Ísafold - 04.09.1895, Blaðsíða 2

284
landsins þjónustu, unnið af hinni mestu
ósjerplægni og unnið af fðlskvalausri ætt-
jarðarást, en ekki sjálfum sjer til fordildar
og án illyrðaofsókna við saklausa menn.
Hann var þá (1875) forseti á þiugi (í neðri
-deild) sem endrarnær, og því hlutlaus at
nmræðum og atkvæðagreiðslu, bæði um
það mái og önnur. Það var þá ekki upp
tekið, það nýmæli, að forseti greíddi at-
kvæði, er houum þætti mikið við liggja.
En hvað gerði Jón Sigurðsson?
Hann gekk af fundi í hvert skipti sem
heiðarslaunafrumvarpið var til umræðu.
Hann varaðist að vera einu sinni inni í
þingsalnum á meðan það var rætt og at-
kvæði um það greidd. Hann vildi láta
þingmenn vera sem allra frjálsasta og ó-
háðasta með atkvæði sín og tillögur. Hann
vildi ekki trufla þá með návist sinni. Hon-
um var fjarri skapi að reyna að horfa
fjárveitingar út úr þingmönnum, eins og
talað er að leikið hafi verið einhvern
tíma af áheyrendapöllum þingsins. Mundi
hann þó liklegast hafa getað boðið hverj-
um meðalmanni út í þeim leík, ef hann
hefði viijað, — hann, sem kveðið var um:
Augum gýtur eias og Ijón
undan sínum gráu hærum.
Jeg þykist líka, þótt sveitamaður sje,
þekkja svo mikið til þingmennsku og þing-
siða, að mjer sje óhætt að fullyrða, að
ilestir hafl þann sið, að neyta alls ekki at.
kvæðisrjettar síns, svo framarlega sem mál
það, er atkvæði eru um greidd, snertir þá
eitthvað persónulega, hvort heldur er bein -
línis eða óbeinlínis. Mjer finnst það vera góð
regla og sæmdarmönnum samboðin. Jeg
kann líka betur við, að vjer alþýðumenn-
irnir getum litið upp til löggjafa vorra sem
valinkunnra sæmdarmanna, er ekki stjórn-
ist að eigingjörnum hvötum.
Jeg get ekki að því gert, að mjsrflnnst
þetta Skúla-gjafar-hneyksli, sjerstaklega þó
atkvæðagreiðsla mannsins sjálfs (og bróð-
ur hans raunar með), sú ein3tök ósvinna,
að stjórnin gerði þarft verk og lofsamlegt,
ef hún staðfesti ekki fjárlögin með slíkri
óhæfu í. Jeg skal ábyrgjast, að almenn-
ingur mundi láta sjer það mikið vel líka>
ef þau væru látin ósnert að öðru leyti,
jafnvel hvort sem menn eru Skúla sinn-
andi eða ekki. Jeg get ekki skilið, að
það væri neitt ódæði, þó að stjórnin neytti
iðglegar heimildar sinnar til þess að hepta
slíkt hneyksli. Annaðhvort er henni að
lýsa því hátíðlega yfir, að hún afsali sjer
ðllum afskiptum af fjárveitingarlöggjöfinni
eg skrifi bara orðalaust undir allt sem þing-
íð setur á pappirinn, eins og bún hefir
gert allt til þessa hvað fjárlög vor snertir
«g fjáraukalög, ellegar að taka í taum-
ana, þegar svo ber undir, sem hjer á sjer
stað, að skörin færist það langt upp í bekk'
inn, að þingmenn taka til að úthluta sjálf-
nm sjer gjöfum úr landssjóði.
Sveitamaður.
Fyrirniyndar-gjöf. Eitt af því marga,
sem land vort er allt of fátækt af, eru styrkt-
arsjóðir, legöt og þessk.; þó munu nokkrar
-íramfarir eiga sjer stað í þessu sem öðru;
jþarmig liafa höfðingshjónin Ólafur danne-
hrogsmaður Sigurðsson í Ási, og kona hans
Sigurlaug Gunnarsdóttir hinn 20. maí næstl.
gefið sveitarsjóði Rípurhrepps bálfa jörðina
Keflavík í þeim hreppi.
