Ísafold - 04.05.1895, Blaðsíða 2

154
er óskandi og vonandi, að bráð lagfæring
komist á þetta, því allur ójöfnuður er ó
hafandi, ekki sízt sá, sem styðst að eins
við gamlan vana.
Þessar línur eru skrifaðar í þeim tilgangi
að vekja máls á þessu efni og skýra það
fyrir þeim, sem lítið þekkja til þess, en
með fram í þeim tilgangi, að sýna það,
að einnig frá 'þesgu sjónarmiði er fyllsta
þörf á bráðri lagfæring á löggjöfinni um
tekjur kirkna, og er vonandi að þingið
láti það ekki farast lengur fyrir. Jeg hef
dregið það, að koma þessu máli um tí-
undarfrelsi fyrverandi Hólastólsjarða fyrir
dómstóiana, af því jeg hef búizt við því á
hverju þingsumri, að samin mundu verða
ný lög um tekjur kirkna, sem mundu af
nema þennan stóra agnúa, ásamt fleirum.
Jeg býst nú fastlega við að þingið 1895
muni gjöra það.
Algjör breyting á hinum eldgömlu, ó-
eðlilegu og ógreinilegu fyrirmælum um
tekjur presta er einnig mjög nauðsynleg,
en við það atriði fæst ekki þessi grein.
Siglufirði 13. marz 1895.
B. Þorsteinsson.
Þingvallafundarboð.
Eptir ósk og bendingum margra ágæt-
ustu manna landsins, þar á meðal nokk-
urra af blaðstjórum vorum, og almennum
vilja allmargra kjördæma í vestur-, norður
og austurhluta landsins, þeirra er oss er
kunnugt um nú þegar, leyfum vjer oss að
boða almennan þjóðfund að Þingvöllum
við Öxará 25. dag júnimán. í sumar kom-
andi 1895 um hádegisbil.
Skipun þessa fundar er ætlazt til að
verði með sama hætti og Þingvallafundar-
ins 1888, þannig. að í hverju kjördæmisjeu
fyrst haldnir lireppafundir, sem öllum þeim,
er kosningarrjett hafa, eptir hinum giid-
andi kjörskrám, gefist kostur á að sækja,
og að þeir fundir meðal annars kjósi
fulltrúa, einn fyrirhverja 5—10 kfósendur,
er síðan mæti á almennum kjördæmisfundi
og nefni fulltrúa til þjóðíundarins á Þing-
vöiium, einn eða tvo, eins og alþingismenn
eru úr því kjödæmi, er í hlut á.
Aðaltilgangur þessa allsherjar- fundar
þjóðarinnar er sá. að hún sýni, að henni
sje full alvara með að halda fram til sig
urs hálfrar aldar baráttu fyrir sæmd sinni,
þjóðerni, landsrjettindum og stjórnfrelsi
útávið, og gagngjörðum breytingum á lög
um og landstjórn innávið, svo lífsöfl þjóð
arinnar, andleg og líkamleg, fái þrifizt í
akri sjálfstæðrar þjóöiuenningar og að
hennar eigin vild.
Verkefni hreppafundanna, kjördæmis-
fundanna og þjóðfundarins er því eitt og
hið sama: einbeitt þjóðleg eining til fram-
sóknar og fyigis með sjálfstjórriarmálinu
fyrst og fremst, og því næst með hverju
helzt öðru af hinum þyðingarmeiri iands-
málum, sem þjóðin vill leggja kapp á að
fá framgengt, til að hrinda högum sínum
og hagsæld í betra og viðunanlegra horf.
