Ísafold - 10.03.1897, Page 2

Ísafold - 10.03.1897, Page 2
58 iSisvinnu — ekki ræktað Bessastaðaland. En ætli þinginu þyki þá ráölegt að láta lands- sjóð fara að búa á Bessastöðum með vinnu- fólki og ráðsmanni? Það mundi þykja vafa- samur gróðavegur. Auðvitað mætti leigja einhverjum jörðina og hafa í skilmálum að Itann seldi spítalanum afurðir hennar, mjólk og kjöt. Kjöt getur Bessastaðabóndi naum- ast selt ódyrara en aðrir sveitamenn, — og aðalsparnaðurinn við það, að hafa spítalann á Bessastöðum, ætti þá að vera í því fólginn, að mjólk yrði ódyrari þar en inn frá, en þetta getur aldrei gert stóran mun, því að mat- vælakostnaður verður ekki nema rúmur */3 af öllum ársútgjöldum, og af þessum '/3 er apt- ur mjólk lítill hluti — og þar að auki getur þessi munur líka horfið, því að Rauðarártún geta fóðrað svo margar kyr, að nóg mjólk fá- ist handa spítalanum. Er það lítið umstang að annast 4—5 kyr, — lítið á við stórbúskap á Bessastöðum. Hjer við bætist svo, að allur útlendur varningur verður dýrari, þegar hann er kominn á Bessastaðahlað, heldur en heim- fluttur að Rauðará. í áætlun minni um út- gjöld spítalans hefi jeg gert ráð fyrir, að fæði handa hverjum holdsveikum kosti 30 aura á dag — matreiðslukostnaður ekki með talinn —. Þessi tala er bygð á fæðiskostnaðinum í spí- tölum Norðmanna og samanburði á matvöru- verði þar og hjer. Það væri illa gert, að heimta af bankastjór- anum sönnun fyrir því, að daglegt fæði hvers sjúklings geti orðið 15 aurum ódýrara á Bessa- stöðum en á Rauðará. Ástæðurnar fyrir því, að farið er fram á að hafa spítalann á Rauðará, eru þessar: Þar verður byggingarkostnaðurinn minnstur. Rjett hjá spítalastæðinu bezta grjótnáman, sem menn þekkja hjer nærlendis; grjótvinna og öll byggingavinna yfir höfuð ódýrari í Reykjavík en annarsstaðar. Þar verða ársútgjöldin minni en lengra burtu. Aðflutningur á allri útlendri vöru, matvælum, kolum o. s. frv. ódýrari. Vinnu- kraptur í þarfir spítalans líka í heild sinni ódýrari, -—- bæði læknir spítalans og fjehirðir geta búið í bænum og haft önnur störf á hendi. Yfirumsjón á spítalanum þarf að vera nákværn; hún verður miklu hægust og ódýr- ust, ef spítalinn er á Rauðará. Holdsveikisspítali á Rauðará er stór fengur fyrir læknaskólann. Læknaskóli án spítala er og verður jafnan ómynd. Landsspítali hauda 40—50 sjúklingum væri stór umbót, — en er þó of lítill fyrir læknakennsluna. Holdsveikum mönnum eru kvillagjarnt. Ymsir innvortis og útvortis sjúkdómar eru miklu tíðari á þeim en öðrum mönnum. Banamein þeirra er mjög opt ekki holdsveik- in sjálf beinlínis. Þess vegna verður margt að læra fyrir læknaefnin í þessum spítala. Allir þeir, sem á annað borð vilja halda við líði innlendri læknakennslu, verða af fremsta rnegni að stuðla að því, að landsspítali verði reistur í Reykjavík og holdsveikisspítalinn á Rauðará, eða annarsstaðar rjett við bæinn. Læt jeg svo þessu máli lokið að sinni, í þeirri von, að bankastjórinn, scm jeg að mínu leyti tel meðal mestu og beztu framfaramanna vorra, hugsi sig betur um og komist að þeirri niðurstöðu, að holdsveikisspítalinn sje annars- staðar betur kominn en á Bessastöðum. Rvík 7/s—97. G. Björnsson, Ólafsdalsskólinn og búfræði Z. Eptir Sig. Þórólfsson. I. I 7. kafla greinar um: »Framfarir vorar« eptir Z í 9. nr. »Fj.kon.