Ísafold - 27.03.1897, Blaðsíða 2

78
í »Fj.kon.« 22. desbr. f. á. segir fregnriti
-einn úr Skagafirði 3. s. m. svo:
»Talað er, að lítið muni verða af böðun á
sauðfje hjer í svslu og jafnvel víðar á þessu
hausti, mest vegna þess, að það er ekki álitin
þörf af almenningi, og svo vegna þess að
bændum þykir það ókleyfur kostnaður; þv/
bað í eina kind í allri ull mun kosta allt að
35 a. fyrir utan fyrirhöfn og baðker, sem
hefði þurft að búa til«.
Ef þetta er skrifað af nokkurri þekkingu á
hugsunarhætti bænda í Skagafjarðars/slu, þá
þarf ekki að telja þá framfaramenn í þessu
efni, og tel jeg að fregnriti þessi hafi gjört
þeim óþarft verk—; sem þeir að vísu áttu skil-
ið — að birta þannig í blaði það tvennt, að
þeir ætluðu að einkisvirða skipun yfirvaldsins
og þann vesaldóm og menningarleysi, að hafa
ekki kynnt sjer, hvað bað í hverja kind kost-
ar, en láta sjer lynda þessa ímynduðu fjar-
stæðu.
Af hverjú kemur nú það, að ekki er hlytt
þessari fyrirskipun yfirvaldsins?
Vafalaust að nokkru leyti af hinni gömlu,
rótgrónu ólöghlýðni þjóðarinnar, sem einhvern
tíma var sagt um að rnundi liggja hjer í lopt-
ínu og maður því andaði að sjer daglega; en
mest mun það þó vera af hugsunarleysi og
skeytingarleysi manna; þeir leggja ekki trún-
að á það sem sagt er um nytsemi baðanna
af þeim, sem nota þau árlega, en hirða ekki
um að reyna sjálfir hvorki kostnað þeirra
nje nytsemi, svo sem þessi fregnriti í »Fj,-
kon.« bezt s/nir. En einkum s/nist þó verða
að kenna það hlutaðeigandi hreppstjórum og
s/slumönnum, að þeir beiti allt of sljólega
lögregluvaldi sínu í þessu efni; eða efast þeir
um, að amtmenn hafi vald til að fyrirskipa
þetta, eins og nú hagar til og á stendur ?
En hverjar afleiðingar verða nú af þessu
háttalagi, ef það verður látið óátalið eða ó-
hegnt ?
Fyrst og fremst mun ekki þjóðinni aukast
virðing fyrir lögum og lögreglustjórn, sleppi
hjer allir jafngóðir, og í öðru lagi lifir kláð-
inn og óþrifin í blóma sínum; og þótt al-
menningur, sem reynt hefir böðin, telji þau
ekki með skaða sínum, heldur játi og finni,
að þau út af fyrir sig margborgi sig, þá er
þó hætt við að mönnum þyki það hartíþeim
hreppum, sem stranglega er gengið eptir böð-
unum og skoðunum, að verða ár eptir ár að
standa undir opinberum ráðstöfunum og þar
af leiðandi kostnaði, sem aðrir eru lausir við,
og er þeim það síður en ekki láandi; og af
því leiðir svo áhugaleysi og hirðuleysi.
Það er rjett, sem herra Finnur Jónsson á
Kjörseyri segir í blaði einu í vetur, að nauð-
synlegt hefði verið að gefinn hefði verið út
glöggur leiðarvísirfyrir baðstjóra og aðra, sem
sjá áttu um framkvæmdir á skoðunum og
böðunum. Eins og hann tekur fram, þekkj-
ast ekki baðanir nema að nafninu til í /ms-
um hjeruðum; en leiðarvísir Snorra heitins
d/ralæknis í fárra höndum og sjálfur s/nir
Finnur í þessari áminnztu grein sinni að hann
líka hefði þurft leiðbeiningar, við með böðun-
araðferðina, þar sem hann segir að leggja eigi
kindina á bakið á rimlagrind meðan undinn
sje úr henni baðlögurinn, í stað þess að láta
kindina standa uppi í baðkerinu, þá er hún er
búin að liggja í því hæfilega lengi, og henni
síðan lypt upp á pall þann, sem hafður er við
enda baðkersins og hún látin standa mcðan
lögurinn er undinn úr henni; þetta ætti öll-
um að vera auðskilið að er bæði þægilegra
fyrir skepnuna og líka fljótlegra og fyrirhafn-
arminna fyrir þá, sem að því vinna.
