Ísafold - 01.12.1894, Blaðsíða 2

306
einn farmur af smáfiski og ýsu á 36 og
28 kr. á skipsfjöl við ísland.
Af harðflski er ekkert fyrirliggjandi hjer
á fyrstu hendi, og hefir yfir höfuð lítið
flutzt af þeirri vöru. Það er efasamt, hvort
fást mundu 150 kr. fyrir það sem enn
kynni að koma hingað, og það þá auðvit-
að fyrir hanu mjög vel verkaðan og alveg
gallalausan.
Lægra er og verð á lýsi. Hefir bæði
gufubrætt og pottbrætt hákarlslýsi verið
selt á 31—3OV2 kr. Af þorskalýsi hefir
mest eptirspurn verið eptir hinu dökka og
hefir seizt frá 3OV2—26 kr. eptir gæðum.
Af sauðakjöti er hjer mikið fyrirliggj-
andi; það hefir selzt siðast á 47 til 46 kr.
tunnan, en gengur nú ekki út fyrir 46 kr.
Búizt við að fyrir það muni fást 45—44 kr.
Fyrir saltaðar sauðargœrur hafa fengizt
38/4 til 3 kr. fyrir vöndulinn (2) eptir gæð-
um, og ætla menn að það verð muni hald-
ast. En sem stendur falast engir eptir
þeirri vöru.
Fyrir lambskinn bafa fengizt 48 kr.
hundraðið af þeim einlitum og 200 mislit-
um. Hærra komast þau varla.
Sundmagar standa nokkuð betur, eru
nú í 36 a. pd. af þeim áreiðanlega góðum.
Dauft með tólg\ fást ekki meira en 22 a.
Dúnn í íd/2—9 kr., áreiðanlega góður og
hreinn; lakari 8Vg—88/4 kr.
Rúgur í 350—425 a. (100 pd.) eptir gæð-
um. Rúgmjöl 440—460 a. Bankabygg
700—600—550 a. Hrisgrjón 71/*—6'/4-
Kaffl 64—68, lakara 58—62 a. Kandis 16—
18,hvítasykur 14, púðursykur(farin)ll—12a.
Bráðasóttar-bólusetningar-tilraun.
Jeg álít það skyldu mína, að vara al-
menning við að nota ráð þau, sem kennd
eru í ísafold 40. tölublaði af 30. júní þ. á-
til að fyrirbyggja bráðasótt í sauðfje, því
þó ráð þessi sjeu tekin úr »Landmands-
vennen« og höfð eptir hinum norska dýra-
lækni Ivar Nielsen, þá eru þau varúðar-
verð og geta misheppnazt hraparlega. Skal
jeg nú leyfa mjer að skýra frá tilraun,
sem hjer var gjörð nýlega og er hún á
þessa leið.
Úr lambi, sem fannst nýdautt úr bráða-
pest einn morgun voru nýrun tekin, áður
en lambið var kalt orðið. Nýrun voru
geymd til kveldsins, en þá var innihaldið
tekið úr þeim, því dreift á hreint rúðu-
gler; síðan var það þurrkað við hægan
hita. Daginn eptir voru nýrun mulin og
og steytt svo smátt, að þau urðu sem
hveiti. Þau vigtuðu þá 2 kvint. Saman
við þetta efni var blandað 50 kvintum af
köidu vatni og hrært vel í; varð það þá
eins og þunnur grautur, rauðlitað; af þess-
ari blöndu var síðan spýtt með sárapípu,
sem svaraði fingurbjörg, inn undir hörund-
ið á hverri kind, innanvert á öðru lærinu.
Áður var sprett fyrir með hníf, svo nett,
að úr fæstum kindunum dreyrði nokkur
blóðdropi.
Þetta var gjört um kveldið (9. þ. m.)
kl. 6—8 og fjeð svo haft inni við heygjöf
um nóttina.
