Ísafold - 28.04.1894, Side 1

Uppsögn(skrifleg) bundin viD
áramót, ógild nema komin
sje til útgefanda fyrir l'.októ-
b erm. Afgreibslustofa blaös-
ins er i Austuratrœti b
"Remur út ýmist einu sinni
eða tvisvar í viku. Yerb árg
(minnst 80 arka) 4 kr.. erlendis
5 kr. eða 1 x/a doll.; borgist
fyrirmiöjan júlimán. (erlend-
is fyrir fram).
ÍSAFOLD
XXI. árg.
Reykjavik, laugardaginn 28. april 1894.
Þingmál í sumar.
ii.
2. Tekjur kirkna og kirkjusjóður. Það
er eitt hið merkilegasta mál og almenning
mest varðandi, þeirra er í valnum liggja frá
þ)ví á síðasta þingí.
Það er furðanlegt, að enn skuli standa
hin gamla, úrelta og mjög gallaða löggjöf
um tekjur kirkna hjer á landi, eptir 11 lög-
gjafarþing, er hrist hafa fram úr ermi sjer
svo hundruðum skiptir af frumvörpum, og
þar sem þingið ijet það vera eitt hið fyrsta
verk sitt, að afnema hin gömlu manntals-
bókargjöld, þótt þess væri engin fremri
þörf en um kirkjugjöldin.
Tillagan í frumvarpi þingsins í fyrra
um afnám hinna gömlu kirkjugjalda, þess-
ara mörgu, misjöfnu og vafasömu gjald-
mola, gegn 75 aura nefskatti, hefir líkað
svo vel, að það h’eflr varla nokkur maður
að henni fundið, hvorki á þingi nje utan
þings. Það eitt heflr vafa valdið eða á-
greiningi, að það er nokkuð á óvísan að
Tóa, hvort gjald þetta muni samsvara hin-
um eldri gjöldum og kirkjur ekki bíði
halla af breytingunni. En aðalatriðið er,
að fá þetta eina. glöggva og ótvíræða gjald
lögleitt í stað hinna mörgu, gömlu og vafa-
sömu; auratalið ætti að mega færa til nokkuö
síðar, ef reynslan krefðist þess, og meira að
segja mætti nú jafnvel setja í lögin sjálf
annaðhvort enga óhreifanlega tölu (75 a.),
heldur láta leika á 2 tölum, er kirkjugjald-
ið mætti minnst vera og mest, en láta hjer-
aðsfund ráða með samþykki biskups, hvar
það væri sett þar á milii fyrir það og það
prófastsdæmi eða einstakar sóknir þess
eptir atvikum, til 5—10 ára í senn; eða
þá að heimila slíkt sem undantekning eða
afbrigði frá einu almennu, föstu gjaldi. —
Frá því máli væri nú aukaþinginu í sum-
ar engin vorkunn að ganga til hlítar. Það
ætti að vera búið að ræða það og íhuga
svo rækilega, eigi skemur en það heflr
verið á dagskrá. Og það ætti líka að
iáta sjer lynda þá rjettarbót, með ýmsum
smærri atriðum, er þar til heyra; en hætta
sjer eða landinu, rjettara sagt, ekki út á
þann hála ís, er neðri deild hljóp út á í
fyrra, — stofnun sameiginlegs ómagasjóðs
fyrir allar kirltjur landsins, sem þær ættu
jafnt tilkall til, eptir þörfum, hvort sem
þær hefðu mikið eða lítið i hann lagt, og
meira að segja kirkjuhaldarar mættu ganga
1 eptir gömlum kirkjuskuldum, en stipts-
yfivöldin áttu samt að halda utan um með
því yfirnáttúrlegu afli, að sjóðurinn þokaðist
aldrei niður úr 100,000 kr. Hitt lands-
kirkjusjóðstyrirkomulagið, sem lögleitt var
1890, virðist vel mega við hlíta að sinni;
þar er hóflega farið í sakirnar og gætilega.
Hafl hjeraðsfundir nokkuð framtak í sjer
að skipta sjer af löggjafarmálum kirkj-
unnar, þá ættu þeir að hafa þetta mál
■einna efst á dagskrá í vor 'og láta uppi
eitthvað álit um það^ það getur vel
hitzt þar innan um einhver leiðbeining,
er heldur yrði til bóta við meðferð máls-
ins á þingi, og væri hún þá betur gerð
en ógerð.
3. Fast þingfararkaup. Nógu lengi er
það mál líka. búið að vera á dagskrá til
þess, að geta orðið tekið upp til fullnaðar-
úrslita í sumar. Það er fróðlegt að sjá
og heyra, hvernig með það var farið á
þingi í fyrra. Því var hreift á hjer um
bil hverjum einasta þingmálafundi i fyrra
vor og nær alstaðar farið eindregið fram
á fast þingfararkaup. Það er með öðrum
orðum, að þar kom fram svo greinilegur
þjóðvilji, scm sjaldan gerast dæmi til. En
svo mikla lotningu sem margir þingmenn
bera fyrir honum, þjóðviijanum, í orði, þá
sýnir meðferð og afdrif þessa máls á þingi
í fyrra, hve hátt honum er gert undir höfði
á borði, þegar hann líkar ekki þeirra
gómi, hinna virðulegu löggjafa. Frumvarp-
ið var fyrst og fremst þannig upp borið,
að lítil rjettarbót hefði orðið í því, þótt
fram hefði gengið : ekki fastákveðinn nema
s.jálfur ferðakostnaðurinn, en hitt látið
laust, eins og áður, hve mikla dagpeninga
menn reiknuðu sjer af þingi og á, þó að
reynslan hafi sýnt, að það er einmitt í því
atriði, sem ójöfnuður og gjörræði af hálfu
einstakra þingmanna hefir hvað helzt kom-
ið fram. Þannig lagað marðist svo frum-
varpið fram í efri deild með 1 atkvæðis
mun, var saltað síðan í neðri deild í 17
daga og loks iátið daga þar uppi, eptir
brot af einni umræðu. Er þó eigi gott að
sjá, hvað meiri hluta þingmanna getur
gengið til að amast við þessari rjettarbót.
