Ísafold - 08.06.1895, Blaðsíða 1

Kemurútýraisteinusinni eða
tvisv. íviku. Yerb árg.(80arka
minnst) 4 kr., erlendis 5kr. eða
1^/a dolí.; borgist fyrir miðjan
júlí (erlendis fyrir fram).
ÍSAFOLD.
Uppsögn(skrifieg)bundin við
áramót, ógild nema komin sje
til útgefanda f'yrir l.oktober.
Afgreiðslustofa blaðsins er í
Austurstrœti 8.
XXII. árg.
H. Chr. Hansen, stórkaupmaðui (Rör-
holrnsgade 3) í Kaupmannahöfn, hyrjaði ís
lenzka umboðsverzlun 1882, tekur að sjer
innkaup á vörum fyrir ísland, selur einnig
íslenzkar vörur 1 Kaupmannahöfn og Leith.
Kaupir íslenzk frímerki fyrirhæsta verð.
^F^v"^+v*7; *"»;x"j?i»";?iV»ivviv"»iv"»iv"xix"»iv'Vi» V{v*
Til lesenda ísafoldar.
Eins og þetta tbl. með sjer ber, er hr.
Eivar Hjörleifsson, fyrv. ritstjóri »Lög
bergs», orðinn meðritstjóri Isafoldar. Veit
ieg, að iesendur blaðsins og kaupendur
munu fagna með mjer þeim mikla ávinn-
ingi, að geta notið hans alþekktu, miklu
og góðu blaðamannshæfileika. Hann er,
eins og kunnugt er, í fremstu röð íslenzkra
rithöfunda og skálda á vorum dögum, og
heflr með margra ára dvöl sinni í annari
heimsáifu og margvíslegum afskiptum af
almenningsmálum þar aflað sjer fjölbreytt-
ari reynslu og þekkingar en ella eru yflr-
leitt tök á, en einlæg þjóðrækni og rík
heimþrá knúð hann til að ieita. hingað til
ættjarðar sinnar aptur, i því skyni að
verja kröptum sínum henni til nytsemdar.
Treysti jeg þvi öruggur, að fyrir hans
mikilvæga fulltingi muni ísafold takast að
afla sjer æ meiri orðstírs sem landsins lang-
helzta, stærsta og fullkomnasta blaðs.
útg.
þingmannskosningin
í Gullbringu- og Kjósarsýslu.
Til undirbúnings henni hafa verið haldn
ir þrír fundir í kjördæminu, að afstöðnum
maniuniSþjngUm) ejm, j Mýrarhúsum, ann-
ar á Alptanesi og hinn þriðji í Hafnarfirði
á flmmtudagínn var.
Þingmannaefnin eru mörg: Flannes Haf-
stein landritari, Þörður Thoroddsen læknir,
Magnús Blöndal, Guölnundur Einarsson i
Nesi, Björn Bjarnarson i Reykjakoti og
Þórður Guömundsson a Hálsi.
ísafold sendí mann á Hat'narljarðarfund-
inn til þess að geta flutt fregnir af þessum
kosningar-undirbúningi. og kcniur hjer á
eptir útdráttur úr umræöunum.
Ilannes Hafstein tók fyrstur til máls.
Fór fyrst nokkrum virðingarorðum um
hinn látna þingmann kjördæmisins, sjera
Þórarinn Böðvarsson, og minntist þar næst
á persónulegan mótblástur, sem væri gegn
sjer. Sumir segðu sig ekki kjósandi af
því, að hann ætti ekki heima í kjördæminu.
Hið sama mætti þá segja um menn eins
og Benidikt Sveinsson og Jens Pálsson.
Jafnvel Jón Sigurðsson hefði aldrei átt
heima i því kjördæmi, er stöðugt hefði
sent hann á þing. Annað væri það að
hann væri embættismaður. Embættismenn
Reykjavík, laugardaginn 8. júní 1895
hefðu þó opt geflzt vcl á þingi enda ætti
hann að því leyti sammerkt við annað
þingmannsefni (Þ. Th ). Hið þriðja, sem
sjer væri til saka fundið, væri það, að
hann væri háður landshöfðingja. Kvaðst
skoða það sem persónulega móðgun, að
því væri dróttað að sjer, að hann þyrði
ekki að halda sinni skoðun gagnvart yflr
boðara sínum, enda væri þaö sagt að öllu
óreyndu. Landritaraembættið væri eigi
háðara landshöfðingja en sýslumannaem
bætti, enda hefði landritari setið á þingi
áður, og fullkomlega beitt sjer. — Sagt væri
og af sumum, að hann ætlaði að flytja
burt (sækja um Isafjarðarsýslu), en það
væri tilhæfulaust.
