Ísafold - 28.03.1895, Blaðsíða 2

102
24. jan., einn af hinnm stkvæðamestu skör-
ungum Tór3>manna, meðanhann naut fullr-
ar heilsu (f. 1849).
Frakkland. Það kom meira en flatt
upp á alla, þegar Casimir Périer sagði af
sjer, og engan grunaði að hann hefði, sem
hann seinna skýrði frá, fyrir löngu (í des-
ember) ráðið það með sjer við fyrsta færi-
Orsökin var sú, og það tók hann fram í at'-
sagnarskjalinu, að honum þótti og honum
reyndist heimildarstaða forsetans langt um
takmarkaðri en góðu gegndi. Hann hefði of
mikið kviksyndi undir fótum sjer, þar sem
hann stæði á verði fyrir þrifnaði þegnlegs
frelsis í ró og friði. Seinna hefir hann bætt
því við, að sumir ráðherranna og fleíri
embættismenn hefðu gert sig fornspurðan
um ýms mál, þar á meðal um veitingar
embætta. Þetta var þá orsökin, en tilefn-
ið eða færið það, að Dupuy og sessunaut-
ar hans urðu undir í fyrirspurnardeilu á
þinginu í miðjum janúarmánuði. Fyrir-
spurnin var um dóm í »ríkisráðinu« (C'on-
seil d’etat), eins konar hæstarjetti Frakka
í ríkis og umboðsstjórnarmálum, en þar
sitja 50 menn. Málið varðaði leigutrygg-
ing um aldur af ríkisins hálfu, fyrir tvö
járnbrautarfjelög, eða, sem verkmálaráð-
herrann sagði, að eins tii 1914. Dómurinn
gekk fjelögunum í vil, og við það sagði
ráðherrann af sjer, en hinir sátu kyrrir,
þó fiestir þeirra væru á hans máli. Dag-
skráin fór því fram á, að nefnd yrði sett
til að rannsaka málið frá öndverðu. Henni
fylgt til framgöngu af sósíalistum og hin-
nm frektæku vinstra megin, og hinum er
þeim fylgja, þegar svo ber undir, og við
það lögðu þeir Dupuy á flótta.
Felix Faure, forsetinn nýi, er 53 ára að
aldri, fæddur í París af efnalitlum foreldr-
um, lærði sútunariðn í æsku, en rak snemma
skinnaverzlun í Havre og komst þar skjótt
í met og álit. Hann varð einn af þing-
mönnum þeirrar borgar 1881, og Gambetta
gerði hann það ár að embættismanni i
stjórnardeild nýlendnanna, en þvíhefirsið-
an fylgt ráðherrasæti í þremur ráðaneyt-
um. Hann var ráðherra flotamálanna þeg-
ar Casimir-Périer sleppti völdunum. Hann
er sagður glöggur maður og vitur, vel máli
farinn og mjög í kynningu við ríka menn
og hefðarfólk á Englandi, sem sumir segja
að hann hafi helzt samið sig eptir. Eptir 9
daga eða 10 tókst honum að koma ráða-
neyti saman og fjekk hann loks Ribot til
forstöðu, hygginn mann og vel metinn, en
reyndan ráðherra optar sn einu sinni í
þingróti Frakka, og þá þó helzt, er Pan-
amastormarnir stóðu á. Hann er vinstra
megin, en ekki utarlega, og líkast er, að
hann hafi átt me3tan þátt í boðaninni um
uPPg'jaíir ríkissaka, sem varð mörgum
þeirra að fagnaðarboðskap, er lengi hafa
hlotið að lifa í útlegð, hyað lengi sem þeir
muna það eptir á. Af þeim má Rochefort
nefna, útgefanda og ritstjóra blaðsins, er
»L’Intransigeant* nefnist, en honum víð-
ast sem frelsishetju tekið við apturkomuna
frá Englandi. Líknarboðaninni hið bezta
tekið vinstra megin á þinginu, sem vita
mátti, og ailt fer þar enn skaplega.
Nú eru Frakkar að búa út ieiðangur
sinn til Madagazkar.