« þ. á. er athugaverð- ur pistill um Olafsdalsskólann; vil jeg því biðja yður, lir. ritstjóri, að ljá línum þessum rúm í yðar heiðraða blaði. Höf. segir meðal annars: »Jeg hefi fyrir mjer skólaskýrsluna (frá Ólafsdal) 1888—89. Þá eru 12 piltar í skólanum. Jeg tek náms- tíma þeirra í staðinn fyrir 6 pilta í 2 ár; það verða jafnmörg dagsverk. Bóknámið er tal- ið alls 1222,5 dagsverk. Þá sjest, hve lang- án tíma hver út af fyrir sig hefir til bók- náms, þegar 1222,5 er deilt með 12, er verða 101,9=17 vikur. Námsgreinar eru 10 með dönskunni; hefir þá hver út af fyrir sig til jafnaðar 1,7 viku fyrir hverja námsgrein«. Það, sem athugavert er við þenna reikning hjá höf. er, að námstími pilta er hjer talinn helmingi styttri en hann í rauninni er, sam- kvæmt sky'rslunni og skal jeg nú sýna aðsvoer. Skólanum er skipt í 2 deildir, yngri og eldri, og í skólanum voru 12 piltarárið 1888— 89, sem skýrslan er yfir. Gerum svo, að jafn- margir piltar (6) hafi verið í hvorri deild; skiptum því til helminga 1222,5 dagsverka- tölunni, sem gekk til bóknáms í skólanum frá 1. nóv. 1888 til 14. maí 1889; koma þá á hverja deild 011 ’/4 dagsv. Deilum því svo með piltatölunni, 6, og koma þá um 102 dagsv. á hvern pilt eða 204 dagsv. í 2 vetur, skólatímann. Það verða þá um 34 vikur, sem hver piltur hefir til bóknáms, í stað 17 eptir reikningi höfundarins. Það verður sama út- koman á reikningi höf. á dagsverkafjölda, sem hver piltur hefir til verklegs náms, jarðyrkju- starfa. Það verða 15 vikur, en ekki ^'/a'dka, eins og höf. segir. Hannsleppir að telja skepnu- hirðingu, heyvinnu og verkfærasmíði með verkleguin störfum !! Höf. hefir víst ekki lært reikning hjá þess- um sárfáu mönnum á landi voru, sem hann í 6. bl. »Fj.kon.« í 4. kafla greinar sinnar um framfarir vorar segir að kunni að kenna reikn- ing, svo að gagni komi, því að þá mundi hann ekki hafa farið að deila með 12 í dæm- inu hjer að framan, og talið svo útkomuna þann dagsverkafjölda, sem hver piltur í skól- anum hefði haft til náms allan námstímann. En það get jeg fullyrt höf., að enginn af þeim piltum, sem samtíða mjer hafa verið í Ólafsdals- og Flensborgarskólum, mundu að afloknu prófi hafa flazkað svona á viðlíka reikningslegum athugunum, eins og höf. ger- ir, og er hann þó með lærðaskóla- og presta- skólaprófi. En það eru búnaðar- og gagn- fræðaskólapiltar,Isem höf. segir í greininni að melti ekki neitt af því, sem þeir læri í skól- unum. Höf. segist fela það hverjum kennslufróð- um manni að dæma um það, hve miklir gagns- munir|jverði að því til frambúðar, að kenna alþýðumönnum 10 námsgreinir á 17 vikum. En nú er það komið upp úr kafinu, að það eru 34 vikur, sem varið er til 10 námsgreina. Og fel jeg það þá sömuleiðis hverjumkennslu- fróðum manni að dæma um, hvort það muni fjarri sanni, að læra megi dável 1 námsgrein á 18 dögum, viðlíka þungar eða umfangs- miklar og þær, sem höf. þykja ekki auðveld- ar af þeim, sem kenndar eru í Ólafsdal, sem sje eðlisfræði (300 bl.síður), efnafræði (183 s.) og húsdýrafræði (30G s.). í lærða skólanum hjer í Reykjavík er kennd eðlisfræði eptir sömu bók. Hún er kennd 3 tíma í viku í 5 bekk í hjer um bil 30 vikur, sem lesið er undir kennsln. Eptir 30 vikna kennslu er lítið eitt eptir af bókinni, viðlíka og sleppt er úr henni í Ólafsdal. Nú geri jeg 1 kl.stund til þess að lesa undir liverja keunslustund, og er það