Ísafold - 31.08.1895, Blaðsíða 1

KemurútýHnsteinusinni eöa
tvisT. í viku. Verð árg.(80arka
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða
1*/* dolí.; horgist fyrir miðjan
júlí (erlendis fyrir firam).
ÍSAFOLD
nppsögn(skrifleg)bunciin við'
áramót, ógild nema komin sje
til útgefanda fyrir 1. oktober.
Afgreiðslustofa blaðsins er í
Austurstrœti 8.
XXII. árg.
Eeykjavik, langardagiim
31 ágúst 1895.
73. biaö.
Síðasta alþingi.
NatiHiast verður sagt, að þetta síðasta
þing bafi verið sjerlega afkastamikið, nema
að því er snertir viðieitni þess til sam-
göngubóta, en ómerkilegt hefir það alls
ekki verið.
Tiltölulega mikill hluti af þeim málum,
er það hafði tii meðferðar, var annaðhvort
uppvakningar frá fyrri þingum, með mis-
jafnlega miklum staðfestingarlikindum, eða
þá þýðingariít»l smámái, eða hvorttveggja.
Að þessu sinni skal að eins gefið stutt
yfirlit yfir hið helzta af gjörðum þingsins,
fjárveitingarnar þó einkum að þvi leyti,
sem þær eru frábrugðnar fyrri fjárveiting-
«m, eða ekki áframbald af þeim. En
væntanlega mun Ísafold siðar minnast
nokki u nákvæmara á ýms málin, er það
fjallaði um.
Af samþykktum þingmannafrumvörpum
er helzt ástæða til að nefna — auk eim-
skipsins, sem síðar verður minnzt á --- eptir-
launalögin, hluttöku safnaða i veitingu
brauða, iagaskólann, afnám hæstarjettar
sem æðsta dóms í íslenzkum málum og
borgaralegt hjónaband þjóðkirkjutrúar-
manna. Allt eru þetía gamlir kunningjar.
Vitanlega er það staðfestsngin á lagaskóla-
og hæstarjettarafnámslögunum, sem mesta
þýðingu rnundi hafa, en íáir munu gera
sjer miklar vonir um, að þau eigi góðum
byr að fagna i Kaupmannaböfh, enda ó-
víst, hvort mikiis væri í misst fyrir það
að sinni. I>að mun vera að myndast eða
vera þegar mynduð allrík skoðun i þá átt,
að kostnaöurinn viðhinn fyrirhngaða laga-
skóla og aukna iandsyfirrjett sje óþarflega
mikiH, og að unnt mundi vera að fá sam-
vinnu milli þessara tveggja stofnana, sem
hefði þýðingarmikinn sparnaðiför með sjer.
Af felldum þingmannafrumvörpum kvað
einna mest að frumvörpunum um varnar-
þing í skuldamálum og búsetu fastakaup-
manna á íslandi.
Tvö af hinurn merkustu stjómarfrum-
vörpitm voru feild: gagnfræðakennslan við
lærða skólann i Keykjavik ásaint afnámi
Möðruvallaskólans og holdsveikraspitalinn
— síðartalda málinu þó að eins írestað,
þangað til betri nndirbúningur cr fenginn.
Aptur á móti náöu fram að ganga frum-
vörpin um brúargjörð á Blöndu, aðgrein-
ing boldsveikra frá öðrum mönnum, all-
þýöingarmiklar ráðstafanir gegn útbreiðslu
næmra sjúkdóma og eldsvoðaábyrgð Reykja-
víkur.
í samgöngumálum heíir ncfndin sýnt
naikla rögg af sjer, enda voru kröfur þjóð-
arinnar mjög einbeittar í því efni. Ferð-
um landpóstanna ætlast það til að verði
fjölgað, brautagjörðum á að halda áfram
í sama horfi sem á undanförnn fjárhags-
timabili með riflegum fjárframlögum og
20,000 kr. veittar til að brúa Blöndu.
Einkum er þó viðleitnl þingsins til að
bæta samgöngurnar á sjó atkvæðamikii.
Til þess má heimfæra ríflega ijárveiting
til vita á ýmsnm stöðum, þar á xneðal
11,000 kr. til vitabygginga á Skagatá og
Gróttu, 6000 kr. fjárveiting til uppmæl-
ingar á innsigiingarleið inn á Hvammsfjörð,
tiiboð nm 60,000kr. Ján til gufubátskaupa
sýslunefnda i Vestaramtinu og tilboð um
90,000 kr. lán til þess að koma upp öfl-
ngri stórskipabryggju í Keykjavík. í þessu
sambandi má og minnast á undirtektir
þingsins og þingmanna á prívatfundi und-
ir ráðagerðir um lagriingu telegrafs og tele-
fóns, sem áður h«fir verið frá skýrt En
aðalatriðin eru Qáriagastyrkurinn til gufu-
bátaferða og eimskipslegin.
