Ísafold - 07.12.1895, Síða 1

Kemur öt ým ist eí ®,u sinni eða
evisv.íviku, Verð árg.(80arka
miimst) 4 kr., eriendis 5 kr. eða
i‘/» dolí.; borgist fyrir mið/an
júli (erlendis iyrir í'ram).
ÍSAFOLD.
CTppsögn(skriíieg) bundin við
áramót. ógild nema komin sje
til útgefanda fyrir l.oktober.
Afgreiðslustofa blaðsins er í
Austurstrœti 8.
Beytejavík laugrardagina 7. desember 1896
XXII. árg.
TVISVAE i viku kemnr ísafold út
núna til jólanna, nefnil. miðvikudaga
og laugardaga,
Ferðaáætlun landsgufuskipsins
fylgdi næsta bl. á nndan til allra kanpenda
ísai'oldar, ntan lands og innan.
Kennslu í teikning og málaralist
veitir Kristín Jakobsson í I,andakoti bæði
börnum og fuílorðnurn i hú-i kaupmauns
W. 0. Breiðfjörðs (stóra salnum) hvern
virkan dag.
Árangur lögsóknarinnar
út af forseta-atkvæöis-hneykslinu.
Lesendum ísafoldar er fráleitt úr minni lið-
in málshöfðun forseta neðri deildar, br. Beni-
dikts Sveinssonar, gegn ritstjóra þessa blaðs
út af frásögn af háttalagi hans á þingfnndi í
stjórnarskrármálinn í sumar og ummælum
um það atferli. Hjer á landi eru nyjungarn-
ar ekki svo tíðar, að mönnum verði ekki
minnisstætt það, er jafnmikla eptirtekt vekur
eins og sú málshöfðun.
Viö nndirrjett var ísafold sýknuð með öllu
og fyrir þeim dómi færðar röksamlegar ástæð-
ur, sem birtar hafa verið hjer í blaðinu.
Landsyfirrjetturinn hefir nú með dóm, iupp
kveðnum 2. þ. m , komizt að s'ómu niður-
stöðu sem undirrjettur.
1 dómsástæðum yfirrjettarins er það af-
dráttarlaust tekið fram, að skyrsla ísafoldar
uin háttalag forsetans bafi verið rje.tt. Og
nm hugleiðingar ísafoldar út af því hátta-
lagi kemst yfirrjetturinn meðal annars að orði
á þessa leið:
»í hiimi síðari greininni, sem er sakarefni,
cr sagt með tilvitnun til skýrslunnar í grein
þeirri fram,ar í blaðinu, sem talað er nm bjer
á undan, að stilling og óhlutdrægni sje jafn-
rík og belg skylja þingforseta sem dómara í
dómarasæti, að þingforseti verði að fara í allt
annan ham, er hann er settur í það virðu-
lega og ábyrgðarmikla emhætti, að það sjeu
fáheyrð afbrigði fráþessari sjálfsogöu og allsstað-
ar viðurkenndu reglu, sem forseti neðri deildar
haf i sýnt þá fyrir 2 dögum (o: þegar stjórnar-
skrármálið var til atkvæöagreiðslu í ncðri deild),
að það sje raunaleg ávirðing, fyrst að grípa
til þess óyndisúrræðis, að vilja taka sjer at-
kvæðisrjett, því næst að óska úrskui-öar þing-
deildariimar, en óhlýðnast honum gjörsam-
lega og heldur ódælt, og muni mjög vafasamt,
hvort nokkurn tíma hafi nokkurs staðar gjorzt
dæmi viölíka hátternis af þingforscta. — 1
grein þessari er þannig með þungum orðum
fundið að aöferð áfryjanda, og honum horið á
brýn, að hann hafi eigi synt þá stilling og ó-
ldutdrægni, sem hæfi forseta, og sje þetta
raunaleg ávirðing; en áfrýjandi virðist liafa
gefið nokkurt tilefni til þessara ummœla....»
Svo þetta er þá það, sem forsetinn hefir
grætt á málshöföun sinni. Hann hefir fengið
það staöfest af tveimnr dómstólum, að hann
hafi gefiö tilefni til þeirra ummæla, að hon-
um hafi oröiö á sú raunalega ávirðing, að
hafa í frammi fáheyrð afbrigði frá þeirri
sjálfsögðu reglu fyrir þingforseta, að viðhafa
stilling og óhlutdrœgni, og að það muni
mjög vafasamt, hvort nokkurn tíma hafi
nokkursst.aðar gjörzt dœmi viðlíka hátt-
ernis af þingforseta. Oneitanlega betur
farið en heima setið!!
Það væri nú, ef til vill, ástæða til, að láta
þessa málshöfðun liggja í láginni, eins og
hvern annan skapstyggðar-barnaskap, sem
fengið hefir makleg úrslit, ef ekki væri svo
raunalega ástatt, að hún hefír dýpri og víð-
tækari þýðing en þá eina, að sýna miður við-
felldna hlið á þeim manni, sem máliö höfðaði.
En það er ekki rjett, að ganga þegjandi fram
hjá því atriöi, að hann er aðalleiðtogi þeirra
frelsisglamrara, sem mest hafa látiö yfir sjer
á hinum síðari árum og fyllt eyru þjóðarinn-
ar með ópi og óhljóðum að hverjum þeim,
er hefir leyft sjer að hafa sínar eigin skoðauir,
hvað sem öllum gauraganginum hefir liöið.
