Ísafold - 04.11.1893, Síða 2

28G
enn meiri eptir að þær hafa fengið iausn’
þar sem hin dönsku lög fyrirskipa beinlín-
is, að yfirsetukonurnar haldi öllum sínum
iaunum óskertum í eptirlaun, og hafi þær
þjónað í 20—25 ár, fá þær meira í eptir,
iaun en þær höfðu í hein laun; en hjer er
það komið undir geðþekkni sýslunefndar-
hvort eptirlaunin verða nokkur eða engin;
og lialdist sú skoðun við, sem nú virðist
allvíða rikjandi hjer á landi viðvíkjandi
eptiriaunum, má teija víst, að þau verði
sumstaðar mjög af skornum skammti, og
heppni, ef sumar yfirsetukonurnar mega
eigi fa.ra á sveitina, er þær eru búnar að
slita sjer út í almennings þarfir, nema 'þær
eigi lífserfingja eða vandamenn, sem hafi
efni og vilja á að veita þeim athvarf í eilinni,
og þannig taka að sjer þá byrði, sem al-
menningur ætti að bera.
Ritað í október 1893. Þ.
Brauð veitt. Landshöfðingi hefir 28.
f. mán. veitt Eyvindarhólaprestakall presta-
skólakandídat Gísla Kjartanssyni, sam-
kvæmt yfirlýsingu safnaðarins. Aðrir sóttu
eigi. Hann á að vígjast á morgun.
Brauðakassinn tómur. Það er mikil
nýlunda, að »brauðakassinn« á prestaskóla-
húsinu, þar sem laus brauð eru auglýst,
hefir verið tómur núna nokkrar vikur.
Mun það eigi hafa við borið í hálfa öld
eða fram undir það. En eigi mjög mörg
ár síðan, að þar stóðu að jafnaði milli
10—20 brauð. Eru þau umskipti sjálfsagt
mest að þakka jöfnuði þeim, er gerður
hefir verið á brauðunum með prestakalla-
lögunum frá 1880.
Það eru þó 2 brauð prestslaus sem stend-
ur, annað er hinn skipaði prestur kemur
eigi að fyr en í fardögum í vor (Breiða-
bólsstaður i Vesturhópi), og hitt að eins ó-
veitt (Helgafell).
Kátlegur mislestur er það, sem höf-
undi pistils eins í ágústnúmeri »Sameining-
arinnar« hefir orðið á við greinina í ísa-
fold í vor »Um fækkun helgidaga«, þar
sem hann gefur í skyn, að Isafold hafi þar
með slegizt á band með þeim blöðum (ís-
lenzkum), er sýni sig í því, að vilja grafa
grundvöllinn undan kristninni; — hann nefn-
ir auðvitað sjerstakiega til þess Fj.-konuna,
með hennar alræmda iymsku-undirróður í
þá stefnu. Það sjer þó hver heilskygn
maður, sem þá grein les, að þar fer hvert
orð í þá stefnu að hiynna að kristilegri
trúrækni. Efni greinarinnar er í einu orði
það: höfum lítið eitt færri helgidaga, en
höldum þá betur, að dæmi hinna trúrækn-
ustu þjóða í heimi, Englendinga og einkum
Skota. Enda gerðu margir vorir beztu og
trúræknustu menn ágætan róm að þeirri
grein.
