Ísafold - 06.08.1892, Qupperneq 3

251
skráningar svo margir, sem til var ætlazt.
Ekkert kunnn þeir í ensku og ekkert í
hornaðaraðferð siðaðra manna, og voru ö-
vanir öllum háttum þeirra, og þurftu því
i senn margt að læra. Tilraun þessi hcfir
lieppnazt fram yflr allarvonir. Einna erfið-
ast fjell þeim að láta skera hár sitt, er
þeir voru vanir að bera sitt, en annars
vegar Itafa þeir reynzt bæði námfúsir og
auðnæmir, bæði á enska tungu, hreinlæti
og háttu siðaðra hermanna, eldamennsku
þeirra og hernaðarbrögð, og tók skjótt að
vakna með þeim metnaðartilfinning, svo
að þeir þykjast eigi svo lítt af stöðu sinni
og menntun þeirri, er þeir hafa aflað sjer.
Hugrekki þeirra og herkænska, er svo ber
undir, er eigi að efa, og þykir líklcgt, að
þeir reynist ágætir hermenn og geti haft
góð og menntandi áhrif á landa sína með
tímanum.
f Guðmundur Gísli Sigurösson.
Hinn 25. maím. þ. á. andaðist að Kleif-
nm i Gilsflrði uppgjafaprestur Guðmundur
Gísli Sigurðsson. Hann var fæddur 4. okt.
1834, og voru foreldrar hans merkishjónin
síra Sigurður Gíslason og Hildur Guð-
mundsdóttir á Stað í Steingrímsflrði. Síra
Guðm. var vigður 1862 aðstoðarprestur til
föður síns, og 1865 voru honum veitt Fljóts-
blíðarþing, en 1868 Gufudalur, og giptist
hann þá um vorið jómfrú Guðbjörgu dótt-
ur Torfa alþingismanns á Kleifum íStranda-
sýslu. Árið 1870 varð hann að hætta prest-
skap vegna geðveiki, og fór þá að Kleif- [
um í Gilsflrði til Eggerts hreppstjóra Jóns-
sonar, sem átti Ingveldi systur hans, og
dvaldist hjá þeim hjónum til dánardægurs,
í 22 ár.
Síra Guðmundur var ræðumaður góður !
og skáld, og stundaði embætti sitt vel með- j
an honum entist aldur til. Var hann góð- j
um gáfum gæddur, og töluverðri audagipt,
sem ræður hans og Ijóðmæli sýna, er all-
mikið er til af óprentað. E.
L<eiðarvísir ísafoldar.
1085. Jeg sendi suður í Landsbankann til
að fá lán, með vottorh hæhi sýslumanns og
virhingarmanna, en fæ ekki lánið, af vangá
þeirra, sem meðhöndluðu málið. Er jeg skyld-
ur að líða skaðann hótalaust, bæði vinnu-
töpun o. fl., sem af því leiddi ?
Sv.: Skaðabætur ætti að geta fengizt dæmd-
ar, ef veruleg handvömm hlutaðeigandi em-
bættismanna yrði sönnuð.
1086. Sonur minn heíir tíundað saman við
mig. I vor tíundaði hann sjer. Er hann
skyldur að borga kirkju ljóstoll eða presti
dagsverk, þar við vinnum saman og höfum
eina eldstó? Og ef svo er, hvað þýða þá á-
kvæði laganna, að faðir og sonur megi tíunda
saman, ef hann missir rjettindi við að vera
sjálfstæður maður?
Sv.: Spyrjandi heflr svo að segja svarað
sjer sjálfur. Hann segir svo frá, að þeir
feðgar hafi eigi í þetta sinn hagnýtt sjer laga-
heimildina til samtíundar. heldur tíundað hvor
sjer, en þar með hafa þeir af'salað sjer sjálfir
hlunnindum þeim, er samtíundinni fylgja.
10b7. Eiga ekki allir handverksnemendur
heimting á því, að eiga frí alla sunnudaga
og helgidaga, sem haldnir eru heilagir ?
Sv.: Jú, nema þeir eptir námssamningi sje
skyldir til einhverrar vinnu, sem heimiluð er
á helgidögum kirkjunnar.
1088. Hefur hreppsnefnd nokkurt vald til
að setja hjá mjer sveitarómaga, að mjer forn-
spurðum? eða get jeg ekki með fullum rjetti
neitað að taka á móti þeim ómaga, sem jeg
ekki vil hafa neitt með?
Sv.: Þótt hreppsnefnd beri að jafnaði að
korna niður hreppsómögum á almennum fund-
um, og eptir samkomulagi, hlýtur hún að
hafa fullan rjett til, er samkomulag eigi næst,
að skipa ómaga niður til bráðabirgða eða
lengri tíma þar, sem henni þvkir ástæða til.
Nú vill einhver eigi hlita slíkri ráðstöfun
hreppsnefndar, þá skal hann engu að síður
taka ómagann, en bera sig upp við sýslunefnd, i
er þá metur ástæður hans.
1089. Hvernig á hreppsnefnd að fara að,
þegar menn taka það fyrir, að neita að taka [
á móti sveitarómögum ?
Sv.: Hreppsnet'ndin getur fengið yfirvaldið 1
til að þröngva þeim, er þrjózkast við rjett-
mætum fyrirskipunum hennar, til hlýðni með
dagssektum, og eptir atvikum má og kæra þá
til skaðabóta.
1090. Er ekki sá vinnumaður, sem hefur
fyrir þremur ómögum að sjá, frjáls að vera
lausamaður, ef hann vill, án þess að kaupa.
lausaman n sbrj ef ?
Sv.: Nei.
