Ísafold - 15.05.1895, Blaðsíða 2

fyrirtæki vissra manna að rœða, en enga
hjálp.
Þá er líka annað spánýtt dæmi öllum í
fersku minni, sem sýnir ágætlega vel og
Ijóst, fyrir hverja kaupfjelögin í raun og
veru eru gerð.
Þingmaðurinn í Múla ætlaði að skjóta
þeirri flugu i munn ísl. bændanna, sem
búast mátti við að mundu trúa honum eins
og nýju neti — þingmaðurinn er einn úr
þeirra flokki —, að fásinna væri að selja
fje fyrir peninga hjer heima á íslandi, en
hið eina skynsama, að senda allt til Zölln-
ers, er ætti að vera einn um sölu á islenzku
sauðfje á Englandi.
Hvað liggur nú á bak við þessa kenn-
ingu? er það einlægur áhugi að bæta kjör
fátækra landa sinna ? Svari hver sem
honum sýnist, en sennilegast virðist, að
svarið væri eitthvað í þessa átt: Þið sjáið
það sjálfir, bœndur góðir, að Zöllner fœr
engin sölulaun af fjenu, sem þið seljið
heima hjá ykkur ; ef þið aptur á móti látið
hann selja fjeð, fœr hann sín umboðslaun
og tapar liklega ekki neinu á fiutnings-
kaupinu. Þótt rithöfundar kaupfjelaga-
stefnunnar þykist fróðir um flesta hluti og
auðugir mjög af ástæðum fyrir góðleik
kaupfjelaganna, viðra þeir fram af sjer að
sýna fram á, hver áhrif þau hafl haft á
búskap og efnahag manna. Það væri þó
sannarlega slægur í, að gefa út rökstuddar
skýrslur, er sönnuðu framfarir í þessa
áttina. (Niðurlag).
Fimmtíu ára afmæli alþingis
á þingvelli við Öxará!
Það hefir komið til orða, og vakir sjálf-
sagt fyrir flestum eða öllum, að efnt verði
til einhverra verulegra hátíðabrigða í sum-
ar í tilefni af 50 ára afmæli alþingis.
Naumast er hugsanlegt, að skiptar skoð-
anir verði um það, að það sje ekki að
eins tilhlýðilegt, heldur og sjálfsagt, að
menn geri sjer einhvern dagamun til þess
að minnast þess. að þing þjóðarinnar hef-
ir verið til um hálfa öld. Það væri auð-
vitað einstakt sinnuleysi, að láta slík tíma-
mót hjá líða, án þess vjer sýndum það, að
vjer tækjum neitt eptir þeim.
Um hitt er hugsanlegt, að skoðanirnar
skiptist, hvernig hátíðarhaldinu skuli haga,
og víst er um það, að ekki líta allir á það
á einn veg,hvar hátíðarhaldið skuli standa.
Fyrir vorum sjónum er það furðu kyn-
legt, að nokkrum lifandi manni skuli hafa
til hugar komið að hafa það hátíðarhald
annars staðar en í Reykjavík, þar sem
þingið ekki að eins á heima, heldur heflr
allt af átt heima þessi 50 ár, sem það hef
ir verið til, og þar sem öll tæki eru svo
miklu fullkomnari. en nokkurs staðar ann-
ars staðar á landinu til þess að gera há-
tíðaharidið virðulegt og skemmtilegt.
En þrátt fyrir það að svo virðist, sem
öllum ætti að geta legið í augum uppi, að
Reykjavík er sjálfkjörinn staður til þessa
hátíðarhalds, þá hefir það komið til orða,
að halda þessa hátíð austur á Þingvelli.
Það er nokkuð örðugt að gera sjer grein
fyrir, hvað vaka muni fyrir þeim mönnum,
sem hugsa sjer hátíðarhaldið þar austur
frá. Líklegast er það »fornhe!gi« staðar-
ins, það með öðrum orðum, að hið forna
alþingi íslendinga var þar háð. Ef ræða
væri um hátíð í minningu þess þings, þá
væri öðru máli að gegna. Þá væri Þing-
völlur sjálfkjörinn staður. En það er eng-
inn að tala um slíka hátíð. Það er verið
að tala um hátíð í minningu 50 ára ald-
urs hins núverandi alþingis. Hvers vegna
í ósköpunum ætti að halda hana austur á
Þingvelli? Það lægi næst að segja, að
hún væri þar haldin í minningu þess, að
alþingi hefir ekki verið þar, og það minn-
ir einna helzt á orðaskýringuna alkunnu:
»Lucus a non iucendo«.
Það ætti naumast að vera þörf á að taka
það fram, að hvervetna í heiminum, þar
sem slíkar hátíðir eru haldnar, er gengið að
því sjálfsögðu, að halda þær þar sem hlut-
aðeigandi stofnanir eru. Hugsum oss rjett
t. d., að einhver hefði komið upp með þá
hugmynd, að halda minningarhátíð Kaup-
mannahafnar háskólans úti á Jótlandi (t.
d. á Himmelbjerget). Auðvitað hefði slík
tillaga drukknað í hláturssköllum, ef nokk-
ur iifandi maður hefði annars gefið henni
gaum. En ef til vill er það ósanngirni,
að fara fram á það við menn að hugsa
sjer slíkt, því að til þess þarf í raun og
veru meira hugmyndaflug en almennt ger-
ist.
Auk þess sem það væri alveg gert
út í bláinn að flytja þetta hátíðahald upp
A ÞingvöII, þá er það alkunnugt, að þar
eru alls engin tæki til að lialda slíka há-
tíð. Það er naumast hægt að segja, að
mönnum sje bjóðandi þangað á hraunið
og flatirnar til hátíðahalds, þegar engin
ástæða ber til.
