Ísafold - 15.02.1896, Blaðsíða 1

Komurútýmisteixmsinni eða
tvisv.íviku. Verð &rg.(80arka
minnst) 4 krerlendis 6 kr. eða
ll/i doll.; borgist fyrir miðjan
júli (erlendis íyrir fram).
ÍSAFOLD.
[Jppsögn(skrifleg)bundin við
áramót, ógild nema komin sje
til útgefanda fyrir 1. oktober,
Afgreiðslustofa blaðsins er í
Austurstrœti 8.
XXIII. árg.
Reykjavík, laugardagian 15. febrúar 1896.
9. blað
Áhrif prestskosningarlaganna.
Sannarlegt átnmein er það að verða í
þjóðfjelagi voru, hvernig prestskosningar
lögin eru notuð, að minnsta kosti sumstað-
ar bjer á iandi. Fjarri íer því, að um það
sje að rseða eingöngu, að mjög er undir
hælinn lagt, hvort verðieikar umsækjend-
anna og líkindin fyrir því, að starf þeirra
verði rotasælt, komi minnstu vitund til
greina við kosningarnar. Það er kunn
ugra en frá þurfi að segja, að hvatirnar,
sem ráða þar, eru opt allt annað en
kirkjulegar eða kristilegar. Og í rauninni
er það ekki annað en það, er gera mátti
ráð fyrir. Það þarf að standa alveg ó-
venjuiega á i þjóðkirkju til þess, að prests-
kosning eigi þar vel heima; því að i hverri
þjóðkirkju er, næstum því að sjálfsögðu,
meira og minna af mönnum, sem annað-
hvort teija aðalstarf prestsins sjer óviðkom-
andi eða eru því blátt áfram andvígir.
Það hefði þvi ekki átt að koma neinum
á óvart, þegar reynd fór að verða á því,
að kosningaúrslit urðu hjer og þar í
meira lagi óánægjuleg fy rir kirkjulega á-
hugamenn.
En hinu hafa menn naumast verið við
búnir, að prestskosningarlögin yrðu eins
siðspiliandi eins og allar horfur eru á, að
þau ætli að verða, og eru jafnvel þegar
orðin. í deilu þeirri, sem þau hrinda
venjulegast af stað, þegar um prestaskipti
er að ræða, er rógurinn raunalega opt
aðalvopnið, sem beitt er. Mótstöðumenn
umsækjanda leitast við að hafa allt upp,
er honum megi til vansa verða, hvað gam-
alt sem það kann að vera. Og finnist nú
ekkert það i fari hans, sem verulega væn-
legt sje til að vekja óvild gegn honum,
þá má svo sem geta nærri, að menn eru
samt sem áður ekki á flæðiskeri staddir;
æfinlega má smíða í eyðurnar. Og rógur-
inn er alls ekki að sjálfsögðu bundinn við
umsækjandann einan, heldur nær hann og
til konu hans eða konuefnis og að líkind-
um annara ástvina. Auðvitað kemur níð-
ið ekki opinberlega fram, svo að unnt sje
að hrinda því, heidur iæðist það í myrkr-
inu og eitrar hugi manna án þess bót
verði á ráðin.
Þegar svo þessi fallegi leikur er til
lykta leiddur, hvort heldur það nú er með
kosning eða ekki, þá er alit prestakallið
komið í uppnám, og viðsjár hinar mestu
með mönnum. Þeir sem undir hafa orðið
þykjast eiga um sárt að binda, og svo ráða
þeir við sig og binda stundum jafnvel fast-
mælum, að gera hinum nýa presti svo örð-
ugt fyrir, sem í þeirra valdi standi. Það
er á þann ánægjulega hátt, að presturinn
byrjar starf sitt í hinum nýa víngarði. Það
dylst víst engum, hve líklegar ailar þess-
ar aðfarir eru til að efla guðsótta og góða
siði meðal þjóðarinuar.
Áhrif prestskosningariaganna eru lang-
mest í því fóigin, enn sem komið er, að
æsa snmt af því viðsjárverðasta, sem í
mönnum býr. Fráleitt er nokkurt laga-
ákvæði til vor á meðal, sem vakið hefir
með veikunum sínum jafn eindregna
andstyggð góðra manna. Eptir reynsl-
unni, sem á þeim iögum heflr orðið, lægi
óneitanlega næst, að taka sjer fyrir hend-
ur að vinna að afDámi þeirra. En lítil
líkindi eru til, að því feDgist framgeDgt.
Þaðmundi þykja skerða ofmjög»frelsið«, og
sumir einlægir kirkjumenn, sem helzt vilja
losna við þjóðkirkjuna, mnndu draga
þeirra taum, af því að þeir líta svo á, sem
þau sjeu ekki allstutt stig i fríkirkjuáttina.
Það eru því allar likur til þess, að við
prestskosningar verði íslendingar að una
bjeðan af.
En við ósómann, sem þeim er samfara,
er ekki unandi. Þótt ekki sje litið á hann
frá öðru sjónarmiði en borgaralegu, þá
ætti hver góður drengur, hver heiðvirður
maður, að vinna að þvi af alefli, að fá
honum útrýmt.
Innflutningsbannið brezka.
