Ísafold - 24.06.1896, Qupperneq 2

170
er þa'ö öllum heilvita mönnum, að hjer með
getur ekki landhelgin verið opnuS fyrir íslenzku
þjóSina, heldur fyrir örfáa innleuda menn, sem
eru nógu samvizkulausir til þess aS gjörast
»leppár« fyrir útlenda auSmenn, sem vilja
seilast inn í fjarSarbotna, til aS taka þar þann
fisk, sem efnalitlir smábátaeigendur helztgeta
náð í.
Jafnframt því að þessir »leppar« gætu grætt
ef til vill nokkrar þúsundir króna fyrir þaS,
að látast vera eigendur að nokkrum utanríkis-
botnvörpubátum, þá yrSu þessi ráSgjörðu botn-
vörpulög stór hagur fyrir samþegna vora,
Dani. Þeir hafa rjett til að fiska inni á fjörS-
um og þurfa engan »lepp« að kaupa sjer; þar
eru svo margir auðmenn, að þeim væri engin
ofraun að leggja til fje fyrir nokkra tugi
botnvörpubáta, til þess aS skafa botninn í ís-
lenzku fjörSunum.
Hvernig ætti nú landið að græða á þeim
fiski, sem þessi d'ömku skip moka upp? í
nefndri grein stendur, að þennan hag eigi aS
taka með hundraðsgjaldi til iandsjóðs, en þyrfti
það gjald eigi að vera nokkuS hátt, til þess
það geti jafnazt upp í móti því mikla afla-
tjóni, sem allir þeir biSu, er með engu móti
geta, efnahagsins vegna, lagt í meira kostnað
til útvegs síns en lítinn bát eða byttu, til aS
fiska á upp við landsteinana framan viS kotiS
sitt? Og hvernig er svo hægt aS hafa umsjón
yfir því, hversu mikill aflinn er í hvert skipti
á þessum botnvörpuskipum, sem toll ætti aS
taka af? Sumt af aflanum taka þau utan
landhelgi og sumt í landhelgi, og þar viS bæt-
ist, aS fiskurinn allur er lagður í ís á þessum
optnefndu skipum, til þess að flytjast ferskur
til útlanda, svo að varla er vinnandi verk að
rífa hann allan upp til að rannsaka, hve mikill
fiskur er í skipinu, nema með stórskaða fyrir
báða parta. Auk þess sýnir reynslan í ár og
í fyrra sumar, að botnvörpuskipin fara utan
úr hafi beint til Englands, og þurfa ekki að
leita lands hjer, svo þaS yrði langsamlega ó-
mögulegt fyrir nokkra tollgæzlu aS varðveita
rjett landsins í því efni, þó að hún hefði til
umráSa stóran herskipaflota.
ÞaS er allt á sömu bókina lært í grein
þessari. Menn furða sig eigi svo mjög átil-
lögunni, þegar þeir sjá, aS höfundurinn er
ungur og óráðinn, en þaS tekur yfir allt, að
ritstjórinn, sem á að leiðbeina alþ/Su, skuli
álíta þessa tillögu »einkar heppilega«; honum
þykir höfundurinn »rökstyðja uppástunguna
nægilega«. Mikil ósköp! Ætli maðurinu sje
meS öllum mjalla?
Sárgramur sunnanvjeri.
Ritfregn.
Söngkennslubók fyrir byrjendur
eptir Jónas Helgason.
VI. hefti. — Jivk, ísaf.pr. 1896.
Jeg gleðst jafnan, þegar jeg sje eitthvað
nýtt í bókagerð vorri á sviði sönglistar-
innar, og þá ekki sízt nú, er þessi bók
kemur, þótt lítil sje, því fátt hefir komið
út af þess háttar nú alllengi, og svo er
hún líka vottur þess, að höf., sem nú er
orðinn hvíturfyrir hærum, er þó enn eigi
hættur hinu virðingarverða starfi sínu.
