Ísafold - 20.01.1894, Blaðsíða 2

10

náöi í'rá landi út 38 faðma og syðri nótin
37 faðma. Næturnar lágu ckki andspænis
hvor annari. Um flóð fyllist allur vogur-
inn af sjó og nær alveg upp að árós, og
jafnvel rennur sjór inn í ána. Þegar út
fellur, kvíslast áin um leirurnar i vognum
í 3 kvíslir, og er sú nyrzta mest 2—3 fet
á dýpt, en hinar mjög litlar, miðkvíslin y2 .i
fet, en syðsta kvíslin að eins yi0 til y5 úr
feti, og þegar áin er lítil, hverfur hún svo.
að segja með öllu. Þegar fallið var út úr
vognnm, lágu næturnar á þurru; en er
kominn var sjór í voginn, voru næturnar
settar frá landi út í voginn svo iangt sem
áður segir. Það virðist upplýst í málinu,
að lax gangi ekki upp í ána fyr en sjór
er fallinn í voginn.
Eptir því sem til hagar í Laxvogi og
með því að kærðu höfðu eigi dregið netin
fyrir nema eptir að sjór var fallinn í all-
an voginn, álízt veiöi þeirra eiga að skoð-
ast sem veiði í sjó. Um þá veiði segir
svo í lögum um f'riðun á laxi 19. febr.
1886, 3. gr.: »Eigi má Jeggja net eða veiði-
vjel úti fyrir ósamynnum í stöðuvötn eða
sjó, þar sem lax gengur, svo för hans sje
hindruð«. Þessi ákvæði verða eigi skilin
öðruvísi en svo, að með þeim sjo bönnuð
sjerhver tálmun, sem iaxinum er gerð aðv
ganga upp í ána, með netum eða veiði-
vjelum. Með því að leggja hinar umræddu
kálfanætur hafa nú kærðu lagt sjíka tálm-
un fyrir göngu laxins upp í ána«.
laust af skipi, og skipstjóri gæti ekki apt
nr fengið mann í hans stað. Hásetinn bar
það auðvitað fyrir sig, að hann væri ekki
npp á það kominn, að mæta ávítum á
þessu skipi, því hann hefði ekki gengið
að neinum skilmálum. Og mun höfundin-
nm vera fullkunnugt um, að hásetar gengu
þráfaldiega af sklpi burt, þegar þeim lík-
aði ekki meðferð á sjer.
Skipstjórinn varð að taka alia óreglu
með þökkum og Jiða allt bótalaust; hann
hafði ekki hið minnsta vald í höndum til
að geta komið fram gagnvart hásetum
sínum sem maður, heldur sem óþokki í
þeirra augum, ef hann heimtaði hlýðni og
reglusemi af þeim, með því að honum var
engin heimild veitt til þess, á meðan að
farmannalög vantaði.
Jeg þori ekki að segja, hvort höfundin-
nm flnnst nokkur ástæða til að komið væri
1 veg fyrir slíkt athæfi. Hann huggar sig
má ske við, að þetta sje markleysa ein,
eins og hann heldur, að þing vort hafl ekki
ætlazt til, að farmannalögin næðu til ís
lenzkra flskiskipa.
Höfundinum skjátlast mikillega, er hann
ætlar að ráðning háseta á þilskip og ráðning
vinnuhjúa geti farið saman. Fróðlegt væri
að vita, eptir hvaða grein vinnuhjúalag-
anna hinn heiðraði höfundur vildi gjöra
samninga við háseta á þilskipum. Þvi öll-
nm, sem þekkja eitthvað tii sjómennsku,
mun það fullkunnugt, að þjónusta á þil-
skipum og á landi er sitthvað, og það ber
brýna nauðsyn til þess, að hafa gagnorð
og skýlaus farmannalög, ef vel á að fara;
enda hafa allar menntaðar þjóðir þegar
fyrir löngu kannazt við, að svo er. Og
þar af leiðandi munu flestar þjóðir hafa
sjerstaka dómstóla, sem ekki fást við önn-
ur málefni en þau, sem rísa út af atburð-
um á sjó, eins og t. d. »Sö- og Handels-
retten« í ITaupmannahöfn. Auk þess get-
ur enginn útgerðarmaður, nema hann sje
jafnframt skipstjóri, ráðið háseta á skip sín;
það er skipstjórans sjálfs, að vinna að því,
en ekki neins annars. Útgerðarmaður get-
ur útvegað hásetana, en ekki ráðið þá. Það
mundi heldur enginn útgerðarmaður, sem
veit, hvaða þýðingu ráðning háseta heflr,
vilja skrifa nafn sitt undir það, að bera,
þær afleiðingar, sem orsakast geta af því
að skipstjóri misþyrmdi einhverjum háseta;
það gæti orðið honum dýr framhleypni.