Morguninn eptir var flestallt fjeð orðið
meira og minna veikt og stinghalt á þeim
fætinum, sem bólusettur var; sumt af fjenu
var þá þegar um morguninn orðið fár-
sjúkt 0g stokkbólgið á því það lærið, sem
í var spýtt sóttkveikjuefninu. Fyrir hádegi '
var fyrsta kindin dauð; var hún þegar
flegin, og þá var ekki að eins sóttkveikju
lærið stokkbóigið, bláléitt og bióðhlaupið,
heldur var hitt lærið alveg eins útlítandi.
Voru þá skornar 12 af hinum, sem veik-
astar voru, og voru þær allar eins útlít-
andi, nema að drepið var ekki á sumum
komið nema í bólusetta lærið. Innvortis sá
ekkert á fjenu. Af 24 kindum (12 lömb-
um og 12 veturgömlum) eru það einar
þrjár, sem ekkert hefir sjeð á, en alls eru
það fimm, sem lifandi eru, þar af 2, sem
veiktust lítið eitt, en eru að hressast.
Jeg skar með beittum hníf í bólguna á
sumum kindunum áður en þær voru skorn-
ar og var ekki á þeim að sjá að þær
kenndu nokkurs sársauka, enda dreyrði
ekki nokkur blóðdropi úr skurðinum.
Hið eina, sem jeg veit til að út af hafi
verið brugðið frá fyrirsögn ísafoldar er
það, að vatnið, sem sóttkveikjuefnið var
hrært út í, var 4 kv. ljettara en til er tek-
ið. En undarlegt sýnist, að 3 af kindun-
um skyldu aldrei fá nein sóttveikju einkenni
af sama sóttveikjuskamti og hinar, sem
veikar urðu. Hvort nýrun hafi verið orð-
in eitruð af því, að í þeim hafi verið kvikn-
aðar hinar svo nefndu »rotnunarbakteríur«
er ekki mitt meðfæri að dæma um; en
það þætti mjer ekki ótrúlegt.
Verði nokkur svo áræðinn, að reyna
þetta ráð við fje jsitt hjer eptir til að koma
í veg fyrir bráðafár, þá ættu menn að
fara gætilega að því, t. d. láta talsvert
minna af sóttkveikjuefninu í hverja kind,
ellegar blanda það meira vatni en til er
tekið í ísafold, og í öllu falii reyna það
ekki á mörgu fje í senn.
Vel getur verið, að þetta ráð dugi til að
koma í veg fyrir bráðafárið, ef menn hitta
á að hafa sóttkveikjuefnið mátulegt að
vöxtum og styrkleika, og gæta þess, að
nota nýrun svo fljótt, að menn sjeu vissir
um, að þau ekki sjeu farin að rotna.
Landakoti 14. nóvember 1894.
Guðm. Guðmundsson.
* *
Kitstjóri ísafoldar ábyrgist í fyllsta máta,
að fyrirsögnin um bólusetningaraðferð þessa
(í ísafold 30. júní þ. á.) er alveg rjett höfð
eptir þar til nefndum norskum dýralækni,
sem skrifaði nokkrar línur með tilvitnaðri
prentaðri grein sinni, til frekari árjettingar
0g leiðbeiningar. En með því að ljóst er,
að mikið vandhæfi er á slíkum tilraunum,
einkum fyrir ólækningafróða — það er baga-
legt, dýralæknaleysið hjer —, þá var sett í
niðurlag greinarinnar í ísafold áminning
um, að hafa aðferðina alveg rjetta, eins
og hún var þar kennd, og ekki öðruvísi.
En það hefir hinn heiðr. höf. framanskráðr-
ar greinar einmitt ekki gert, að því er
hann segir sjálfur frá: ekki tekið nýrun
og þurrkað þau undir eins, heldur geymt
þau ábur heilan dag. Er því mjög líklegt, ef
eigi sjálfsagt, að rotnunarbakteríur hafi
verið kviknaðar í þeim, áður en þau voru
þurrkuð, eins og höf. drepur og sjálfur á,
og virðist það geta hafa verið ærin orsök
óhapps þess, er hann hefir orðið fyrir.
Vitanlega geta leikmenn ekki um slikt
borið af nje á með neinni vissu. En' hitt
er mjög ólíklegt, að mjög merkur og mik-
ils metinn dýralæknir segi það af marg-
ítrekuðum verklegum tilraunum sínum, sem
engri átt nær, og meira að segja getur
valdið voða.