Að líkindum verður lítið úr böðunum á
vetri þessum þar, sem það er enn ógjört. Ó-
líklegt að menn verði fúsari á að gjöra það
hjer eptir en hingað til, líka máske ekki al-
veg hættulaust að baða lambfullar ær, þá lið-
ið er svo á meðgöngutímann: þó er það dyra-
læknisins, en ekki mitt, að segja um það,
eins og hann líka ætti að vera færastur um
að semja hinn nauðsynlega leiðarvísi; en fyrst
jeg fór nú að minnast á þetta óþrifamál á
annað borð, þá vil jeg leyfa mjer að setja
hjer að endingu sundurliðaðan og sannan
reikning yfir baðkostnað á 100 fjár, eins og
hann hefir reynzt mjer fyr og síðar með kar-
bólsyrubaði.
Areiðanlegt þrifabað er bæði eptir fyrirsögn
Snorra sál. d/ralæknis og almennri reynslu
að blanda 1 pd. karbóls/ru og^/jpd. grænsápu
við25potta vatns. Hjer í hreppi hefir allt fjeð
verið baðað á vetri þessum og hafa farið 3—
4 pottar af baðlegi á hverja kind, meðaltal
nálægt 31/* pottur.
Á 100 fjár þarf þá 14 pd. karbóls/ru
35 a. pundið . . . . kr. 4 40
7 pd. græusápu 25 . . . — 1 75
Meðalakostnaður alls kr. 6 15
Vera kann að í þeim byggðarlögum, þar
sem talsverður hluti fjárins eru fullorðnir
sauðir og vel ullað fje veturgamalt, fari að
því 4 pottar af legi á kindina til jafnaðar
þyrfti þá 16 pd. meðala, svo að kostnaðurinn
yrði alls kr. 7 35.
Svo er vinnan, sem að vísu flestir geta lát-
ið 1 tje án þess það verði bein útgjöld, t.a.m.
þar sem ekki er nægilegt fólk til þess, þá í
samlögum og mannaskiptum; en þó má gjarna
sjá, hvað sá kostnaður verður.
Eins og herra Finnur á Kjörseyri segir í
áminnztri grein sinni, baða 8 menn 25 kind-
ur á klukkutíma og það þótt af því fólki sje
1 kvennmaður og 1 unglingur. Um vetrar-
tíma s/nist nægilegt að ætla því upp og of-
an 20 a. um klukkustundina, 20 x 8= 1 60
x 4=6 40, sem vinnan við að baða 100 fjár
kostar. Svo engu sje sleppt, má taka það
fram, að baðker hentugt með áföstum palli
til að vinda úr kindinni á kostar hjer um bil
kr. 7; það geta nábúar átt í samlögum, er
því harla lítill kostnaður, auk þess sem það
getur enzt mjög lengi; þó er rjett að reikna
fyrir sliti eitthvað, og er nægilegt að reikna
25 a. fyrir böðun á 100 fjár. Eldiviðareyðsla
við hitun á baðinu er hátt reiknuð á 25 a.
Allur kostnaðurinn við böðun á 100 fjár verð-
ur þessi:
Baðmeðul..................kr. 7 35
Baðker og eldiviður . . — 0 50
Vinnulaun...................— 6 48
Samtals kr. 14 33
Það er sama sem rúmir 14 a. á kind og er
þó harla vel í lagt.
Áður hefi jeg í ísafold s/nt fram á hag
þann, sem jeg teldi að baðinu. Hafi menn
ekki lagt trúnað á það þá, munu þeir ekki
gjöra það fremur nú, og fer jeg því ekki
fleiri orðum hjer um í þetta sinn.
Neðra-Hálsi, 10. marz 1897.
pórður Guðmundsson.
Skólaröð
t Reykjavikur lærða skóla að afloknu miðs-
vetrarprófi 1897.
'Ölmusustyrkur, fyrir allt skólaárið, aptán við
nöfnin, í krónum. Allir í I. bekk nýsveinar, nema
1 (nr. 16), og auk þess 3 nýsveinar í II. b. stjörnu-
merktir. Með -j- eru þeir auðkennrlir, sem veikir
voru um prófið. Þeir piltar eru upprunnir úr
Rvik, sem ekki er annars um getið. Alls í skól-
anum 106 (í fyrra 113).
VI. bekkur.
1. Jón Þorláksson (Vesturh.ból.) 200 kr.; hafði
ágætl. i aðaleink. við miðsvetrarpróf: 5,87. 2.
Sigurjón Jónsson (Klömbrum) 200. 3. Halldór
Gunnlaugsson (f pr. Halldórssonar), umsjónarm.
við bænir, 200. 4. Árni Pálsson (f pr Sigurðss.)
