Ísafold - 07.12.1895, Blaðsíða 2

366
sem minnstum óþarfa kostnaði að hægt er.
Aðalatriðið er, að málið er komíð á rek-
spölinn.
III.
Þegar svo er komið, að samgöngurnar
við útlönd eru komnar í allgott horf, hiýt-
ur það meðal annars að koma að miklu
gagni fyrir alla hina smærri kaupmenn !
landsins, sem selja og kaupa vörur fyrir
milligöngu umboðsmsnns erlendis. Þeir
geta optar átt kost á að fá til sín vörur
þær, er þeir þarfnast, og þurfa því eigi
að byrgja sig fyrir eins langan tíma og
áður, heldur geta átt kost á að fá vörurn-
ar nálega jafnóðum og þeir þarfnast þeirra
og eiga því minna á hættu en áður með
að sitja með töluvert af vörum óselt, eins
og hitt að þeir þurfa eigi að hafa eins
mikið fje í veltu eins og meðan þeir þurftu
að gjöra innkaup fyrir hálft ár í einu.
En þegar viðskipti og samgöngur vaxa,
koma fram ýmsar aðrar þaríir. Eptir því
sem verzlan landsins verður margbrotnari
vex þörfln á verzlunarerindrekum. ísland
mun vera nálega hið eina land, sem hvergi
hefur neinn verzlunarerindreka. Aðrar
þjóðir hafa fleiri og færri verzlunarerind-
reka í hverju landi og á íslandi hafa flest-
ar þjóðir, sem annars hafa þar nokkur
viðskipti, »konsúla«. Vjer höfum eigi einu
sinni verzlunarerindreka á Englandi eða
í Danmörku, þar sem vjer höfum þó ná-
lega öll vor verzlunarviðskipti.
Skyldustarf verzlunarerindreka almennt
er að vinna landi því, er hann þjónar,
allt það gagn, sem honum er framast unnt'
einkanlega hvað snertir verzlun og sígl-
ingar. Hann á við og við að skýra yflr-
boðurum sínum frá því merkasta, sem ber
við í landi því eða hjeraði, þar sem hann er
búsettur, í verzlunarlegum og fjárhagsleg-
um efnum; allar nýjungar viðvíkjandi
banni gegn út- eða innflutningi einhverrar
vörutegundar, hækkun eða lækkun á toll-
um eða öðrum útgjöldum, nýjar fyrirskip.
anir eða lög, sóttir á mönnum og skepnum
o. s. frv.
íslenzkur erindreki ætti að skýra frá
þegar útlend eða íslenzk vara hækkar
eða lækkar í verði, hvar beztur markaður
sje fyrir hina eða þessa vörutegund á þeim
tíma, hvernig bezt sje að haga meðferð
íslenzku vörunnar, hvað muni borga sig
að framleiða eða reyna til að gjöra að
verzlunarvöru o. s. frv. Það getur ýmis-
legt orðið íjemætt, sem í fljótu bragði er
álitið einskisvirði. Norðmenn t. d. selja
árlega ís fyrir mörg hundruð þúsundir
króna til annara landa; grjót, bein, drusl-
ur og brúkuð frímerki, sem virðist ófje-
mætt og lítill gaumur er geflnn, er þó
keypt og selt fyrir miljónir króna árlega
hvað fyrir sig.
Ennfremur heflr erindreki annara þjóða
umsjón með sjómönnum og skipaafgreiðslu,
hann á að stilla til friðar, þegar ósam-
lyndi kemur fyrir meðal landa hans þar
sem hann er og þegar einhver þeirra deyr,
er ekki á erflngja á lífi, á hann að sjá um
það sem með þarf því viðvíkjandi.
Það þyrfti nú ekki að fá verzlunarer-
indreka íslands eins mikið vald í hendur
og erindreki annara þjóða hafa, með því
hann þyrfti ekki að hafa afskipti af sigl- |
ingum, af því íslendingar hafa engin haf-
skip, er þeir sigla á til annara landa. En
hann ætti að geta unnið verzlun lands
síns mjög mikið gagn, langt um meira
en sem því svaraði, er landið þyrfti að
kosta hann. Ve; zluuarerindrekinn ætti
að vera undir umsjón landshöfðingja og
senda honnm skýrslur sínar, landshöfðingi
ætti einnig að skipa hann og tiltaka verk-
svið hans. Verzlunarerindrekar íslands
ættu að vera minnst þrír, einn á Englandi,
annar í Kaupmannahöfn og þriðji í Nor-
egi.