vel í lagt. Verða það þá 2 stundir á dag þrisvar í viku, sem hver piltur hefir til eðlisfræðisnáms; í 30 vik- ur 180 stundir. Það verða tæp 14 dagsverk, sem ætluð eru til þessarrar námsgreinar, ef 13 stundir eru lagðar í dagsverkið, eins og í Olafsdal, eða 4 dagsv. minna en varið er til hverrar námsgreinar þar. Jeg tók eðlisfræð- ina einungis; en líkt mun vera hlutfallslega löngum tíma varið í lærða skólanum til ann- arra námsgreina. En samkvæmt ályktun höL er eðlisfræðin í Ólafsdal ein af erfiðustu náms- greinunutn. Af þessum samanburði sjest, að engu minna sje hverjum pilti í lærða skólan- anum ætlað að læra en piltum í Olafsdals- skóla á jafnlöngum tíma. Höf. mun nú segja, að piltar lærða skólans sjeu betur undirbúnir, menntaðri, en búnaðar- skólapiltar, og hafi því meiri not af kennsl- unni. Já, rjett er nú það. En piltar í bún- aðarskólum eru venjulega miklu þroskaðri en í lærða skólanum, og það mun vega upp á móti menntuninni hjá þeim. Það má ganga að því vísu, að námshæfileikaruir sjeu upp og niður líkir hjá piltum í báðum skólum. Jeg vil spyrja höf.: er það sennilegt, að búnaðar- og gagnfræðaskólapiltar viti t. a. m. minna eða melti minna af því, sem þeir hafa numið, eins og höf. segir, heldur en piltar frá æðri skólunum í því, sem þeir hafa numið, þegar þess er gætt, að vitnisburðir við alla skólana eru upp og niður, hæfileikar piltanna sömuleiðis, námið í hlutfalli við tímann mjög líkt; kennarar og prófdómendur gefa einkunn- ir jafn-samvizkusamlega. Er það þá ekki úr lausu lopti gripið, sem höf. segir um þetta? Það verður hann að játa. Það eru sleggju- dómar einstakra alþýðumenntunar-óvina. Not ður-Múlasýslu (Vopnaf.) 15. jan.: »Hjer er nú mjög tiðindalítið; fiskiafli hætti fremur snemma hjer í haust, en þó mnn afli hafa orðið hjer í góðu lagi í sumar, þótt sumum snnnlend- ingum hafi ef til vill orðið aflinn ódrjúgur, og þó að líkindum orðið meiri brögð að þvi annars- staðar fremur en hjer ú Vopnafirði, því að Yopn- firðingum fórst vel við sina menn. Taugaveiki stakk sjer niður á Vopnafirði i haust, enmeð mjög vægu móti; fengu sýkina 7—8 menn, en enginn dó; nú virðist hún útdauð, þar sem hún hefir hvergi gjört vart við sig i rúman mánuð, og þykir gott ef svo væri. Tíðarfar má heita hreint dæmalaust, optast að heita þíður og þerrir og heiðríkja og alauðjörð, og í dag voru + 8° R, með sterkum sunnanvindi, sem endaði með hlýrri vorskúr. Allar okkar hlákur hjer eru sem sje með suðvestanvindi og hezta þerri, og við þá veðurátt hregður okkur sunnlendingum mikið, sem erum vanir sunnlenzku skúrunum.« Skagaflrði (Höfðaströnd) 28. jan.: Það her sjaldan við, að frjettapistill sjáist í blöðunum úr þessu bygðarlagi. Síðan um veturnætur hefir verið alrauð jörð,. að eins gránað í rót, þar til 24. þ. m. að gerði norðaustan-hriðarkast, er stóð í 2 daga; eigi að siður er snjólaust, og er þetta óvanalegt hjer, í jafn-snjóþungri sveit. Menn hljóta því að kom- ast vel af með hey, þótt mikilgæf sjeu. Bráðapestin hefir að vanda gert vart við sig, drepið viða nokkrar kindur, og sumstaðar allt að 20, og á einum'bæ nálægt 30. Þetta er því til* finnanlegra, sem hjer er víðast hvar fátt um sanð-

x

Ísafold

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Ísafold
https://timarit.is/publication/315

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.