Látinn er í lok janúarmán. Canrobert
marskálkur, ein af höfuðkempum keisara-
dæmisins og frægur af framgöngu sinni og
forustu í mörgum orrustum, einnig hinni
síðustu við Saint-Privat, og Gravelotte(1870).
Hann var nú á sjötta árinu um áttrætt.
Utförin á ríkisins kostnað.
Þýzkaland. Helztu áskilnaðarmáiin
vart enn á miðja þingleið komin, t. d.
tryggingarllýIIiæbn gegn byltingavinum,
og enn er ekki hægt að sjá, hvernig þeim
muni af reiða. Þó má vera, að afnám lag-
anna gömlu gegn kristsmunkum geri mið-
flokkinn eða katólska flokkinn nýmæla-
frumvarpinu meir hlynnandi en hingaðtil.
Fulitrúar stóreignamanna og þeirra land-
stólpafyigis fundu keisarann nýlega að
máli. Hann tók þeim vel, hældi þeim fyr-
ir hyg’gni þeirra í fyrra, er þeir gengu að
verzlunarsáttmálunum, og hjet þeim iands-
föðuriegri forsjá framvegis, en bað þá loks
um leið að varast allar öfgar í lcröfum
eptirleiðis gagnvart öðrum stjettum. Þetta
virðist hafa hrifið ekki meir en í meðal-
lagi, því enn tala þeir á fundum hailmæli ein
um verziunarsamningana og heimta meðal
annars, að stjórnin taki að sjer kornflutn-
inga til landsins, og beiðast þeirra breyt-
ínga á peningalögunum, að siifrið nái apt-
ur tiihlýðilegum metum.
Hinn 1. apríl er 80 ára aldursafmæli
Bismarcks. Að jafnaði er hann hress og
ern, en þjáist þess á miili af hörundverkj-
um í andliti. Talað um mikið tilstreymi
tii Friedrichsruhe afmælisdaginn frá öllu
Þýzkalandi, einkanlega frá háskólunum.
ítalia. í Afríku, landnámi ítala við
Rauðahaf, hefir her þeirra átt góðum sigri
að fagna (í janúarmán.) á óvinveittum
grönnum sínurn við landamæri Habessiníu.
Baratieri heitir foringi hersins og fylgdu
honum að vígi 3544 manna móti 10,000.
Bardaginn harður og mannskæður og fjellu
af iiði ítala eða særðust 400 manna áður
hinir hurfu á flótta eptir stórmikið mann-
tjón.
Belgía. Um það nú mesta kappdeila
á þingi, fundum ogíblöðum, hvort þiggja
skuli Kongólöndin, þ. e. tengja þau við
Belgíu, sem konungur vill veita landi sínu.
Gjöfin stórfengileg að vísu, en henni fylgir
sú kvöð og skylda, að taka við hinni
stórmiklu skuldabyrði Kongóríkisins.
Rússland. Satt að segja, þá virðist af
frjettunum frá Rússlandi heizt mega ráða,
að vonir manna um mikil stakkaskipti
líkist nú þegar heldur flöktandi skari en
ljósi. Keisarinn heflr líka ekki alls fyrir
iöngu mælt svo til mikils fjölda embættis-
manna og höfðingja, sem á hans fund sóttu,
að um stjórnlegar breytingar mætti engan
dreyma, því sjer værí staðráðið að feta
í spor föður síns og feðra beggja. Hitt
er auðvitað, að- þeir sem i háum metum
sitja og hafa setið hjá föður hans, spara
ekki hyggindi sín og fortölur til að rót-
festa þá trú hjá honum, að á Rússlandi
sje í raun og veru færri umbóta vant en
í öðrum löndum.
Dáinn er (27. janúar) v. Giers kanselleri,
sem hefir þjónað þremur keisurum og var
metinn af þeim sem mátti fyrir hyggni
sína og ráðdeild. Fæddur 1820 í Finnlandi,
en þýzkur að ætterni.