Vjer þykjumst mega treysta því, að
sjerhvert kjördæmi iandsins, sem nær ligg-
ur fundarstaðnum, verði fúst til að fjöl
menna fundinn á sagðan hátt, er hin fjar-
jægustu iáta ekki raargfalt meiri torfærur
og vegalengd sjer fyrir brjósti brenna,
enda skorum vjer á hvern hugsandi ætt-
jarðarvin, að hann láti þetta mál til sín
taka, og leggi sinn skerf fram til þess, að
þjóðin sýni, að hún sje því vaxin, að iypta
merki þjóðlegrar sjáfsmeðvitundar, ein.
drægnis og staðfestu á hinum fornheiga
stað Þingvelli svo hátt á þessu ári, sem
er 50 ára afmæli hins endurreista alþingis,
að hinar menntuðu nágrannaþjóðir veiti
frelsisframsókn hennar og lögmætum kröf
um meira athygii en að undanförnu, og
hrindi af henni sjálfri ámæli fyrir þjóðlega
deyfð og þrekleysi, sem er hið hættuleg-
asta vopn 1 höndum andstæðinga hennar.
Hjeðinshöfða 29. dag marzmánaðar 1895.
B. Sveinsson.
Skepnuhöld. Þrátt fyrir þessa ein-
muna vetrar veðráttu, sem flestir annála,
eru skepnuhöld síður en eigi góð hjer
sunnanlands að minnsta kosti og vestan.
Hey mjög kraptlaust og meira eða minna
skemmt, eptir ótíðina í fyrra sumar sunn-
anlands. Er sagður megn faraidur í sum-
um sveitum, einkum í veturgömlu fje, úr
iungnabólgu og hinum og þessum torhafn-
arkvillum. Einkum brögð að slíku á Mýr-
um, og sömuleiðis til muna í Borgarfirði
og Dölum; minni í hinum suðursýsiunum,
en þó nokkur.
Aflabrögð. Sama aflaleysið enn á opna
báta í flestum eða öllum veiðistöðum hjer
nærlendis, nema Þoriákshöfn; þar erukomn
ir góðir hlutir. En á þilskip er nú farið
að afiast mætavei. Hafa nokkur þeirra
komið inn þessa dagana með ágætisafla,
fenginn á fám dögum, hjer í norðanverð
um flóanum utarlega, 3—4 vikur undan
landi, af tómum þorski, feitum og vænum.
Þeirra á meðal hafði »NjálU (skipstj. og
eigandi Jón Jónsson í Melshúsum) fengið
alls nær 14 þús.; »Geysir« (J. Norðmann
skipstj. Marteinn Teitsson) nær 11 þús.;
tvö önnur, »Sleipnir« og »Engeyin«, um
7 þús. hvort. — Gera menn sjer beztu von-
ir um, að »vestanganga« þessi svo kölluð
muni komast bráðlega inn á mið opinna
báta, og greiðist þá vel úrfyrirþeim, enda
væri þess mikil þörf; því fáir muna jafn-
auma vetrarvertíð lijer við flóann.
Síid veiðist talsvert af h.jer í flóanum
um þessar mundir, og hefir verið gerð
mikið álitleg tilraun til að geyma hana
h.jer í íshúsinu til beitu, í frystiklefunum
þar. Þar er og komið nokkuð af heilagfiski,
af Akranesi, ætlað til útflutnings; það er
nú aiit stokkfreðið, sjelegasta vara.
Stýrimannaskólinn. Próf í stýrimanna-
fræði f’ór fram á stýrimannaskólanum dagana
30. apríl—2. maí. í prót’netnd voru auk for-
stöðumanns skólans skipaðir Rudolph Rothe,
sjóliðsforingi á herskipinu »Heimdal«, og Eir-
ikur Briem prestaskólakennari. Sjóliðstoringi
Rothe var formaður prófnefndarinnar.
Af lærisveinum skólans gengu 8 undir próf
þetta. Leystu þeir úr 8 skriflegum spurning
um, er forstjóri stýrimannakennslunnar í Dan-
mörku haí’ði tekið til og sent landshöfðipgja.
Við munnlega próíið var hver lærisveinn
reyndur í 4 hinum lögskipuðu greinum stýri-
mannafræðinnar og auk þess í mælingum
með sextanti.
1 stýrimannafræðinni hlutu allir lærisveinar
ágætiseinkunn:
aðaleink.
