Ísafold - 27.03.1893, Blaðsíða 2

62
winsonreiknar voninaí afurðum af búibænd-
anna fyrir árið 1891(2) með sem eign þeirra.
Eptir sömu reglu segir maður við íslenzk-
an sveitabónda: Þú átt 20 hundr. jörð ;
virðum hana með húsum á 3,000 kr. Tún-
ið er 20 dagsláttur, sem gefur af sjer h'k-
lega 20 hesta af töðu dagsláttan = 400
hestar af töðu á 5 kr. hver = 2,000 kr.
Af útheyi gefur jörðin þá að minnsta kosti
800 hesta, hver á 4 kr.=3,200 kr. Þannig
átt þú, bóndi minn : 3,000-|-2,000-)-32,000 =
8.200 kr. virði, þegar maður reiknar eins
árs uppskeru, með eins og Mr. Baldwinson.
Það er ljóst af dæmum Mr. Baldwinsons um
t. a. m. Eyjólf Snædal og H. G. Jónsson,
að þar er dætluð uppskera, sem ekk hefir
verið til, þegar skýrslurnar eru teknar.
Það sýna orðin: »Geri maður 30 bush. af
hverri hveitiekru etc.» Það er ósköp auð-
velt og handhægt að græða fje á þenna
hátt, að reikna sem eign ókomnar afurðir
lands og sjávar. Og úr því Mr. Baldwin-
son er mest um það að gjöra, að fá hdar
tölur í svo nefndan gróða, þá er það hrein-
asti klaufaskapur af honum, að taka ekki
munninn fullan,—reikna uppskeru fyrir 20
ár; hann getur það með alveg sama rjetti.
Jeg býst ekki við, að það sje til nokk-
urs hlutar, að reyna að útlista fyrir
Mr. Baldvinsson muninn á höfuðstól og
vöxtum, eign og afurðum eignarinnar, hlut
eða grip og leigu hans; það er auðsjeð, að
Mr. Baldwinsson vantar hæfilegleika til að
skilja þess konar; — maður skyldi nærri
því ímynda sjer að hann væri eitthvað
skyldur meistara Eiríki. En hitt er nauð-
synlegt, að fletta ofan af ósannindunum og
öfgunum — svona þeim alira stórkostleg-
ustu.
Jeg kippi mjer ekkert upp við það, þótt
Mr. Baldwinsson kalli athugasemdir við
Hagskýrslur hans »tilhæ’fulausan þvætting»,
«ósannindi» o. s. fr.; því að það er bersýni-
legt sjerhverjum manni, sem hugsar um
það sem hann les og heyrir, að sannleik-
urinn hans Mr. Baldwinssons er allt öðru
vísi en sannleikurinn hjerna á Islandi.
Út úr hveitiuppskerunni í Canada, sem
Mr. Baldwin telur nú 30 bush. af ekru,
skal jeg benda á, að Mr. Mo Tavish telur
1885 21 72 bush. af ekru. En reiknum eins
og Mr. Baldwinsson, 30 bush. hveiti af ekru
á 60 cent, er af ekru 18 doll. eða 67 kr.
50 au. Nú er ekra hjer um bil l1/^ dag-
slátta, og gefur þá dagsláttan af sjer Ca-
nada rúmar 50 kr. En hvað gefur dag-
slátta í velræktuðu túni á Islandi ? Sjálf-
sagt 20 hesta af töðu, og »markaðsverð»
í Keykjavík á töðu er 5 kr. hesturinn.
Dagsláttan í vel ræktuðu túni á íslandi
gefur af sjer 100 kr. eða hjer um bil helm-
ingi meira en jafn stór blettur í Canada.
Ef landstjórnin á íslandi gerði bændum
að skyldu að sljetta og rækta 58 dagslátt-
ur í túni á 3 árum, eins og landnemar í
Canada verða að gera tii þess að geta tal-
ið landið sína eign,—og ef vjer svo feng jumMr.