Þar að auki hef'ði skipstjóri ekki hið minn-
sta vald yfir hásetum sinum, ef þeir væru
ráðnir á skip hans undir annars mannsnafni.
Höfundurinn heldur, að það geti verið
óþægilegur kostnaður, að vera skyldur til
að láta lögskrá hvern háseta. En ætli sá
kostnaður gæti ekki oröið eins óþægileg-
ur, þótt engin farmannalög væru, ef há-
setinn ljeti bíða eptir sjer. þar til hann
þættist haía tækifæri að koma til skips ?
Því ef hann Jætur bíða eptir sjer að for-
fallalausu og veit að hann er undir lag-
anna hendi, þá mundi hann ekki síður
gjöra það, ef hann vissi, að hann gæti
verið óátalinn, með því að það er ýtar-
lega tekið- fram í farmannalögunum, að
háseti skal vera kominn til skips á þeirri
stund og tíma, sem skipstjóri krefst; svo
hjer þarf engin bið aö eiga sjer stað.
Hvað kaupgjald háseta áhrærir, þá get
jeg ekki sjeð, hvernig háseti getur játað
kaupupphæð sina fyrir skráningarstjóra,
ef hann ekki veit, livað kaupið er ; en
hvað sem þvi líður, þá munu flestir vinnu-
menn, sem vilja stunda húsbóndans gagn,
vilja fá að vita, hvað þeir geta áunnið
húsbónda sínum, og getur verið ef'unar-
mál, hvort þá varðar ekkert um það.
Helgidagsbrot. Landsyflrrjetturdæmdi
15. þ. m. í máli, er höfðað hafði verið gegn
formönnum 3 fjelaga hjer i bænum fyrir
að hafa haJdið dansleiki í vetur á laugar-
dagskvöldum og fram á sunnudagsnóttina,
eitt i veitingahúsi, annað í Good Templara-
húsinu og þriðja í prívatbúsi. Hlutaðeig-
endur höfðu viljað verja sig með því, að
fyrirmæli 9. greinar tilskipunar 28. marz
1855 um sunnu- og helgidagabald ættu að
eins við almennar dansskemmtanir, en
næði eigi til fjelaga, en það var upplýst í
málinu, að ekki höfðu aðrir tekið þátt í
þeim í þetta skipti en fjelagsrnenn sjálflr
og nokkrir gestir þeirra. En undirdómar-
inn dæmdi hina kærðu í 5 kr. sekt hvern
fyrir heigidagsbrot og málskostnað að
þriðjungi hvern, og yfirrjettur stabfesti
þann dóm, og dæmdi kærðu þar að auki
í málskostnað fýrir yfirdómi einn fyrir alla
og alla f'yrir einn, þar með talin mál-
færslulaun til hins skipaða sækjanda og
verjanda fyrir yflrdómi, cand. juris Hann-
esar Thorsteinsson og setts yfirrjettarmál-
færslumanns Eggerts Briem, 10 kr. til
hvors þeirra. Yfirdómur gerir þá athuga-
semd um undirrjettardóminn, að brotin
(þrjú) hef'ði átt að fara með og dæma
hvert út af' fyrir sig í máli sjer; þau hafl
ekki staðið í neinu sambandi hvert við
annað.
Um það, er hinir kærðu báru fyrir sig,
segir svo í ástæðum yfirdómsins:
»Með því að það er bannað í 9. gr.
helgidagatilskipunarinnar, að halda nokkra
dansleiki daginn f'yrir sunnudaga og heigi-
daga lengur en í niesta lagi þangað til
einni stundu fyrir miðnætti, og eigi virö-
ist hægt að leggja þann sliilning í orð
laganna, að þar sje ekki einnig átt við
dansleiki, er fjelög halda handa meðlimum
einum, þá er það rjett, að undirdómarinn
hefir dæmt hina kærðu í sekt fyrir helgi
dagsbrot«.