Palladóms-appendix. Samkvæmt
sinni alkunnu rjettvísi, sannleiksást og
óhlutdrægni(!) í pailadómunum um þing-
menn sparar eigi »Fj.-konu«-mad\irmn guli-
hamrana um vin sinn og samverkamann,
búmanninn frá Reykjakoti, er Borgfirðing-
ar seildust eptir út fyrir kjördæmi sitt í
fyrra og dubbuðu til þingmanns. En með
því að farið hefir talsvert orð af öðrum
palladómi snertandi þennan sama þingmann
eða rjettara sagt ávarpi til hans frá einum
fjelaga hans á þingi í sumar, rjett fyrir
þinglokin, nefnil. 1. þingmanni Árnesinga,
Þorláki Guðmundssyni, þá birtist ávarp
þetta hjer, orðrjett úr þingtíðindunum, sem
nokkurs konar »appendix» við tjeðan »Fj.-
konu« palladóm:
»Þá minntist hann (B.B.) á þorskhöfðakaup
kjósenda minna. Það er víst.að þeir kaupamikið
af þeim, en þeir erulíka þeir hirðumenn, að þeir
halda saman beinunum, og jeg hef' fullt umboð
frá þeim, að þeir vilji gefa þingmanni Borg-
firðinga þau sem búfræðingi, ef að hann bara
nennir að sækja þau, en með því skilyrði eru
þau gefin, að hann brenni þau eða mali og
sái svo duptinu yfir akrana, sem hann hefir
rutt og ræktað á Hvanneyri, Rauðará og óðali
sinu, sem hann nú býr á. Jeg hefi heyrt þá
sögn, sem mun hafa við mikil rök að styðjast,
að kjósendur hans, Borgíirðingar, hafi verið
mjög í þorskhöfðahraki sumarið 1892 og sjer-
staklega um haustið, og hafi því ráðið það af'
með sundrung og samheldis-iet/sf, að f'ara út
úr kjördæminu og ka.upa þar rýrðar-þorskhöf'-
uð fyrir ærna peninga. Þetta hafa verið eðli-
legar afleiðingar af' aflaleysinu 1891 og 92.
En þar sem nú hefir verið á Akranesi jafnt
sem annarsstaðar við Faxaflóa ómunalega
mikill þorskafli þetta ár, þá leiðir þar af, að
engin líkindi eru til, að Borgfirðingar þurfi að
f'ara eða fari út fyrir hjeraðstakmörkin til að
fá sjer þorskhöf'uð á næsta vori eða sumri,
enda ættu þeir að láta sín víti sjer að varn-
aði verða«.
Til skýringar við upphaf þessa ræðustúfs
skal þess getið,að þingmaður Borgfirðinga
hafði í ræðu á undan verið að sletta því
um Árnesinga, að þeir keyptu mikið af
þorskhausum.
Það er víst um það, að þessi orð Þor-
láks Guðmundssonar fjellu í góða jörð; því
meiri rómur eða glaðværri var eigi gerður
að nokkurs manns máli á þingi í sumar
en þessum litia ræðustúf hans, þorskhausa-
rœðunni 'svonefndri.
í Skúlamáltnu ísfirzka hefir það gerzt í
haust snemma, að annar rjettarvotturinn hans,
Þorsteinn Stefánsson,hefir játað á sig fyrir rann-
sóknarrjetti rangan framburð fyrir rjetti, Skúla
í vil. Hann og þeir fjelagar báðir, rjettarvott-
arnir, höfðu sem sje í júní í fyrra komið
með og staðfest fyrir rjetti framburðarskjal
með hendi Skúla sjálf's, er fór þvert ofan í
það, er þeir höíðu borið fyrir rjetti daginn
áður. Hefir nú Þorsteinn borið eða játað, að
f'ramburður þeirra f'jelaga t skjali þessu sje
alveg rangur, og hafi þeir látið það eptir
Skúla, að skrifa undir það, af fávísi, mjög
tregir þó. Ólaf, hinn vottinn, bagaði »minnis-
leysi«, er hann var spurður um þetta.
Ábyrgðarmaður »Þjóðviljans« hefir
enn látið »Þjóðólf» flytja fregnir um mála-
ferli milli sín og ritstjóra ísafoldar, þess
ef'nis, að til að vega á móti þeim 4 meið-
yrðamálum, er hann hefir látið höf'ða í
haust gegn tjeðum ábyrgðarmanni, held-
ur en að skemmta skríl með því að gjalda
saurkast hans (»Þjóðv.mannsins«) 1 líkri
mynt —, ætli þessi virðulegi »Þjóðvilja«-
ábm. að höfða meiðyrðamál í gegn rit-
stjóra ísafoldar. En ekki hefir orðið vart
við neina »vatnsins hræring« í þá átt, og
er þó býsna langt síðan, 5—6 vikur, að
margnefndum ábm. »Þjóðv.« var boðuð
lögsókn af hendi ritstjóra ísafoldar. Það
er og hvorttveggja, að »Þjóðv.« hefir vit-
anlega ekkert málshöfðunarefni á hendur
ísafold, með því að húu hefir árum sam-
an engan gaum gefið þvi glæsilega(!) mál-
gagni, enda mun eigi þurfa um að villast,
að þessi lögsóknar-ráðagerð af lians hendi,.
er »Þjóðólfur« er látinn boða lýðnum, sje
ein af hinum alkunnu vindhöggum ábyrgð-
armannsins, í því skyni, að strá sandi í
augu alþýðu og láta hana dást að, hvað*
hann »spjari sig«.