Baldwinsson til að reikna út gróðánn, mundu
þær tölur verða tvöfalt hærri heldur en
Hagskýrslutölurnar hans. Jeg hygg og, að
Mr. Baldwinsson fengi laglegar gróða-tölur
að reikna með, ef hann byggi til hagskýrsl-
ur um fiskiveiðar við ísland ; tökum t. a.
m. Faxaflóa. Það var alltítt á síðastliðnu
hausti, að sjómenn hjer lögðu inn dags-
hlutinn sinn og fengu fyrir hann frá 6 til
14 kr. Það mundu þykja allgóð daglaun
í Canada. Jeg bendi á þetta til að sýna,
að ef nokkur vildi hafa sig til þess, að
gefa út fyrir ísland hagskýrslur, reiknað-
ar út á sama hátt og Mr. Baldwinssons,
mundu þær verða fullt eins glæsilegar.
Halldór Jónsson.
Sannleikurinn er sagna beztur.
Af því að jeg hef rekið mig á það, að
sum íslenzk blöð (t. d. »Heimskringla«)
hafa, sem vonlegt er, glæpzt á því, að taka
upp orðrjett fregnirþær hjeðan frá Khöfn,
sem Dr. Jón Þorkelsson við og við lætur
fylgja æfisögusafni sínu í »Sunnanfara«, þá
neyðist jeg til að koma fram með nokkrar
leiðrjettingar við þær fregnir, sem hann
hefir nýlega látið blaðið flytja lesendum
sínum um mig, svo að hvorki lesendur
blaðsins, nje þeir ritstjórar annara blaða,
sem kynnu að ætla, að hann vissi betur
en þeir, er um þau mál er að ræða, er
fram fara hjer í Khöfn, láti þær villa sjón-
ir fyrir sjer.
Um leið og Dr. Jón skýrir frá því í febr-
úarblaðinu af »Sunnanf.«, að senda eigi
Flateyjarbók á Chicago-sýninguna, segir
hann, að sagt sje, að prófessor Wimmer
»hafi bent stjórninni á, að vel mætti láta«
mig fara með bókina, og marzblaðinu segir
hann aptur, að próf. W. hafi »stungið upp
á því við stjórnina hjer, að hún lofaði mjer
að fara þessa ferð«. Allir hljóta nú að sjá,
hversu fjarstætt það er, að öðrum eins
manni eins og prófessor Wimmer mundi
nokkru sinni hafa komið til hugar, að orða
meðmæli sín líkt því, er Dr. Jón skýrir
frá. En hitt geta ekki allir vitað, að þetta
er helber heilaspuni úr Dr. Jóni, því að próf.
Wiinmer hefir aldrei bent stjórninni á, að
láta mig fara með bókina. Hann hafði
ekki liugmynd um, að mjer væri ætlað að
fara þá för, fyr en jeg sagði honuin frá
því sjálfur. Það var heldur ekki von, því
að það er ekki venja próf. Wimmers, að
sletta sjer fram í það, sem kemur honum
ekki við. Stjórnin hafði ekki beðið hann
að stinga upp á manni til fararinnar, held-
ur, eins og eðlilegt var, falið það yfirbóka-
verði Konungsbókhlöðunnar, jústizráði
Bruun, og hann var þegar í fyrstu á þeirri
skoðun, að jeg ætti að fara með bókina.
Kom það ekki til af neinum persónulegum
ástæðum, lieldur af því að hann áleit, að
bezt ætti við, að kennarinn í sögu og bók-
menntum Islands við háskólann færi rneð
handritið, úr því að það væri íslenzkt, og
mundi hann líklega hafa haldið þeirri
skoðun fram, hver sem hefði verið í þeim
kennarasessi, og ef til vill eins, þótt svo
hefði til tekizt, að Dr. Jóni hefði sjálfum
hlotnazt hann hjerna um árið, er hann
neytti allra bragða til þess að reyna að ná
í hann.
í marzblaðinu skýrir Dr. Jón enn frek-
ar frá binni fyrirbuguðu för, og segir þar,
að Bandaríkjastjórn hafi »lýst því yfir, að
hún vildi hvorki borga undir bókina nje
manninn« og »sje nú og niðurstaðan orðin
sú, að bæði bókin og jeg eigi að sitja kyr«.
Þótt nokkur fótur sje fyrir sumu af þessu,
þá er þó æðimargt rangt í jafnfám orðum.