Austurríki. Þaðan er í frjettum fær-
andi lát Albrechts erkihertoga, sigurveg-
arans víð Custozza á Ítalíu 1866. Hann
var son Karls erkihertoga, hershöfðingjans
fræga, og dó (18. febr.) á 78. ári aldurs
síns.
Grikkland. Með því að fjárhagsástand-
ið reiddi lengra og lengra að örvæntingu,
hefir Tricupis enn orðið að skila af sjer
völdurn Delyannis í hendur; hver úrræðin
seinast verða er bágt að vita, en fáum:
þykir líklegt, að Grikkir láti að hollræðum
og takmarki fjárútausturinn til hers og
flota.— Nýjar kosningar í apríl.
Bandaríkin i N.-Ameriku. Sem ný-
næmisfrjett er hjeðán að segja, að þetta
gullbolaríki hefir leitað fjárláns í Evrópu
á 100 miij. dollara, og sumar sögur hafa
borið, að leigugjaldið sje 4 af hundraði,
aðrar 3. Því greiðlega tekið, sem vita mátti,
af auðkýfingunum, Rothschild og fleirum.
Utgjöld Bandarfkjanna yfir 9 milj. dollara
fram yfir tekjurnar í janúarm. þ. á.
Striðið i Austurasia. Að svo komnu
virðist þar nú að leikslokum komið. Frá
Port Artbur hjeldu Japansmenn með her
og flota í seinni hluta janúarm. suður fyrir
Petsjélíflóann, og rjeðu tii landgöngu 21.
s. m. á Sjan-tung tanganum nálægt bæ, er
Sjún-tsjeng heitir, nokkuð í landsuður frá
Vei-hai vei. Það er nafniðáöðrum höfuð-
kastala Sínverja, þar sem floti þeirra hjelt
sjer í hælisstöð. Hjerumbil að viku liðinni
hafði Oyama marskálkur, foringi Japans-
manna, komið liði sínu og stórskevtagerfi
á atvígisstöðvar við kastalann. Vígi hans
flest unnin 2. og 3. febrúar. Austan við
kastalann í vík einni er eyja, er Leu-kung
-taó heitir, og á henni nokkur ramgerð
virki. í sundunum lá floti Sínverja og
beindist til með eyjarvirkjunum í vörninni,
en fyrir utan sundin lá floti Japansmanna.
Hjer stóð hríðin lengst, en þegar nokkur
af skipum hinna tóku að leysast og sum
sukku, sendi Ting, aðmíráll Sínverja, Oy-
ama þau boð 12. febrúar, að hann vildi
vörnina upp gefa, og gekk síðan að því,
sem krafizt var, að eyjarvirkin fylgdu
flotanum Japansmönnum í hendur. Daginn
eptir var svo viðskiptum lokið. Þá hafði
Ting aðmíráll og tveir foringjar aðrir ráð-
ið s;er bana. Liði Sínverja var hleypt
iausu, en lík aðmírálsins sendi Oyama á
sínversku herskipi til Tsjífú, hafnarborg-
ar nokkuð fyrir vestan.
Bæþann í Mantsjúríinu,erHaitsjeng heitir,
unnu Japansmenn í janúarmánuði. Hínir
hafa gert þrjár atreiðir að ná honum apt-
ur, en farið ófarir einar, og var hin síðasta
verst, 24. febrúar. Þeir rjeðu þá að með
13 þúsund manna, en hjer lágu eptir 200
dauðir á velli, en ókunnugt um tölu særðra
manna. Af Japansmönnum fjellu 20, en
særðir urðu 250.
í byrjun febrúarmánaðar var samninga
leitað um frið við stjórnina í Japan. Sendi-
mönnum Sínverja aptur vísað, af því að
umboðsbrjef þeirra voru bæði óijós og á-
kvæðalaus. Nú hefir Kungsú keisari sett
aptur hinn aldraða ráðaskörung sinn, Li-
Hung-Sjang, í fullar virðingar, — sem
hann í fáti hefir rýrt á ýmsan hátt síðan
stríðið byrjaði — og beðið hann halda til
Japans og semja um frið.