Vitaskuld er það vel til fundið
og tilhlýðilegt, að sýna hinum »forn-
helgu« stöðum landsins, sem fornsaga
þjóðarinnar einkum og sjerstaklega er
tengd við, allan sóma. Það sje fjarri oss,
að gera. lítið úr ræktarsemi manna við
endurminningarnar frá frelsisöld þjóðar-
innar En þar fyrir megum vjer ekki
gleyma því, að yflrstandandi öldin á líka
sína sögu, ef til vill ekki svo mikluómerk-
ari en sögu fornaldarinnar, þegar alit kem-
ur til alls. Það liggurvið, að þessi Þing-
vallarhátíð, sem fyrir sumum vakir, bendi
á einhvern minnisskort því viðvíkjandi. En
hvað sem um það kann nú að mega segja,
þá eru fornaldar endurminningarnar orðn-
ar of rikar, þégar þær eru látnar sitja í
fyrirrúmi fyrir heilbrigðri skynsemi.
Póstskipið okkar,
Það var mikill fögnuður fyrir okkur
vestanmennina, sem beðið höfðum allt að
því viku á Englandi og Skotlandi eptir ís-
lenzka póstskipinu, þegar við frjettum, að
»Laura« væri loksins komin til Granton.
Við hröðuðum okkur sem mest við máttum
út á skipið, enda þótti okkur nokkuð kostn-
aðarsamt hótel-lífið í landi. Það fyrsta,
sem okkur varð að orði, þegar við sáum
skipið, var þetta: »Hvaða undur er þetta
lítill bolli!« Okkur fannst sem því mundi
vera róið í viðlögum.
En svo hugsuðum við með okkur: Þetta
stafar sjálfsagt af þvi, að við komum á
mjög stóru skipi frá Ameríku til Englands.
Og við sættum okkur við þá hugsun, að
skipið mundi samsvara þörfum og ástæð-
um íslendinga.
En það var síður en svo, að sú yrði
raunin á. Þrengslin á skipinu voru blátt
áfram óhæfileg. Jeg skal að eins taka það
til dæmís, að jeg fjekk herbergi handa kon-
unni mínni, börnunum og stúlku, sem með
okkur var. Bilið á milli rúmanna var eitt-
hvað tveggja feta breitt og herbergið var
jafnlangt rúmunum. Þarna áttu sex manns
að draga andann og — selja upp, því að allt
var það meira og minna veikt. Sjálfur gat
jeg holað mjer niður í rúm í litlu herbergi,
sem 14 manns sváfu i. Og þetta húsnæði,
sem var á annari káetu, kostaði um 300
krónur fyrir þessa daga, sem ganga í ferð-
ina milli Granton og Reykjavíkur! Tveir
kaupmenn, sem urðu okkur samferða, voru
líka svo aöþrengdir, að þeir kusu heldur
að liggja uppi á þilfari í kalsaveðri, heldur
en í svækjunni niðri.
Og ekki varð lestarrúmið drýgra. Mjög
mikið Varð að skilja eptir af vörum í Gran-
ton vegna rúmleysis, og má geta því nærri,
að slíkt hefir homið sjer illa fyrir hlutað-
eigandi kaupmenn.
Fleira var það en þrengslin, sem okkur
þótti miður viðkunnanlegt og olli óþæg-
inda. A vestanskipinu höfðum við vanizt
við ágætt skýli uppi á þilfarinu hjer og
þar á skipinu. Þangað var sjóveikt fólk
flutt á hverjum degi, og þar gat það hafzt
við allan daginn og andað að sjer hreinu
loptinu, ef það hafði nóg föt til að hlúa
að sjer. Um ekkert slikt er að ræða á ís-
lenzka póstskipinu. Veikt fólk verður að
liggja kyrt í rúmunum og anda. að sjer
uppsölusvækjunni allan daginn, svo framar-
lega sem veður sje ekki mun bliðara eu
það er venjulega á höfum úti.
Yfir höfuð get jeg ekki neitað því, að
rajer fannst nokkuð mikill kotungsbragur
á skipinu. Skipverjar eru svo fáir, að þeir
geta ekki komizt yflr það sem gera þyrfti.
Þessi eini þjónn, sem er á þeirri káetu,
sem jeg var á, var stöðugt á þönum, svo
að ekki var unnt að ná í hann nema með
höppum og glöppum vegna annríkis hans.
Vitanlega var því um enga hjúkrun að
ræða á sjúklingum, nema það sem fa.rþeg-
arnir hlupu undir bagga. Og það er aug-
sýnilega ekkinægur mannkraptur á skip-
inu til þess að halda því hreinu. Hvar
sem komið er við uppi á þilfarinu, atast
maður út. í því efni brá okkur mjög við
frá skipinu, sem viö höfðum áður verið á.
Þar stóð ekki á þvotti nje öðru fyrir mann-
fæðar sakir.
En ekkert gremst manni þó eins raikið
og töfin í Færeyjum. Þar dvöldum við í
þrjá daga, enda væri synd að segja, að
»Laura« hafl ekki átt erindi þangað. Hún
flutti þangað ógrynni af vörum. og Færey-
inga vegna var það, að svo mikið varð að
skilja eptir á Skotlandi af vörum, íslenzku
kaupmannanna. Þetta Færeyja hringsól er
ekki lítill kostnaðarauki fyrir ferðamenn,
sem til íslands ætla, eða frá íslandi koma,
að ógleymdum tímamissinum. Mig furðar
á því, að íslendingar skuli una við slíkt,
ef nokkur kostur er á að hrinda þviílag.
Jeg skal taka það fram,tilþess að varna