Stjórn Bandaríkjanna hefir aldrei lýst því
yfir, að hún vildi ekki borga undir bókina
eða greiða kostnað við sending hennar,
heldur hafa ýms atvik orðið þess valdandi,.
að hún hefir hætt við að senda herskip
eptir henni nú, eins og hún hafði boðið í
fyrstu, og var það meðal annars af þeirri
orsök, að skipið gat ekki sökum íss kom-
izt hingað, er það var á ferðinni hjer í
Norðurálfunni, því að sama skipið átti að
sækja ýmsa dýrindismuni til Spánar og
Italíu og eins til Þýzkalands, en það fórst
líka fyrir að það kæmist þangað af sömu
ástæðum, sem ollu því, að það kom ekki
hingað til Khafnar. En að því er kostnað
við ferð mína snertir, þá hafði sendiherra
Bandarík,janna boðið fyrir hönd stjórnar
sinnar, að hún skyldi kostuð af Banda-
rík.ja fje, en er til stjórnar þeirra kom, þá
kvaðst hún kynoka sjer við að greiða
kostnað við för útlends manns, og áleit að
hún hefði að eins heimild til að kosta för
amerískra þegna í þessu skyni. Þar sem
Dr. Jón segir, að niðurstaðan sje orðin sú,
að bæði bókin og jeg eigi að sitja kyr,
þá hefir hann þessa flugufregn auðsjáan-
lega eptir ýmsuih dönskum blöðum hjer í
Khöfn, sem ekki vita meira um þetta en
hann. En sannleikurinn er sá, að því máli
hefir alls ekki verið ráðið til lykta, og
getur af ýmsum ástæðum ekki orðið ráðið
til lykta fyr en eptir nokkurn tíma. En
sem stendur eru þó eins miklar líkur til
þess, að bæði bókin og jeg fari, hvað sem
kann að verða ofan á um það lýkur.
Um leið og Dr. Jón er að hlakka yfir
því, að ekkert verði úr þessari för minni,
segir hann að sagt sje, að jeg hafi sjálfur
fyrst komið því á lopt í blaði einu dönsku,
að jeg ætti að vera í þessari hofferð, af
því mjer hafl líklega þótt töluvert stát í
því. Þetta er ekki satt. Jeg hef enga til-
raun gert til þess að koma því í dönsk
blöð. En það sem hann mun eiga við er
það, að danskur blaðamaður kom einu
sinni gagngert heim til mín til þess að fá
upplýsingar um Flateyjarbók og innihald
hennar, af því að hann hafði áður heyrt,
að hún ætti að fara til Chicago og að jeg
ætti að fara með bana. Jeg sagði honum
því nokkuð af sögu handritsins og innihaldi
þess, en um hina fyrirhuguðu sending þess
til Ameríku þurfti hann ekki að spyrja;
það vissi hann allt áður.
Hvað því við víkur, að mjer muni hafa
þótt stát í þessari för, þá virðist það, sem
Dr. Jón hefir skrifað um hana, benda á,
að honum hafi ekki síður þótt svo, því hver
heilvita maður hlýtur að sjá, að ekkert
annað en öfund hefir getað stýrt penna
hans, er hann var að skrifa þessar greinar
sínar, þótt þetta sje reyndar ekki í fyrsta
skipti, sem Dr. Jón hefir verið að bera sig
að bíta í liælinn á mjer í »Sunnanf.«, því
hann hefir ekki látið neitt tækifæri ónot-
að til þess, síðan blaðið fór að koma út,
ef honum heflr verið mögulegt að koma
mínu nafni þar að. Jeg hef ekki viljað
svara honum áður, bæði af því að jeg álít,
að menn eigi ekki að þjóta upp til handa
og fóta, þótt eitthvað óþægilegt kunni að
vera sagt um mann í ritdómum, jafnvel
þó það sje rangt, og ekki síður hins vegna,
að jeg vil ógjarnan hleypa mjer út í að
skattyrðast við Dr. Jón, því að hann er
flestum færari í þeirri list, en mjer er hún
ekki lagin. En ef jeg hjeldi, að Dr. Jón