Laxveiðilagabrot. Landsyflrrjettnr
dæmdi 8. þ. mán. i lögreglumáli gegn þeim
Þórði hreppstjóra Guðmundssyni á Neðra-
Hálsi í Kjós og Þóröi Guðmundssyni út-
vegsbónda í Glasgorv í Reykjavik fyrir ó-
löglega laxveiði í Laxvogi í ICjós á síð-
asta sumri. Höf'ðu þeir verið dæmdir í
hjeraði í 30kr. sekt hvor, auk málskostnaðar
báðir fyrir einn og einn fyrir báða, en
tvær kálfanætúr með tilheyrandi fyrirstöðu-
netum, er þeir höf'ðu notað til veiðarinn-
ar, dæmdar upptækar. Þenna dóm staðfesti
yfirrjettur og bætti við á hina kærðn máls-
kostnaði fyrir yfirdómi, þar á meðal 10
kr. til sækjanda (H. Th.) og verjanda (E.
Br.) hvors nm sig.
í dómsástæðum yfirrjettarins segir svo:
»Það er sannað í máiinu, að hinirkærðu
hafa siðasta sumar lagt 2 kálfanætur í Lax-
vogi, aðra norðanvert, en hina sunnanvert
í vognum, til þess að veiða lax í þeim.
Út í Laxvog rennur á, nefnil. Laxá. Ár-
mynnið sjálf't er 116 faðmar frá þeim stað,
er ef'ri kálfanótin var höfð á; breidd vogs-
ins með, aðf'öllnum sjó er, þar sem nyrðri
nótin lá, 240 faðmar, en 169 faðmar þar
sem syðri nótin lá, en nyrðri nótin I
Skipkoma. Gufuskipið Maja, skip-
stjóri Jensen, norskt, kom hingað 17. þ.
mán., frá Middlesborough á Englandi norö-
an til, eptir 5 daga ferð með saltf'arm til
Knudtzons verzlunar lijer og í Hafnarflrði.
Frá útlöndum flytja dönsk biöð til 7.
þ. mán. með skipi þessu fátt tíðinda, ut-
an allmörg mannalát, þar á meðal frá
Danmörku Klubiens hæstarjettarmálaflutn-
ingsmanns (varð bráðkvaddur í hæstarjetti
í miðri ræðu), Hegermann-Lindencrone’s
hershöf'ðingja, H. Rinks grænlenzkufræðings
o. fl. Á Þýzkalandi ljezt í nóvbr. Alex-
ander af Battenberg, fyrrum Búlgaríufursti..
Á Englandi dáinn John Tyndall, hinn f'rægi
eðlisfræðingur, og Henry Walter þingmað-
ur, höf'ðuðeigandi blaðsins »Tiines«. Sjúk-
halt mjög víða um Norðurálfu af kvefland-
farsótt (inflúenza), þar á meðal í Dan-
mörku. Uppreisn á Sikiley. Crispi orðinn
ráðaneytisf'orseti í Róm enn af nýju. Frökk-
um og Englendingum lent saman eða liðs-
sveitum frá þeim lítils háttar suður í Sierra
Leone í Afríku. Mesta neyðarástand í ýms-
um stórborgum í Ameríku sakir atvinnu-
leysis, ekki hvað sízt í Chicago. Þar voru
126,000 manna atvinnulausir, er síðast frjett-
ist, og algerlega upp á annara líkn komn-
ir; það er sama sem 12. hver borgarbúi.
Fýlgjíi þeim vandræðum miklir glæpir, inn-
brotsþjófnaður og því um líkt.
Skiptapar tveir urðu á ísatjarðardjúpi
snemma á jólaföstu í flskiróðri og drukkn-
uðu 12 menn alls, 6 í hvort skipti. Varð
hinn fyrri 7. des., úr Bolungarvík, formað-
ur á því skipi Benedikt Gabríel Jónsson,
bóndi á Meiri-Hlíð í Hólshreppi; en hinn
tveim dögum síðar frá Leiru í Jökulfjörð-
um og voru helztir þeirra, er þar drukknuðu,
Guðmundur Sigurðsson á Höf'ða og Jón
bóndi Guömundsson á Marðareyri.