Leppuð meiðyrði. Eptir að isfirzka
málgagnið alræmda, er sig kallar ýmist
»Þjóðviljann« eða »Þjóðviljann unga«, hafði,
árum saman legið á því lúalagi, er slík
blöð tíðka, að leggja í einelti mestu sæmd-
armenn landsins, þá er eigi vilja f'alla f'ram
og tilbiðja goð þau, er þau þ.jóna, og þar
á meðal kappkostað að smána í orðum nú-
verandi bankastjóra Tryggva Gunnarsson,
ljet hann loks lögsækja blaðið eða rjettara
sagt mann þnnn, er það hefir verið »lepp-
að« með lengst af, — nefndur á því sem<
prentari þess. Meiri hlutinn af meiðyrð-
unum var fyrndur, en fyrir hitt var prentar-
inn dæmdur í sumar í hjeraði (20. júlí) í
50 kr. sekt eða 15 daga einfalt fangelsi,
auk málskostnaðar, og meiðyrðin dæmd’
dauð og marklaus. En skömmu áður en
dómur væri uppkveðinn, höfðu heiðurs-
kempurnar, sem prentarann höfðu notað-
fyrir »lepp«, skotið honum undan til—Am-
eríku!
Það sem Chicagosýningin kostar.
Eptir því sem menn vissu síðast til, hefir
kostnaðurinn við Chicagosýninguna numið'
alls 85 milj. króna. Þar af voru 7y2 milj.
lagðar til úr alríkissjóði, í Washington, og
18 milj. kr. veitti bæjarstjórnin í Chicago-
að láni. Þá höf'ðust nær 20 milj. saman
með hlutabrjefum og 17 milj. kr. lán var
tekið gegn veði í sjálfri sýningunni, —
sýningarhúsunum. Þá skuldaði sýningim
7Y2 milj. kr. höfuðsmiðum sýningarhall-
anna, og átti sú skuld að greiðast. af tekj-
um sýningarinnar. Loks eru 15 milj. kr.
áfallandi kostaaður meðan á sýningunní
stóð, daglegur tilkostnaður ýmislegur. Af'
þessu mikla fje töldu menn sjer víst að allt
fengist endurgoldið með rentum, nema 2/g.
af bæjarsjóðsláninu frá Chicago, 18 milj.,.
og 2/s af hlutabrjefaupphæðinni, eða sam-
tals rúmar 25 milj. kr. En hvorlti bæjar-
stjórnin i Chicago nje hluthafendur bera
sig neitt aumlega út af því, með því að
þeim var kappsmál bæði að fá sýninguna
haldna einmitt í Chícago og ekki annars-
staðar, með því að aðrar stórborgir vestra
kepptust eptir að hafa hana liver hjá sjer,
og í annan stað, að sýningin yrði sem
veglegust og mikilf'englegust, enda hefír-
það tekizt, og þykir hlutaðeigendum því;
vel til vinnandi, að verða fyrir þessari'
stórkostlegu »blóðtöku«.
Af hinum miklasýningai-kostnaðiermælt
að 60—70 milj. hafi farið til að koma upp .
hinum geysi-stórn og glæsilegu sýningar-
höllum, er eigi áttu að standa nema 1'
missiri, en að þriðjungurinn af því fje
hafi aptur farið eingöngu til þess að prýða.
stórhýsi þessi. Þykir það votta greini-
lega, að Ameríkumenn sjeu minni maura-
púkar en þeim hefir opt verið brugðið*
um. Þó er hætt við, að metnaður eigi fullt
eins mikinn þátt í þessari miklu rausneins og
einskær ættjarðarást og fegurðartilfinning..