Tilgangui’inn er þó vissulega ekki að hafa
neitt af þeim, heldur hitt, að losa þá við
þá íyrirhöfn og tímatöf', er þingfarar-
kaupsmiðlunin bakar þeim á hverju þingi,
girða fyrir gegndai’lausan mismun i reikn-
ingskröfum þingmanna og afnema allt til-
efni til eptirtölusýki almennings eptir hvert
þing út af þingfararreikningunum. Það
heflr sýnt sig, að mótstöðumönnum hins
fasta þingfararkaups hefir ekki tekizt, öll
þau ár, er það hefir vei’ið á dagskrá, að
koma með nein sannfærandi rök fyrir því,
að það sje ótiltækilegt. Það, sem mest
hefir á boi’ið, er vandræðaleg smámuna-
semi, og hjá sumum meiri eða minni hje-
gómaskapur.
Vegagerð. Þessa árs landssjóðsfje til
vegagerða stendur til að varið verði mest-
öllu á þessum 3 stöðum:
1., til akvegar yfir Hellisheiði, háheiðina
sjálfa ásamt Kömbunum að austan og
brekkunni upp frá Kolviðai’hól að vestan,
upp hjá Reykjafelli, samkvæmt því er ráð-
gert var á síðasta þingi. Skal unnið á 2
stöðum, austan og vestan, og á Erlendur
Zakaríasson að standa fyrir vegagerð á
austurkaflanum, framhaldi af Öifmsvcgin-
22. blað.
um nýja og upp Kamba, en Páll Jónsson
að byrja að vestanverðu. Ekki er búizt
við að lokið vel’ði við heiðina fyr en á
næsta sumri.
2., til framhalds akvegarins yfir Mosfells-
heiði. Þar á Einar Finnsson að vera verk-
stjóri. Hann hefir verið nokkur ár í Nor-
vegi við vegastörf; kom aptur í haust.
3., til fi’amhalds aðalpóstvegarins frá
Kláffossbrúnni á Hvítá í Borgarfirði beggja
vegna og til að brúa Flókadalsá m. m.
Þar verður Árni Zakaríasson verkstjóri,
eins og í fyrra.
r
Jón Olafsson um vesturfarir.
Hr. Jón Ólafsson, ritstjóri »Heimskringlu«,
í Winnipeg, ritar ísafold með síðasta pósti
á þessa leið, dags. 28. febr.:
Hr. ritstjóri! Jeg sje, að agent Beaver-
línunnar (þeirrar sem flytur fólk hingað
»upp á krít«, þ. e. lánar þeim farið, en
tekur svo 10—12°/0 um árið í vöxtu af því,
er hingað kemur), er að auglýsa heima,
að [öllum löndum sje útveguð vinna, er
hingað kemur. Jeg ófýsi engan að fara,
sem þess er fús og er hæfur fyrir þetta
land; en það segi jeg þeim satt, að valt
er að reiða sig á, að mönnum sje útveguð
vinna, er þeir koma hingað. Það er á
engu viti byggt nje sannleika, að auglýsa
slíkt. Auðvitað gerir Dominion-stjórnin
hvað hún getur, og jeg býst við að fylkis-
stjórnin geri sitt til líka, að segja innflytj-
endum til, hvar vinnu er að fá, — ef hana
er að fá. En hvorug viðurkennir neina
skyldu til að sjá nýkomendum fyrir vinnu,
og enginn hjer ábyrgist mönnum vinnu.
Ef hana er að fá, þá er mönnum vísað á
hana. Sje hana ekki að fá — ja, svo verða
menn að eiga sig sjálfir eða leggjast sem
ómagar upp á landa sína, eða leggjast
upp á bæinn eða sveitina. Sem betur fer
kveður lítið að hinu síðaettalda, en mikið
að því, að nienn verða hjer í fyrstu gust-
ukamenn landa. Jeg vil gjarnan sjá sem
flesta koma hingað af þeim, sem það er
líklegt til að verða að góðu. En það er
synd og skömm, að narra aðra hingað.
Ef þjer vilduð birta i blaði yðar ritgerð
mína í Heimskringlu 17. f. m. um vestur-
farir, gerðuð þjer gott verk.
Nafngreindur merkur bóndi í Argyle-
nýlendu segir um þessa grein mína í rit-
gerð, sem kemur út í næstu »Heimskringlu«
(10. marz):
»Grein yðar, herra ritstjói’i, í Heims-
kringlu 17. febr. þ. á. um fólksflutninga
af íslandi, er vel og rjett (»accurate«) rituð.
Fólki á íslandi mun vera óhætt að reiða
sig á innihald hennar, eins og (að minni
hyggju) allt, sem þjer liafið ritað um ís-
lenzka útflutninga í Heimskringlu«.
Jeg vona, að hóflegar vesturfarir frá ís-
landi haldist við. Það er án efa bæði
íslandi og þessu landi og mönnunum sjálf-