hafði sjeð í frjettabrjefum frá Is-
landi hjer í dönskum blöðum, einkum í »Na-
tionaltid.«, og að þar hafði opt verið taiað
um bágborinn hag ekkna drukknaðra sjó-
manna á Islandi«.
Póstskipið »Laura« lagði af stað að
morgni hins 5. þ. m. til Akraness, Hafnar-
fjarðar og Vestfjarða. Með því fóru auk
annara l.aupmenn þeir vestfirzkir, er hingað
komu með skipinu um daginn, þar á meðal
H. Thejll frá Ólafsvík (nú í Stykkishólmi)
og Jacob Thorarensen frá Reykjarfirði, er
var ógetið meðal farþegja í síðasta blaði.
Gleymzt hafði þá og að geta fröken Álfheið-
ar Helgadóttur (lektors) og kand. í málfræði
þorleifs Bjarnasonar, er komu bæði frá Khöfn.
Skipið er væntanl. aptur að vestan 9. þ.
m. og fer 14. af stað til Khafnar.
Mannalát- Síra Jón Björnsson á Eyrar-
bakka andaðist 2. þ. mán., á 63. aldursári.
Hann gekk heiman frá sjer um miðjan dag
eitthvað út með sjó, dvaldist lengur en
grunlaust þætti og fannst eptir nokkra dauða-
leit nóttina eptir örendur í flæðarmáli skammt
fyrir utan kaupstaðinn. Geta sumir til, að
hanu hafi fengið aðsvif, sem hann átti vanda
til, og orðið þannig til, er sjór fjell að.
í fyrri nótt andaðist á Eyrarbakka verzl-
unarstjóri J6n Björnsson (bónda Pjetursson-
a/r á Hlaðseyri við Patreksfjörð), tengdason-
ar Markúsar kaupmanns Snæbjarnarsonar á
Patreksfirði, ungur maður og vel að sjer;
stóð fyrir verzlun þeirri, er Einar kaupm.
Jónsson atti áður, en nú W. Ghristensen í
Reykjavík.
Sveinn búfrséðingur Sveinsson, skólastjóri á
Hvanneyri, ancaðist 4. þ. máh. Hann hafði
verið þjáður af þunglyndi um tíma, gekk
einn eitthvað frá bænum um kveldið og