Enda þurfti svo sem ekki að sökum að spyrja,
h veniig’»Þj('ðólfur« tók í strenginn, þegar ísa-
fold hafði skýrt frá háttalagi forsetans.
ísafold hafði hafzt það að, að skýra ná-
kvœmlega rjett, eins og sannaðist fyrir dóm-
stólunum, frá því,er einn tiltekinn dag gerðist á
þingi þjóðarinnar,og svo láta í Ijós sínar skoðanir
á þessum þingathurðum, án þess að minnast
með einu orði á nokkuð það, er þeim atlmrð-
um væri óviðkomandi. Hvin hafði með öðrum
orðum notaö í fyllsta hófi það annars fremur
takmarkaða prentfrelsi, sem Iög þessa lands
heimila. Það er þetta, sem leiðtogi »frelsis-
mannanna« ætlar að hanna blaðinu. Fyrir
þetta ætlast hann til að ritstjóri þessi sæti
sektum eða fangelsi. Og það blað, sem gerzt
hefur smalaseppi hans og stöðugt tjáist vera
á þönum fyrir »frelsið«, gengur tafarlaust í
lið með honum! Svo innileg er frelsisþráin
hjá þessum kumpánnm, hvort sem þeir nvi er
í leiðtoga eða smala stöðu, að ein af þeirra
allra-hjartanlegustu eptirlöngunum er sýnilega
sú, að svipta menn einum af hinum dýrmæt-
ustu rjettindum, sem þessi þjóð hefur öðlazt,
rjettindnm til að minnast á opinbera framkomu
þeirra manna, er störf hafa á hendi fyrir
þjóðfjelagið!
Margt finnum vjer Islendingar að stjórn
vorri, og óueitanlega er margt af þeim að-
finnmgum á rokum byggt. En fróölegt þætti
oss að fá bendingu um, hvenær komið hafa
fram hjá henni jafn - rússneskar ófrelsis- og
kúgunartillmeigingar eins og þær, að leitast
við að koma mönnum undir refsingu laganna
fyrir að gera almenningi það skiljanlegt, er ger-
ist á þingi þjóðariimar í viðurvist fjölda
manns.
92. blað.
Það væri og fróðlegt að vita hvernig litið
væri á slíkar frelsishetjur í öðrum löndum.
I því efni getur maður ekki byggt á
neinni reynslu, því að slíks eru frá-
leitt dæmi í nokkuru landi af hálfu þeirra
manna, sem eru að telja þjóð sinni trú um að
þeir standi sífellt á verði fyrir frelsi hennar.
Vjer tölum ekki um þær þjóðir, sem lengst
eru komnar í skilningi á frelsinu, og leyfa hlöð-
um sínum að segja hvað sem þeim dettur í
hug um öll þau mál, er almenningi koma við.
Vjer tölum um þær þjóðir, sem hafa álíka
prentfrelsi eins og vjer íalendingar. En þótt
vitanlega sje engin reynsla á slíku hneyksli
þeirra á rneðal, þá dirfumst vjer að fullyrða,
að þeir frelsispostular hjá þcim, sem ljetu
slíkt spyrjast um sig, mundu tafarlaust verða
lilegnir — ekki í hel, hcldur í órjúfanlega,
eilífa þögn.
Smákaflar
um verzlun, samgöngur o. fl.
eptir Jakob Gunnlögsson.
II.
í beinu sambandi við verzlun eru sam-
göngurnar, því án þeirra er verzlunin og
viðskipti ómöguleg. Samgöngurnar gjöra
meira en að efla verzlanina, þær flytia
þjóðir og hjeruð nánar saman og efla
framfarirnar á margvíslegan hitt. Allar
þjóðir geta iært nokkuð hver af annari,
jafnvel sú þjóð sem stendur framar hinni
í menntun og kunnáttu, getur !ært afþeirri
sem skemmra er komin, en sú þjóðin, sem
skemmra er á veg komin, getur þó lært
enn meira af þeirri, sem að öllu saman-
töldu stendur framar.
Á síðustu árum hefir það verið vakandi
fyrir þjóð og þingi, hversu samgöngurnar
ern áríðandi til þess að efla framför í
landinu, og er sannast að segja, að viljann
til þess að koma þeim í betra horf heflr
eigi vantað og eiga allir hlutaðeigendar
þakkir skylið fyrir það. í því máli heflr
eigi brytt á ósamlyndi og tortrygni. Það
er nú reynslan, sem á eptir að kenna oss
að flnna híð bezta fyrirkomulag.
Næsta ár fáum vjer mjög tíðar gufa-
skipaferðir til og frá útlöndum, því auk
þess, sem gufuskipafjelagið danska o. fl.
munu halda áfram ferðunum svipað og
ogáður, kemur lanlssjóður til með eitt gufu-
skipeðasintvögufuskip,efþauverðatvö. Það
má ganga að því vísu að þar muni landið
þurfa að borga nokknð dýran kennslueyri,
en með tímanum munu menn læra að sjá
galla þá sem á eru í byrjuninni og laga
þá. Eins mun það sjást með tímanum,
hvort haganlegra muni að kaupa eða leigja
gufuskipin, og má síðan ætlast til, að
reynt muni verða að fá ferðunum fram
hal dið á stm haganlegastan hátt og með