1091. Jeg bý á jarðarparti (hjáleigu) við'
sjó; land allt er óskipt, nema tún og engjar,
sem ligg.ja að sjónum; reki allur fylgir heima-
jörðinni, en opt í stórflóðum berst timbur og;
fl. upp á engjar mínar; hvort er það mín eign
eða heimabóndans ?
Sv.: Ef fjöru jarðarinnar er eigi sjerstak-
lega skipt, ber heimabóndanum og hjáleigu-
bóndanum í sameining að rjettri tiltölu allur
reki fyrir landi jarðarinnar, án tillits til þessy
fyrir hvers þeirra slægnalandi rekur.
1092. Er nábúum mínum eða öðrum leyfi-
legt að fara í eggjaleit, á engjar mínar, að
mjer fornspurðum? Og hvað segist á því, sje
það óleyfilegt?
Sv.: Ef átt er hjer við, hvort heimabóndan-
um sje leyfilegt að fara í eggjaleit á engjar
hjáleigubóndans, þá er honum það heimilt, sje
jörðinni eigi skipt nema að slægjum til. Aðr-
ir nágrannar haf'a eigi rjett þar til, og mundi
þess konar brot vera að nota með hliðsjón af
tilsk. 20. júní 1849, 5. gr., og varða, auk lítilla
skaðabóta, ef þeim þætti nema, lítilli sekt.
1093. Ef ábúandi krefst skoðunar, af' lands-
drottni, á skemmdum af völdum náttúrunnar
á ábýlisjörð sinni, er hann (landsdrottinn) þá
ekki skyldur að láta gjöra það ? En ef hann
sinnir því ekki, hvernig skal ábúandi þá fara
að ?
Sv.: Skoðunin i'er fram i þágu leiguliða,
enda er hann krefjandi hennar, og mun hann
því trautt geta komizt undan að borga hana,.
með því að það er eigi tekið f'ram í lögum
12. jan. 1884, 17. gr., að landsdrottinu skuli
standast hálfan kostnað þar af, sem kyuni að'
haia verið sennilegt.
1094. Eru nokkur lög eða löghelguð venja
fyrir því, hvað hátt megi leigja hlunnindalaus-
ar jarðir, ept.ir hundraðatali ? Eða geta hlunn-
indalausar jarðir ekki verið svo hátt leigðar,
164
svo að hefja þær upp með járnköllunum og loks að hlaða
undir þær að nýju.
Nú, svona gekk það jafnt og stöðugt. Vjer pjökkuð-
um með pálunum litla lolu, og þá hvein við í eimvagn-
inutn, og í fjarska glórði í hin tindrandi eldaugu hans.
Jeg var allt af á glóðum, svo sem milli heims og helju.
Jeg gat eigi meira en svo komið því fyrir mig, hvort jeg
mundi vera vakandi eða sofandi, eða hvort allt væri í
raun og veru sem mjer þótti vera. Jeg bjóst jafnvel við,
að jeg kynni þá og þegar að hrökkva upp úr svefni
heima i rúmi mínu, 0g þú mundi Anna mín vera veik
eða eitthvert barnanna. Jeg skildi náttúrlega ekkert í,
í hvaða sambandi þessi tindrandi eldaugu eða dunurnar
gæti staðið við konu mína og börn, en eigi var þess að
dyljast, að slíkt bar mjer fyrir augu og eyru. Augun
færðust æ nær og dunurnar fóru æ vaxandi, og jegfjekk
svo sem suðu fyrir eyrun, og lestin þeystist fram hjá.
Jeg ætlaði trautt að ná andanum, og tróð mjer sem fast-
ast jeg mátti upp að hinum vota vegg, 0g hefði troðizt
inn í hann, ef unnt hefði verið, og þá er verkstjórinn
kallaði með köldum rómi: »Nú, takið til starfa, piltar!«
rámkaði jeg, fyrst við því, hvar jeg var staddur.
Einhvern veginn leið dagurinn, en fyrir því get jeg
eigi gert frekari grein, hvernig hann leið. Þá er jeg var
kominn upp úr göngunum, varð mjer töluvert rórra um
161
boðizt, og grunur minn reyndist i alla staði rjettur. Það
vað var vinna í undirgöngum, á hjer um bil 1000 faðma
svæði, en á því svæði voru brautarjárnin tekin áð>
svigna.
Vjer vorum sex talsins, er áttum að vinna að þessur
og vjer höfðum meðferðis pála og rekur og járnkarla
mikla, og svo höfðum vjer líka með fjóra lampa með
naftaolíu,— það Ijósneyti kalla sumir hrærilegt gass. Síð-
an hjeldum við ofan í jarðgöngin.
Mjer þótti það þegar eitthvað kynlegt, hversu fjelag-
ar mínir voru þungfærir og sigalegir, hvort sem hönd
skvldi hræra eða fót, en höfuðin á þeim voru þó síiðandi-
Jeg sá þó skjótt, að til þess voru góð rök og gild. Sá,.
er við járnbrautina skal vinna, verður svo sem að helm-
inga sjálfan sig. Annar helmingurinn verður að gæta
vinnunnar, en hinn helmingurinn að vera á varðbergi, til
þess að sjá við hættum þeim, er hvervetna eru búnar.
Jarðgöngin urðu mvrkvari og þröngfarnari, sagga-
meiri og loptverri við hvert fótmál, og þá er vjer vorum
komnir svo sem fimmtíu álnir ofan í þau, tók jeg að>
heyra brak og marr. Vjer gengum eptir brautarjárnun-
um hægra megin, og hlutum þvi að mæta hverri vagn-
lest, er gekk eptir þeim járnunum. Jeg tók viðbragð og-
hrökklaðist yfir til járnanna vinstra megin. »Varaðuþig,,
maður!« sagði verkstjórinn, þreif íöxlinaámjer og kipptl