Það er þá fyrst, er slík tilraun er gerð
alveg rjett, að fordæma má hana eða ekki-
En heilræöi er það, sem höf. leggur, að
reyna ekki meðal þetta nema við fáar
kindur i senn, og er furða, að hann, jaf'n-
greindur maður og gætinn, skyldi ekki
fylgja því ráði sjálfur frá byrjun.
Afbrigðin með vatnsskamtinn er litt
hugsanlegt að neitt hafi haft að þýða; en
óþörf voru þau samt og eru auðvitað.
Ritstj.
Dönsk greiðalaun.
Holdsveikislæknirinn danski, er hjer var
á ferð í sumar, Dr. Edw. Ehlers, og tekið
var hjer vel og vinsamlega um land allt,
að því er frekast er kunnugt, og víða jafn-
vel með kostum og kynjum, svo sem hann
og kannast sjálfur við, — hefir, eptir að
hann kom heim aptur til Danmerkur, laun-
að hina íslenzku gestrisni með svo háð-
unglegri lýsingu á hýbýlaháttum og viður-
lífi íslenzkrar alþýðu, að næst gengur þvi
er verst hefir verið um þjóðina ritað. fyr
á öldum af heimskum og illgjörnum ferða-
löngum.
Má vel vera, að tilgangurinn sje að þvi
leyti til heldur góður en slæmur hjá hon-
um, að hann ímyndi sjer að útlendingar
gefi því betur gaum holdsveíkinni hjer og-
hrærist tremur til meðaumkunar og þá
einnig fjárt'ramlaga (t. d. til holdsveikra-
spítala hjer), þvi hroðalegri lýsingar sem
þeir lesa af ástandinu hjer. En öfgarnar
og fjarstæðurnar eru jafn-óforsvaranlegar
fyrir því, enda leiða af sjer, að hætt er
við, einmitt miklu meira illt en gott.
oss til handa meðal ókunnugra þjóða,
er höf. mun eflaust bera þetta góðgæti sitt
lílca á borð fyrir, jafnframt skýrslunni um
hinn vísindalega árangur af ferð sinni hing-
að, t. d. meðal Frakka og Englendinga o.
s. frv. Hitt getur og naumast verið af
góðum toga spunnið, er hann kryddar
fyrirlestra sina fyrir almenningi í Khöfn
með lúalegum ófrægðarsögum af oss,
sjerstaklega af óþrifnaði alþýðu. Það
gengur of nærri stráklegri ljettúð, að svala
illum fýsnum heimskra áheyrenda og alls
ófróðra um vora hagi, Hafnarlýðsins, eins
0g hann er býsna almennt, með hraksög-
um af umkomulausri þjóð; að kitla hje-
gómagirni annarar smáþjóðar á því, að
sýna henni sjer vesalla, svo göfugur sem
slíkur hugsunarháttur er, eða hitt þó heldur.
ísafoid mun síðar birta nokkrar glepsur
af því, sem þessi góði gestur hefir af oss
sagt, svo að alþýða hjer sjái það með
eigin augum.
Landlæknir Schierbeck, sem, eins og kunn-
ugt er, dvelur í Khöfn í vetur, hefir sýnt
landinu þá rækt, sem hans var von og
vísa, að andmæla öfgum dr. Ehlers kröpt-
uglega (í »Hospitalstidende«). Einhverjir
hinna yngri landa í Khöfn hafa líka svar-
að honum í blöðunuin þar.
Árnessýslu (Eyrarb.) á seinasta sumardag
1894 — Að öllu samtöldu mun mega telja þetta
sumar, sem nú er að kveðja, i meðallagi. Að
vísu voru langir rigningakafiar, sem gerðu
sláttinn erfiðan og tafsaman á votlendisjörð-
um. Þar á móti heyaðist vel á harðlendi, þar
sem vatn ekki náði að baga. Mjög er hætt,
við, að heyin kunni að reynast slæm til íóð-
urs, því margur var bráður á sjer með hirð-
ingar.
Bjargræðisástand hjá almenningi er með