Það væri vel til fallið, ef þjóð og þing-
mann sjerstaklega vildu íhuga málefni
þetta, svo gagnsemi þess gæti orðið mönn-
um Ijós og málið svo undirbúið, að það
gæti náð fram að ganga á þingi því, er
næst kemur saman, því þar sem vjer á síð-
ari árum höfum að dæmi annara þjóða
reynt að hrinda verzluuar málum vorum
og samgöngum í betra horf en áður, þá
er þetta einn liður í því máli, sem er nauð
synlegur, og sú þjóð er varla til, sem
þykist geta án hans verið.
RitaT) i nóvember 1895.
Alþýðufyrirlestrar Stúdentafje-
lagsins. Vjer leyfum oss aS vekja athygli
bæjarbúa á því fyrirtæki. Inngangseyririnn
er svo lágur, að hann ætti ekki að geta fælt
nokkurn frá fyrirlestrum þessum. Enginn
einasti eyrir af því, er inn kann aS koma,
rennur til neins þeirra manna, er fyrirhöfnina
hafa við fyrirtækiS, heldur gengur það allt
beint í þess þarfir. Það er sem sje óumflýj-
anlegt, að nokkur kostnaður sje því samfara.
Reyndar hefir Good-Templarafjelagið synt það
drenglyndi, að ljá hús sitt fyrir ekkert, en
ljósmat og eldivið þarf það þó að fá borgað-
an, og ýmis konar annar smákostnaður er
sjálfsagður. Svo þyrfti og að afla ýmis kon-
ar áhalda og útbúnaðar, ef framhald getur
orðið á fyrirtækinu, og til þess er ætlaður sá
afgangur, er kynni að verða af kostnaði þeim,
er á fellur við hvem fyrirlestur. Vjer göng-
um að því vísu, að bæjarbúar telji sjer skylt
að hlynna að fyrirtækinu eptir því sem hverj-
um er unnt, því að það er nytsamt og lofs-
vert, og sýnilega til þess stofnað af góðum
hug.
Kvenuaskólinn í Reykjavík 1. des. 1895 .
Þriðji bekkur. 1. Laufey Vilhjálmsdóttir; 2.
Ágústa Magnúsdóttir; 3. Sofía Jónsdóttir
(Strandas.). 4. Kristín Pjetursdóttir; 6. Guð-
ríður Friðriksdóttir; 6. Margrjet Hjálmsdóttir
(Borgarfj.); 7. Katrín Gunnlögsd. (Barðastr.s);
8. Eiísabet Björnsdóttir (Hinav.s.); 9. Guðný
Hagalín(ísafjarðars.); 10. Valgerður Jensdóttir
(Dalas.); 11. Bergljót Sigurðardóttir (Snæfells.);
12. Sigurborg Jónsdóttir (N.-Múlas.); 13. Ást-
ríður Torfadóttir (Dalas.); 14. Ása Isleifsdóttir;
15. Anna Þorkelsdóttir (Kjósars.); 16. Kristín
Hermannsdóttir.
Annar bekkur: 1. Guðfinna Jónsdóttir; 2.
Oddrún Sveinsdóttir; 3. Sigríður Ingjaldsdóttir
(Gullbr.s.); 4. Anna Guðbrandsdóttir; 5. Guðrún
Stefania Jónsdóttir; 6. Ólöf Guðmundsd. (S,-
Múlas.); 7. Sigurveig Runólfsdóttir; 8. Guð-
björg Gísladóttir (N.-Múlas.); 9. Guðrún Katrín
Jónsdóttir (S.-Múlas.); 10. Sigríður Erlendsd.;
11. Jakobína Benidiktsdóttir; 12. Jensína Jens-
dóttir (Dalas.); 13. Guðrún Gísladóttir; 14.
Guðrún Gunnarsdóttir (Sagafj.s,).)
Fyrsti bekkur: 1. Guðný Ólafsd.; 2. Guðrún
Einarsd. (Rangárv.s.); 3. Ingveldur Andrjesd.
(Arness ); 4. Guðrún Jónsdóttir (Arness.); 5.