I gjafabrjefiau stendur meðal annars:
»Af afgjaldi jarðarinnar skal árlega
taka 10 kr. og setja á vöxtu í aðaldeild
Söfnunarsjóðs Islands með þeim skilmálum
að vextirnir leggist við höfuðstólinn þang-
að til hann er orðinn 500 kr., en upp frá því
fái hreppurinn hálfa vextina útborgaða ár-
lega. Sjóður þessi skal nefnast Styrktar
sjóðar Rípurhrepps, og vera undir yfirum-
sjón sýslunet’ndar, og skal hreppsnefndin á
ári hverju semja skýrslu um efnahag hans,
og senda sýslunefnd*.
Þess skal getið, að hina háiflendu Keflavík-
ur gáfu foreldrar Óiafs að miklu leyti hreppn-
um, sem því nú er orðinn eigandi allrar jarð-
arinnar, og verður þetta, er tímar líða fram,
ómetanlegur hagnaður fyrir hinn litla hrepp.
Á ábýlisjörð sinni, Ás i, hafa hjón þessi byggt
2 falleg timburhús, og bætt jörðina svo sem
frekast mun eiga sjer stað; væri því óskandi,
að sem flestir tækju þau sjer til fyrirmyndar;
en sjerstaklega vil jeg hvetja þá, sem vel eru
efnum búnir og enga lífserfingja eiga, að
verja að einhverju leyti eigum sínum til al-
mennings heilla, því það verður til meiri sóma
og gagns, en láta þær skiptast, eins og opt á
sjer stað, milli margra úterfingja.
Sauðárkrók 10. ág. 1895. J. Ó.
Laugardalur— Geysir —Gullfoss.
i.
Það er merkilegt, hvað vjer íslendingar
erum seinir og sljóvir að gefa gaum feg-
urð náttúrunnar á landi voru. Oss er mun
tamara að hafa á vörum vol og æðrur út
af því, hve landið sje kalt og hrjóstrugt,
autt og snautt, bert og gróðurJaust, upp-
blásið og ömurlegt, heldur en að róma
fegurð þess og njóta glaðir þess mikla un-
aðar, sem náttúra þessa lands sem annara
heflr hverjum þeim fram að bjóða með
fram, er opin hefir augu og eyru til þess
að sjá það og meta, sem fagurt er eða
mikilfenglegt í sköpunarverki drottins-
Ef satt skal segja, eigum vjer útlend-
ingum að þakka að miklu leyti, að nokk-
uð orð fer af landi þessu fyrir náttúru-
fegurð. Það eru þeir, sem fyrstir manna
hafa veitt henni verulega eptirtekt og
haldið henni á lopti. Vjer höfum smám-
saman farið að hafa lofið eptir þeim, þótt
vænt um það, sem vonlegt er, og sann-
færzt um, ad þeir hefðu nokkuð til síns
máls.
Þingvellir — Geysir — Hekla, það er
þrenningin, er lengi hefir að sjer dregið
hugi og augu útlendra og innlendra, svo
sem þeir staðir, er við ætti eitthvað í
þá áttina, sem ítalski talshátturinn: »að
sjá Neapel og deyja«, lýtur að.
Fyrir innlenda hafa Þingvellir tvöfalt
töframagn : sögufrægðina og söguhelgina
annars vegar, og í annan stað hina ein-
kennilegu náttúrufegurð. Fyrir vitund
flestra útlendinga vakir að eins síðara
atriðið, og fyrir hvorumtveggja jafnt er
Geysir og Hekla ekki annað en fásjen og
mikilfengleg náttúruafbrigði. Fyrir þeirra
hluta sakir hafa þessir staðir allir borið
þann ægishjálm yfir öðrum stöðum á land-
inu, að þeirra hefir lítið gætt, fyrst og
fremst 1 augum útlendinga, og þar með
einnig í augum þjóðarinnar sjálfrar, af
þeirri einföldu ástæðu, að það eru útlend-
ingar, er upp hafa lokið því skilningar-
viti voru, er sjer og meta kann til hlítar
náttúrufegurð og náttúruafbrigði lands
vors, — eins og fyr var á vikið.