1. Oddgeir Magnússon í Melshúsum 62 stig.
2. Halldór Kr. Þorsteinsson, Rvik 62 —
3. Otto N. Þorláksson, s. st. 61
4. Þórarinn Guðmundsson, s. st. 60
5. Þorvaldur Eyjóltsson, 8. St. 59 —
6. Magnús Pjetursson, S. St. 58 —
7. Jafet Egill Ólafsson, s. st. 56 —
8. Geir Sigurðsson. s. st. 55 —
Hæsta einkunn, er gefst, er 63, lægsta 18
stig.
Auk þess leystu ofannefndir lærisveinar af
hendi próf i 4 aukagreinum: Sjórjetti, is-
lenzku, dönsku og ensku.
Prófdómendur voru amtm. J. Havsteen og
oand. mag. B. Jónsson, auk kennara skólans;
í aukagreinunum fengu lærisveinar þessar að-
aleinkunnir:
nr. 1. aðaleink. dável nr. 5. aðaleink. dável
— 2.------dável + — 6.------dável
— 3.------dável -7- — 7.------vel
— 4.------dável -f- — 8.------dável
Rvik 2. mai 1895. Markus F. Bjarnason.
Gufubáturinn Oddur, frá Eyrarbakka,
er verið hefir í Khöfn í vetur, til skoðun-
ar, samkvæmt iögum, lagði af stað þaðan
hingað snemma í f. mán., en rak sig á
eða hjó niðri lítils háttar við Hljesey í
Jótlandshafi á skírdag og sneri við það
aptur til Khafnar; reyndist ekkert hafa
að honum orðið og h.jelt hann af stað apt-
ur rúmri viku siðar og kom til Eyrar-
bakka eptir 9 daga ferð.
Gufubáturinn Elín hóf ferðir sínar
hjer um flóann í morgun, eins og til stóð.
Skipshöfnin kom á »Oddi« til Eyrarbakka,
og þaðan landveg hingað fyrir fám dög-
um,— nema skipstjóri sjálfur, sem ervænt-
aniegur nú með »Laura«. Er Markús F.
Bjarnason skólastjóri millibilskapteinn á
»Elínu« þangað til.
Sigling. Hirin 29. f. mán. kom Ragnheið-
ur (73 smál., Bönnelykke) frá Khöfn með ýms-
ar vörur til W. Christensens, og 2. þ. mán.
Fortuna (80 smál. C. DrejÖ) með ýmsar vör-
ur til Eyþórs Felixsonar frá Ktiöfn. Enn
fremur kom 1. og 2. þ. m. 3 timburskip frá
Mandal: Dagmar (94, N. T. Nilsen) til lausa-
kaupa: Sleipner (124, S. A. Waardahl) til Chr.
Christjansens (B Guðm. múrara); Cupido (66,
Carl Jensen) til lausakaupa (Br. H. Bjarnason).
Lieiðarvísir ísafoldar.
1550. Eiga trésmiðir, sem byggja upp hús,
hvort það eru kirkjur eða önnur hús, allar
viðarafklippur, sem ekki ná alin? Og ef svo er
á hverju byggist það ?
Sv.: Ekki nema svo sje um samið; að vísa
munu einstöku smiðir þj’kjast eiga tilka.ll til
afhöggs og spóna og bera fyrir sig í því efm
venju; en hvorki mun sú venja almenn nje
heimiluð i lögum.
1551. Kirkja mín, sem stendur langt upp í
sveit, á rekaland við sjó, fyrir annars manns
landi, þar sem trjávið rekur nokkurn áriega.
A jeg ekki sem eigandi rekans heimild til,
að bjarga við mínum undan sjó, (og bera hann
upp á bakka, et svo stendur á, að eigi sjé hægt
að hafa viðinn neðan undir, sökum brima), án
þess að eigandi yður ábúandi þeirrar jarðar
eigi heimting á borgun tyrir ?
Sv.: Eiganda eða ábúanda jarðarinnar, sem
land á undir rekatjöru. er bæði skylt og heim-
ilt að þjarga reka þeim, sem kirkjan á, og
á hann þar af leiðandi tilka.ll til bjarglauna
að lögum, og virðist það eigi geta svipt hann
bjarglaununum, þó að rekaeigandi bjargi sjátf-
ur, ef hann eigi býr á rekajörð.