Margrjet Guðmundsdóttir (Dalas.); 6. Júliana
Guðm.d ; 7. Ingib jörg Andrjrsd.; 8. Sigurbjörg
Guðmundsdóttir; 9. Margrjet Pálsdóttir; 10.
Helga Jónsdóttir (Arness.); 11. Astríður Ey-
vindsdóttir.
Ath.gr. Þær eru úr Reykjavík, er engir
átthagar eru nefndir við. I þriðja bekk taka
nr. 1—10 þátt í öllum námsgreinum bekkjar-
ins. Hinar nr. 11—16 taka þátt í fleiri eða
færri greinum. í öðrum bekk taka allar náms-
meyjar þátt í öllum námsgreinum tekkjarins.
I fyrsta bekk takanr. 1—7 þátt í öllum náms-
greinum bekkjarins, hinar 8—11 þátt í fieiri
eða færri greinum Þær námsmeyjar sem ekki
taka þátt í öllum námsgreinum hvers bekkjar
eru jalnan settar fyrir neðan hinar, sem í
öllu taka þátt, og raðað þar eptir námsgreina-
fjölda. Thora Melsted.
Raflýsingarmálið. Hr. Frím. B. And-
erson,sem kom með fjárkaupaskipinu »0ríanda«
hjer um daginn, kom í þeim erindum aS
hrinda því máli nokkuS áleiðis, og lagði fyrir
bæjarstjórnina áætlun frá enskum fjelögum.
um kostnaðinn við raflýsing hjer í bænum.
Arskostnaðurinn var áætlaður 10.000 kr. Bæj-
arstjórnin setti nefnd í málíð (sjera Þórh.
Bjarnars., sjera Eir. Briem og Halld. Jónsson)
fyrir nokkrum dögum, og sú nefnd lagði fram
álit sitt í fyrra kveld á bæjarstjórnarfundi,
lagði til að bæjarstjórnin byðist til að kaupa
lýsingu á strætum bæjarins, hjer um bil fer-
falt mcira ljósmagn en nú er, fyrir 1800 kr.
arlega, svo framarlega sem eitthvert fjelag'
rjeðist í fyrirtækið innan tveggja ára.
Um þessa tillögu urðu allmiklar og allsnarp-
ar umræður. Þrír bæjarfulltúar, H. Kr. Frið-
riksson, Jón Jensson og Dr. Jónassen, mæltu.
fastlega móti henni, töldu það boð, er nefnd-
n færi fram á og bærinn gæti boðið, svo lágt,
að það vær i hlægilegt að hugsa sjer, að með
því væri mílinu hrundið áleiðis hið minnsta
og viðleitni Andersons í þessu máli þyðingar-
^aust »húmbúg«, sem engin von væri til að
bæri nokkru sinni nokkurn árangur, auk þesa
sem tveir þoirra (H. Kr. Fr. og Dr. J.) töldu.
raflýsingu hjer óþarfan kostnað, þótt eitthvað
yrði úr henni, og meiri ástæðu til að verja
því fje, er bæjarstjórnin gæti látið af hendi
rakna, til annara þarfa, enda sje lýsing með
rafmagni enn í bernsku og valt að reiða sig
á hana. — Að hinu leytinu var því meðal
annars haldið fram af nefndarinnar hálfu, og
þeirra er tóku í strenginn með henni, að eng-
in ástæða sje til að efast um áreiðanleik skjala
þeirra, er Anderson hafði framlagt, engu til
kostað af bænum, þótt þessi yfirlýsing væri
út gefin og ekkert yrði úr fyrirtækinu, en
stórt stig stigið í áttina til að koma upp iðn-
aði hjer í bæ, ef það fengi framgang, næg
reynsla komin á rafmagnslýsing í ýmsum bæj-
um, og alveg rjett að sinna málinu á þessa
leið, þótt ekki væri nema vegna þess áhuga,
er ýmsir bæjarmenn hefðu á því, og með því
gera þeim kost á að sýna, hve mikil alvara
væri í þeim áhuga, og hvað þeir vildu til
vinna hver um sig til þess að fyrirtækið kæm-
ist í framkvæmd.
Tillagan var samþykkt með 7 atkv. (ncfnd.,
bæjarfóg., Guðm. Þórð., Ólafs Ólafss. og Gunn-
ars Gunnarssonar) gegn 3 (H. Kr. Friðrikss^,
Jóns Jenss. og Dr. Jónassens).