II.
Hið almenna íslenzka eptirtektaleysi á
einkennilegri náttúrufegurð lýsir sjer með-
al annars í því, hve litlar tilbreytingar
vjer íbúar höfuðstaðarins höfum á smá-
skemmtiferðalögum hjer umhverfis. Upp
í Mosfellssveit, austur að Þingvöllum eða
austur yfir Hellisheiði,— þetta eru algeng-
ustu ferðirnar af þvi tagi, og optast söma
leiðina. Það eru ekki nema 2—3 ár síð-
an, að almenningur vissi af ekki ómynd-
arlegum fossi að eins 10 mínútna spöl úr
þjóðleið hjerna upp á Svínaskarð: Trðlla-
fossi í Leirvogsá, í all-hrikalegu gljúfri,
með einkennilegum skessukötlum í árfar-
veginum, allháum hamri öðrum megin og
bezta steypibaði í fossjaðrinum. Annan
fjallveg austur í Árnessýslu ber varla
nokkur maður við að fara sjer til skemmt-
unar en annaðhvort Mosfellsheiði eða Hell-
isheiði (með Lágaskarði). Þriðju leiðinni,
Dyraveginum, vita menn varla af, og er
þó ólíku saman að jafna, hve miklu
skemmtilegri hann er fyrir náttúrufegurð-
ar sakir en hinar leiðirnar báðar og þó
engu ógreiðari austur í leið en þær voru
til skamms tíma, eða rjettara sagt stórum
mun betri yfirferðar en Hellisheiði. Hann
dregur nafn af því, að þar er farið á ein-
um stað dálítinn spöl milli þverhnýptra
hamra og ekki rýmra en svo, að komizt
verður almennilega með klyfjar. En það
er minnst um vert. Landslagið á fjallveg-
inum öllum er svo einkennilega hrikalegt,
að það væri rjett nefnt »tröllabotnar«:
strýtumyndaðir tindar, klungur og klyf,
djúp dalverpi og kröpp, er liggja í ýmsar
áttir, gjótur og glufur, í hinum skringileg-
ustu myndum. En útsjón hin fegursta, er
á austurbrún fjallvegarins kemur, sem ber
1000 fet yfir Þingvallavatn, bæði yfir vatnið
allt, sem er miklu fegurra í þann endann
en hinn efri, með bröttum hlíðum um-
hverfis, og til hjeraðanna og fjallanna norð-
ur og austur af vatninu.
En það var Laugardalurinn, sem jeg
vildi minnast sjerstaklega á.
Það vill svo til, að hann er beint í leið-
inni frá Reykjavík til Geysis, og því al-
kunnur þeim hinum mörgu, er þangað gera
sjer ferð. En væri hann ekki þar, sem
hann er, heldur annaðhvort langt úr leið
eða í allt annari átt, trúi jeg varla öðra
en að býsna-margir mundu gera sjer ferð
þangað beint til þess að sjá hann, eða jafh-
vel til þess að taka sjer dvöl þar um tíma
að sumrinu, liggja þar í tjaldi og skemmta
sjer við veiðar, bæði fugla og fiska (silungs).
Það er leit á girnilegri stað til slikra hluta.
Það er sjálfsagt einhver hinn fegursti blett-
ur á landinu, bæði Laugardalurinn fijálfur,
með Laugarvatni og múlanum fyrir austan
það, en Apavatninu spölkorn neðar, og
þá ekki síður Efstadalshlíðin, hjerna meg-
in við Brúará, bunguvaxin og atlíðandi,
skógi þakin upp á efstu eggjar. Blærinn
á landslaginu er óvcnju-blíður og þýður,
ólíkt þvi sem tiðast er þjer á landi; það
hefir annars optast einhvern hrikaleikssvip