Til gnfnbátaferða í Sunnlendingafjórð-
ungi og á Faxaöóa eru veittar 7,500 kr.;
í VestfirðingaQórðungi ogá Húnaflóa 10,000
kr.; í Norðlendingafjórðungi 10000 kr.;
og i Austfirðingafjórðungi 6,000. Þessi
styrkur á að eina að veitast eptir með-
mælnm hlutaðeigandi sýslnnefnda og bæj-
arstjórna, og með því skilyrði, að hlutað-
eigandi sý-siu- og bæjarfjelög leggi til gufu-
bátaterðanna að minnsta kosti */4 á móti
s/t úr íandssjóði. Við þessar Qárveitingar
er það einkum að athuga, að svo lítil lík-
indi ern til þess, eins og áður hefir verið
bent á hjer i blaðins, að nokkuð verði úr
því, að fjórðungarnir noti tilboðið, sízt að
þeir verði allir samfaka i þvi. Að minnsta
kosti er að líkincLum óhætt að ganga að
því visn, að ekkert verulegt lag komist á
þessar Mtaferðir fyrra ár fjárhagstímabils-
ins.
Þá er eimskipið, sem mest var um þjark-
að. A kostnað landssjóds á að leigja yfir-
byggt, transt og vel útbúið eimskip, er
sje 400—600 smálestir að stærð, og hafi
farþegarúm fyrir 40—60 manns í æðra
farrúmi og fyrirUO—40 mannsíóæðra far-
rúmi, og 10—12 mílna hraða á sjöttungi
séiarhrings. Til leigugjalds og útgjörðar-
kostnaðar má verja 150 þús. kr. hvort árið.
Farstjóra er og beimilt að leigja annað
skipxviðbót nokkurn tíma ársins, ef nauð-
syn krefur, en kostnaður við bæði skipin
fari eigi fram úr 170,000 fcr. um árið. En
fáist eigi skip til leigu með aðgengilegum
kostum, á að kaupa á landssjóðs kostnað
traust og vstndað 600 smálesta eimskip,
með farþegarúm fyrir að minnsta kosti 60
manns í æðra farrúmi cg íyrir 40 manns
í hinn óæöra, og 11 mílna hraða á sólar-
hrings-sjöttungi. Skipinu skal fylgja lítill
eimbátnr, er nota megi til ilutninga að og
frá skipinu á höfnum. Til þess að kaupa
slíkt skip má verja allt að 350,000 kr.
Eins og ísafold hefir áður í ljós látið,.
er það ósk vor og von, að eigi þurfi til
þess að koma, að lagt verði út í eimskips-
kaup á landssjóðs kostnað. Vjer höfuira
áður bent aliýtarlega á, hve varhugaverð'
slík nýbreytni sje, svo ekki er ástæða til„
að fjölyrða um það að þessu sinni. Me&
útgerðinni einni er sannarlega í nóg ráð-
izt til að byrja með, meðan alla reynsluna
vantar, enda í raun og veru neyðarúrræðs
að eins, sem stafaði af undirbúningsleysl
og skorti á tilboðum, er þingið þóttist
geta gengið að.
|l
I/
Auk samgönguoótanna gerði þingið
ýmislegt til eflingar atvmnuvegunum, nm-
fram það er verija hefir verið áður. Styrk -
urinn til búnaðarfjelaga var færðnr úr
12,000 kr. upp í 32,000 kr. Handa norsk-
um dýralækni, er rannsaka skal bráða-
fárið og leggja ráð við þvi voru veittar
2 500 kr. (á fjáraukalögunum, svo hann geti
fengizt þegar í haust). ÁbyrgðarfjelagK
fyrir fiskiskip við Faxaflóa var veittur
5,000 kr. styrkur. Landssjóðslán til þilskipa-
kaupa voru gerð aðgengilegri einkum mec^
því, að leyft var að setja skipið sjálft k
veð fyrir láninu. Kand. Bjarna Sæmunds-
syni voru veittar 800 kr. hvort árið tiS
fiskiveiðarannsókna. Til hússbyggingar
handa stýrimannaskólanum 8000 krónur.
Magnúsi Þórarinssyni á Halldórsstöðuui
voru veittar 1,200 kr. til að setja á stofm
tóvinnuvjelar á Húsavik. Og 30,000 kr.
lán var leyft að veita isgeymslufjelögum,
eða einstökum, er byggt hafa ísgeymslu-
hús.
Að því er snertir afskipti þingsins af
menntamálum, um fram það er venja er
til, skal geta þessa: Til að byggja einn
sameiginlegan kvennaskóla fyrir Norður-
land, er komi í stað þeirra tveggja, er núi
eru, var veittur 2,500 kr. styrkur, með þvl
skilyröi, að byrjað sje á þeirri byggingu
á fjárhagstímabilinu. Til kvennaskóla á
Austurlandi 1,200 kr. Til barnaskóla og^
sveitakennara var styrkurinn aukinn nokk-
uð ; sömuleiðis til Flensborgarskólans, me5
því augnamiði, að þar verði bætt við ein-
um bekk fyrir kennaraefni. Til þess a&
gefa út ísl. kennslubækur handa lærðac
skólanum (í stað hinna útlendu) 600 kr..
hvort árið. Hækkaður ársstyrkurinn til
Bókmenntafjelagsins í Reykjavik upp £
1,500 (úr 1,000) og til Þjóðvinafjeiagsins
upp í 750 (úr 500). Skáldinu Þorsteini
Erlingssyni veittar 600 krónur hvort árið,,
Skúla Skúlasyni og Einari Jónssyni 50G
kr. hvort árið til að læra myndasmíði og(
Þórarni B. Þorlákssyni sami styrkur til
að fullkomna sig í málaraiþrótt. Neðri
deild skoraði á stjórnina með þingsályktun
að leita samninga við yfirstjórn háskólans