Að því er landsmál snerti hefði sjer
verið borið á brýn, að hann hefði svikið
umboð sitt á Þingvallarfundi 1888. Mót
mælti þeirri ákæru og lagði fram erindis-
brjef sitt til sönnunar. I stjórnarskrár-
frumvarpinu, sem þá hafði Jegið fyrir,
hefði verið lögboðinn parlamentarismus
með því ákvæði, að ekki mætti heimta
skatta nema fjárlög hefðu verið samþykkt
af þinginu. Kvaðst hafa mótmælt þvi á
kvæði, með því að engin von hefði verið
þess, að siíkt næði staðfesting, enda hefði
það ákvæði verið fellt úr þvi frumvarpi,
sem nú væri um aö ræða.
Aðalstjórnfrelsiskrafa allra þjóða hljóti
að vera sú, að konungur geri ekkert, án
þess einhver maður at' þjóðinni beri á
byrgðina. Þann veg meðal annars í Dan
mörk, en Islendingum hafl aldrei verið
boðið slíkt. heldur sje það danskur maður,
sem ábyrgðina, beri, ef ábyrgð skyldi kalla.
Kveðst vera með þeirri kröfu, og það því
fremur, sem Island hefði aldrei undir
Danmörk gengið. heldur eingöngu gengizt
Danakonungi á hönd. Æðsti embættis-
maður hjer á landi ætti að hafa æðstu
stjórnina á hendi. En kvaðst mótfallinn
áltyrgðatlausum jarli meö tilheyrandi ráð-
gjöfum, sem allir ættu að vinna þaö veik,
er landshöfðingi einn gæti gert. Lítið væri
unnið við að fá nýjan mann. sem væri of
fínn til þess að vinna fyrir matsínum. og
ábyrgð yrði eigi ljettara að koma fram á
hertdur stjórninni eptir frumvarpi þingsins
heldur en eptir stjórnarskránni. Engar
skoiður reisti þingiö heldur fyrir laga
synjun stjórnarinnar. Kveðst ytírleitt nreð-
mæltur þeirri endurskoðun stjórnarskrár-
innar. sem ekki yrði að eins til aukins
kostnaðar, heldur til gagns og góðs fyrir
landið.— Að því er samgöngumál snerti,
kvaðst hann hiklaust styðja slíkt mál, sem
járnbrauta og siglingafrumvarpið t'rá í
fyrra, ef slíkt kæmi fyrir þingið. ísland
sje háð sömu ökónómiskum lögum sem
önnur lönd. og ekki tjái að bíða þess. að
framfarirnar fliúgi upp í ntenn, heldur
verði menn eitthvað fyrir þeitn að vinna.
Hingað til hafi verið tilfinnanlegastur
skot turinn á trú á landið og þjóðina sjálfa.
Samgöngur við önnur lönd sje hin mesta
þörf á að bæta; sambandið við gufuskipa
tjelagið mjög þreytandi. Lizt bezt á, að
landið kaupi sjálft skip, eins og lagt hafl
verið til í Isaf'. nýlega. — Vildi hlynna til
muna að sjávarútveginum, með þvi að svo
lítið hef'öi verið fyrir hann gert. Verðlaun
fyrir góða flskverkun mjög æskileg, og
auk þess ætti landssjóður að styrkja styrkt-
arsjóði í'yrir ekkjur og börn sjómanna. —
Eptirlaun æðri embættismanna of há eptir
fjárhag og borgunarmáta þjóðarinnar,
kvaðst samþykkur niðurfærslu siðastaþings,
en ekki algerðu afnámi að sinni. — Að
49. blaö.