Rit þetta er að eins einn liður í söngva-
safni þvf, sem hr. J. H. byrjaði á fyrir
nokkrum Árum handa barnaskólum og
unglinga, og handa alþýðu yfir höfuð
að tala. Hann hefir gjört sjer far um að
láta það verða eina samfasta heild, sem
bezt lagaða eptir hæfileikum og vaxandi
þroska nemendanna. Þar eru lika mjög
fá lög, sem ofætlun sje sæmilega sönghæf-
um unglingi að nema eptir leiðbeiningum
þeim, sem gefnar eru fremst í safninu,
jafnvel þótt lítið sje um kennara, en þó
eru þau öll snotur, sum eptir valda höf-
unda. Hið sama má segja einstaklega um
þetta síðastkomna hefti. Sje það skoðað
eitt út af fyrir sig, þá má vera að það
þyki helzt til tilbreytingalítið, en svo sem
liður í samfeldri heild samsvarar það vel
stöðu sinni og þótt lögin sjeu einföld, þá
eru þau liðlega raddsett og vel þess verð’
að þau sjeu sungin; sum eru mjög falleg.
Hr. J. H. hefir jafnan gjört sjer far um
að vanda sem mest textavalið í söngva-
söfnum sínum bæði að efni og búningi. í
þetta sinn eru flestir textarnir eptir hr
Steingr. Thorsteinsson (mest þýðingar),
auðvitað með venjulegri lipurð hans, en
mjer finnst þó betra að breytt hefði verið
meira til og góð kvæði tekin eptir fleiri
eldri og yngri skáld vor. Eigi svo að skilja
að mjer þyki eigi ætíð jafn-ánægjulegt að
lesa og syngja sjerhvað það, er ber menjar
þess, að Steingr. Thorsteinsson hefir fjallað
um það, en menn missa stundum lyst
á sælgæti allt af með sama bragði.
Yfir höfuð víldi jeg mega leggja það til,
að höf. söngvasafnsins hefði eigi að eins
fyrir augum að útvega sönglögunum hæfi-
lega texta, heldur líka það, að útvega
hinum beztu kvæðum vorum, yngri og
eldri, hæfileg sðnglög (sjeu þau annars söng-
hæf), og styðja þannig að því, að þau
verði sem þjóðkunnust og festist hjá al
menningi, Yjer ættum annars að temja
oss að syngja sem mest kvæði á vorri eigin
tunga; það er ekki að eins rækt við móður-
mál vort og sanngjörn virðing við skáld
vor, sem mælir með þvi, heldur einnig það
að góðar og fagrar tilfinningar, semjafnan
eiga að vera samfara söngnum, geta ekki
lýst sjer eins einlæglega og innilega i nein-
um orðum, eins og þeim sem tekin eru af
móðurvörunum, og gefin merking eptir
eigin reynslu og þekkingu á viðburðunum.
Jeg held að söngurinn missi nokkuð af
gildi sínu með textum á útlendum tungum
Hr. J.H. er einn meðal þeirra manna,
sem unnið hafa með lífi og sál að menn-
ing alþýðu vorrar, á sinn hátt, og orðið
eigi all-litið ágengt. Þótt vjer sjeum komnir
skammt á veg í sönglistinni, þá er þó ó-
líkt því sem hún var fyrir rúmum 20 árum.
Fyrsti verulegi vísirinn til umbóta í þá átt
var að sönnu »Sálmasöngs- og messubók*
Pjeturs sál. Guðjónssonar, en bezt urðu
notin að henni, er »Söngreglur« J. H.
komu, og þær greiddu götuna fyrir söngva-
söfnum hans. Jeg segi ekki að rit þess*
hafi verið óaðfinnanleg í alla staði; en það
er miklu meira orð á gerandi gagni því,
er þau hafa gert.
Nú á síðustu árum hefir hann einkum
snúið sjer að börnunum með bóklegri
og munnlegri kennslu, og það verksvið
hans sýnist ny'er einna fegurst, enda má
sjá ánægjusvip á gamla manninum, þegar
barnahópurinn er kominn í kringum hann,
hvert með litla bláa heftið sitt.
Að lokum get jeg glatt söngvini vora á
því, að enn muni þeir mega eiga von á nýjum
söngrítum frá sömu hendi; þeim mun líka
vel tekið, eins og hinum, sem komin eru.
z.
Hvaðanæva.