I því skyni, að geta fært lesendum vor-
um sem áreiðanlegastar og greinilegastar
fregnír af því, hvernig þetta afar-þyðing-
armikla mál horflr við, að því er ísiandi
við kemur, höfum vjer farið þess á leit
við hr. landshöfðingjann, að hann veitti
oss kost á að fá áreiðanleg kynni af öllu
því, sem gerist í málinu, og heflr hann
góðfúslega orðið við þeim tilmælum.
Það er sendiherra Dana í Lundúnum,
kammerherra F. Bille, sem gengizt heflr
fyrir því, að reyna að fá ísland undan-
þegið innflutningsbanni, að því er sauðfje
snertir, með þeim hætti, að því er virðist,
að skotið yrði inn í frumvarpið, er leggj-
ast á fyrir parlamentið, grein um heimild
fyrir stjórnina til að veita undanþágu frá
lögunum, ef sjerstaklega vel stendur á, og
sú heimild yrði þá á sínum tíma notuð ís-
landi í vil. Hefir sendiherrann með síð-
asta póstskipi ritað landshöfðingja um mál-
ið. Segir, að landbúnaðarstjórnin enska
hafl fengið tvær skýrslur, í nóv. og des.
1894 — sjálfsagt frá brezka konsúlnum í
Reykjavik —■ um það, að kláði hafl þá
verið sunnan og vestan til á íslundi, vill
fá vitneskju um, við hvað þær skýrslur
hafi að styðjast, og sje þar rjett með farið,
þá hvernig sykin hagi sjer. Svo segir
hann og, að landbúnaðarstjórninni þyki
bráðasóttin iskyggileg, og spyr, hvort hún
sje sóttnæm, og hvernig henni annars sje
varið.
Landshöfðinginn heflr svarað sendiherr-
anum með rækilegu brjefl, segir, að far-
aldur hafi ekki verið að kláða hjer síðan
1877, að undan teknum einstökum sveit-
um á norðausturlandinu 1884, og þar hafl
fljótt tekizt að uppræta hann. Þar á móti
hafi um mörg ár — öll árin síðan farið
var að flytja fje hjeðan til Stórbretalands —
brytt á hörundskvilium: óværu, útbrotum
og sumpart kláða, á bæ og bæ hjer og
þar á landinu. Þessara kvilla verði eink-
um vart á vetrum, og ætli menn að þeir
stafl helzt af ijelegri meðferð á fjenu að
vetrarlagi, útbeit í misjöfnu veðri og
slæmum fjárhúsum, eínkum hjá fátækling-
um. En það, að slíkir sjúkdómar, sem
sjaldnast reynist kláði, þegar til kemur,
dreifist ekki út, sje að þakka sumpart
því, hvað ósóttnæmir þeir sje og sumpart
kláðalögum þeim, er vjer höfum og gerð
erýtarleg grein fyrir í brjefinu. Sem sönn-
un þess, hve lítið þessir sjúkdómar sjeu
sóttnæmir, getur iandshöfðingi þess, að þeir
hafi ekki lengi náð annari eins útbreiðslu
eins og í Snæfellsnessýslu 1894 — sem
konsúllinn sjálfsagt eigi við í skýrslum
sínum — og þar hafl við gagngerða skoð-
un reyndin orðið sú, að af 17000 fjár hafl
ekki nema 201 kind verið einu sinni grun-
uð um kláða nje neinn annan hörunds-
kvilla.
Á sumrin fái fjeð aptur góða heilsu á
afrjettunum, þótt eitthvað hafi verið að
þvi að vetrinum, og sje því alheilbrigt að
haustinu, þegar það sje flutt út úr landinu.
En til frekari fullvissu sje hver einasta
kind, sem ætluð er til útflutnings, skoðuð
af skynberandi og áreiðanlegum mönnum,
áður en hún er flutt á skip, og þá sje
haldið eptir hverri kind, sem nokkuð sje
að, þótt ekki sje annað en hún hafi kal-
blett einhvers staðar eða skinnið sje lítil-
fjörlega nuddað. Þessi skoðun sje af hendi
leyst með mikilli samvizkusemi, og til
dæmis um það getur landshöfðingi þess,
að norskur amtsdýralæknir, sem hjer sje
um þessar mundir, hafi verið viðstaddur
slíka fjárskoðun í Hafnarfirði í síðastliðn-
um desembermánuði, og hann hafl sagt, að
hann hafl aldrei sjeð sauðfje skoðað af
meiri nákvæmni, og að hann mundi fyrir
sitt leyti hafa sleppt 25 af þeim 39 kind-
um, sem skoðunarmennirnir hjeldu eptir;
og af þeim 14 kindum, sem hann mundi
hafa haldið eptir, hafl sumar verið haltar,
sumar blindar á öðru auganu og sumar
skemmdar af kali.
Skyldi nú samt sem áður ensku stjórn-
inni þykja varúðarveit að hafa ísland með
öllu undan þegið innflutningsbanni, að því
er sauðfje snertir, telur landshöfðingi þó
mikið unnið við það, að sauðir, vetur-
gamlir og eldri, sem fluttir sjeu út í sept-
ember og október, sjeu undanþegnir, með
því að þeim sje óhættara en öðru fje við
hörundskvillum, og þeir gangi ávallt á af-