því er til tollmála kæmi, væri hann með
afnámi sykurtolls, enda hægt að leggja
tol) á álnavöru, sem ætti að tollast, því
að hörmulegt væri að menn sætu iöjulausir
hjer á landi, og ljetu aðrar þjóðir vinna
ullina. Kjördæminu hefði annars farizt
mjög heiðarlega, þar sem það styrkti ullar-
vinnuverksmiðjuna. Utflutningsgjald af
fiski og lýsi kæmi beint í bága við heil-
brigða skynsemi, kæmi þyngst niður á aðal-
útflutningsvörunni, saltflskinum, en ekki á
útlendum síldar og hvalaveiðamönnum, eins
og sumir hjeldu.
Magnús Blöndal lagði þær spurningar
fyrir þingmannsefnið, hvernig hann liti á
gjafsókn embættismanna og »SkúIa málið«.
H. II. kvað gjafsóknina stundum illa not-
aða, af þvi að menn hefðu verið of hör-
und árir, en annars væri hún að eins form
fyrir rannsókn út af áburði á embættis-
menn. Kvað sjer ekki með öllu ljóst,
hvernig »SkúlamáIíð« ætti að koma fyrir
á þingi, nema ef þingið vildi lýsa yflr óá-
nægju út af kostnaðinum, með því að
stjórnin hefði haft lagarjett til að gera allt,
sem hún hefði gert. Kostnaður landssjóðs
við málsreksturinn, sem »Þjóðólfur« hefði
hvað eptir annað verið að fárast um, væri
að eins 1387 kr.
Þórður Thoroddsen gerði kost á sjer til
þingmennsku, benti á, að hann hefði verið
riðinn við ýms sveitarstjórnarmál og jafn-
framt kynnzt m.jög hag alþýðu sem lækn-
ir. Að sönnu væri hann embættismaður,
en ræki jafnframt sömu atvinnu sem sjáf-
arbændur. Læknar væru óháðari yfirboð-
uruin sinum en ýmsir aðrir embættismenn,
einkum lögfræðingar. Um lögfræðinga
mætti segja, að setið væri um hvert þeirra
orð, nær því hverja þeirra hugsun. Svo
þyrftu þeir og margir hverjir að sækjast
eptir einhverju betra en þeir hefðu, en
læknar þju ftu ekki eptirneinu að sækjast,
sem stjórnin gætí haft að bjóða.
Viðvikjandi stjórnarskráiniáiinu kvaðst
hann mótfallinn breytingum á stjórnar-
skrárfrumvarpinu. Þær mundu að eins
aptra fiamgangi málsins. Því væri yfirleitt
haldiðframaf andmælingumendurskoðunar-
innar. að breyta þurti frumvarpinu, en með
þaö sje komið í því skyni einu að spilla
fyrir málinu. Kvaðst annars alls ekki
harður á þvi að halda málinu áfrain. Þing-
vallaf'undur væri óþarfur. eins og nú stæði
á. en hans væri þörf, ef menn aðhylltust
skoðun H. H.
I tollamálum kvaðst hann á líkri skoð-
an sem II II. Núverandi toliur ósann-
gjarn með því að hann lenti mest á sjáv-
arbændum. — Eptirlaun vildi liann helzt
afnema með öllu, og því að sjálfsögðu
lækka þau. — Kjörstöðum vildi hann fjölga,
og að hver maður, sem gyldi til sveitar,
fengi kosningarrjett. — Nefnd vildi hann
setja, er íhugaði sveitareglugjörðina milli
þinga. — Með háskólamálinu kvaðst hann
vera, enda ekki annað átt við með »há-
skóla* en að bæta lagaskóla við presta-
og læknaskólana. — Kvaðst með þvi, að
landið ætti að eiua skip, og vildi efla sam-
göngur allar á sjó og landi. — Vill styrkja
sjávarútveginn meira en gert er, bæði með
verðlaunum og styrk til ábyrgðarfjelaga
fyrir þilskip og opin skip.
Jón Þórarinsson, alþm., mótmælti þvi
fyrir sína hönd og margra annara þing-
manna, að það væri eingöngu andstæð-
ingar stjórnarskrárendurskoðunarinnar, sem
vildu breyta stjórnarskrár frumvarpinu.
Kvað þingmenn greina mjög á um það