Utlend tímarit hafa nýlega verið aS spá í
eyöurnar viðvíkjandi áhrifum af loptsiglingum,
og eru þess fulltrúa, að skammt muni þess
að bíða, að þær komist í svo gott lag, að þær
verði almennt notaðar. Og áhrifin er búizt
víð að verði afarvíðtæk. Meðal annars þau,
að tollarnir hverfi. Tollgæzlan er fullörðug
nú, þótt ekki þurfi annars að gæta en landa-
takmarkanna. En þegar farið verður að flytja
vörur í loptinu og demba þeim niður hvar
sem vill, verður tollgæzlan sjálfsagt svc dýr,
að engin líkindi eru til þess, að tollarnir fari
þá að svara kostnaði. Vitaskuld á það að
líkindum langt í land, að loptförin verði hent-
ug til vöruflutninga. En búizt er þó við, að
ekki mundi þykja frágangssök, þar sem ekki
er um mikla vegalengd að ræða, að flytja á
þann hátt vörur, sem ljettar eru í saman-
burði við verðmæti, til þess að komast hjá
tollgreiðslum. En allt, sem brýtur niður garð-
ana milli þjóðanna, hvort sem þeir garðar eru
af manna völdum eða náttúrunnar, hefir rík
áhrif til sambands og sameiningar. Þegar
þjóðirnar geta ekki lengur girt sig tollgörðum,
hafa þær stigið langt skref í áttina til sam-
vinnu og bandalags. Það er ekki að eins, að
tálmunum hafi þá verið úr vegi rutt, heldur bafa
þá og myndazt nýar bandalags-ástæður. Þegar
þjóðirnar hætta að geta verndað iðnað sinn
fyrir öðrum þjóðum, fer það að verða þeim í
hag að komast í beint iðnaðarsamband við
þær.
Opt hefir verið ritað og rætt um áhrif
loptsiglinganna á hermennskuna. Stríðin
mundu verða háð á allt annan hátt en nú.
Þá yrði naumast lengur neitt gagn að rifflum
og fallbyssum, heldur yrði þá ausið sprcngi-
efni úr loptinu ofan á óvinina. Þá yrðu menn
heldur ekki neinu nær, þótt þeir hefðu ó-
grynni af herfylkingum; þær gætu ekki annað
gert en beðið eptir sprengikúlunum ofan úr
loptinu og svo hallað sjer út af og dáið; áður
en þær kæmust þvers fótar, væru þær strá-
drepnar. í stað herfylkinga yrðu loptför látin
fara yfir lönd óvinaþjóðarinnar og hella tor-
tímingunni yfir helztu borgirnar. Herskáir
þjóðhöfðingjar og ófriðargjarnir þingmenn
gætu búizt við að týna fyrstir lífinu. Kast-
alar kæmu ekki að neinu haldi. Sú þjóðin,
sem hefði fleiri og fljótari loptför, hlyti að
vinna sigur. En tjónið yrði ógurlegt á báða
bóga, og það kæmi enn áþreifanlegar niður á
þjoðunum sjálfum en það nú gerir. Með
engu móti yrði lengur unnt að heyja ófrið-
inn eingöngu í landi þeirrar þjóðar, sem biði
lægra hlut, og allir borgararnir, ungir og
gamlir, karlar og konur, væru í jafnmikilli
hættu eins og hermennimir sjálfir. Það er
ekki ólíklegt, að þegar svo væri komið, færu
stríðin að verða heldur fátíð. Rithöfundur,
sem nýlega hefir skrifað um þetta efni í eitfc
af merkustu blöðum Vesturheims, North Ame-
rican Review, segir, að loptsiglingarnar mundu
valda enn meiri breytingum á hermennskunni
en uppgötvun púðursins. Með þeim mundi
öll herkænska nútímans að engu gerð, segir
hann, flotar og strandvamir ónýttar, og inn-
an skamms bundinn með öllu endir á stríðin,
með því að manndrápin flyttust beint tdl kon-
ungahallanna og þinghúsanna. — Svo þeim
manni, sem hefir hugvit til að finna upp
henfcugt loptfar, má, að því er snertir afleið-
ingarnar af uppfundning hans, skipa á bekk
með mestu siðbótarmönnum mannkynsina.