150. 5. Sigurbjörn Astv. öislason (Skagaf.) 200.
6. Eggert Claessen |(Sauðárkrók) 100. 7. Sigfús
Sveinsson (Norðfirði). 8. Gísli Skúlason (f próf.
Gíslas.). 9. Ásgeir Torfason (Olafsdal), umsjón-
arm. úti við, 150. 10. Olafur Briem (Stóra-Núpi)
100. 11. Jón Proppé (Hafnarf.) 12. Eiríkur
Kjerúlf (f læknis) 100. 13. Olafur Dan Daniels-
son (Skagaf.) 150. 14. Böðvar Bjarnason (Keyk-
hól.) 25. 15. Elinborg Jacobsen (skósmiðs). 16.
Jóhannes Jóhannesson (f trjesm.). 17. Bernbard
Laxdal (Akureyri). 18. Einar Gunnarsson (fljalt-
eyri), umsjónarm. i bekknum. 19. Guðmundur
Guðmundsson (Hrólfst.helli) 125, —.
V. bekkur.
1. Magnús Jónsson (Grafningi) 100. 2. Hall-
dór Hermannsson (f sýslum. J.) 200. 3. Jón
Hjaltalin Sigurðsson (kaupm. Magn.) 100. 4. Sig-
urður Jónsson (Eyrarb.) 150. 5. Bjarni Jónsson
(Árn.) 150. 6. Ari Jónsson (Barðastr.) 150. 7.
Matthías Einarsson. 8. Mattías Þórðarson (Borg-
arf.) umsjónarm. 125. 9. Einar Jónasson (Skarði)
50. 10. Þorsteinn Björnsson (Borgarf.). 11. Sig-
fús Einarsson (Eyrarb.). 12. Bjarni Þ. Johnson
(kaupmanns) 50. 13. Þorvaldur Pálsson (trjesm.
Halldórss ) 100. 14. Tómas Skúlason (Skarði) 100.
15. Guðmundur H. Tómasson (f læknis) 100. 16.
Valdimar F. Steffensen (f kaupm.).
IV. bekkur.
1. Guðmundur Benediktson (Skagaf.) 200. 2.
Hendrik Erlendsson (gullsm.). 3. Sigurður Kristj-
ánsson 150. 4. Guðmundur Bjarnason (Húnav.)
150. 5. Eggert ('Eiríksson) Briem (pr.skólakenn.),
6. Kristján Thejll (Stykkish.). 7. Kristján Linnet
(Hafnarf.) 25. 8. Stefán G. Stefánsson (Grund-
arf.) 50. 9. Kristinn Björnsson (múrara). 10.
Sigurður H. Sigurðsson (f adjunkts). 11. Sigur-
mundur Sigurðsson. 12, Jón Kósenkranz (kenn-
ara). 13. Jón Brandsson (f pr. Tómass.). 14.
Guðmundur Grímsson (Árn.). 15. Karl Finsen
(f póstm.). 16. Böðvar Eyjólfsson (Strand.) um-
sjónarm. 50. 17. Sigurður Guðmundsson (Gnúpv.-
hr.) 50. 18. Karl Torfason (Ólafsdal) 50, -j-.
III. bekkur.
1. Rögnvaldur A. Olafsson (ísafj.s.) 200. 2.
Páll Jónsson (V.-Skaptaf.) 100. 3. Páll Sveins-
son (pr. Eiríkss., Asum) 125. 4. Sveinn Björns-
son (ritstjóra). 5. Jón H. Stefánsson (Sauðár-
krók). 6. Ásgeir Ásgeirsson (ísafj.s.) 75. 7.
Stefán Björnsson (Fáskrúðsf.) 100. 8. Lárus
Fjeldsted (Borgarf.). 9. Páll Egilsson (Arn.).
10. Guðmundur Jóhannsson (dómkpr.). 11. Guð-
mundur Þorsteinsson (verzlm.). 12. Ólafur Möll-
er (Bl.ós). 13. Jón H. ísleifsson (f pr. Einarss.).
14. Sigurjón Markússon (skólastjóra). 15. Lárus
Skeving Halldórsson (Snæf.) umsjón.m. 16. Vern-
harður Jóhannsson (bróðir nr. 10). 17. Olafur
Þ. Johnson (br. V. 12)
II. bekkur.
1. Jón .Tónsson (Kangárv.s.) 200. 2. JónÓfeigs-
son 50. 3. *Jóhann Sigurjónsson (Laxamýri). 4.
Sigurjón Þorgr. Jónsson (Skagaf.) 50. 5. Böðvar
Jónsson (Húnav.). 6. Skúli Bogason (f læknis).
7. Haukur Gíslason (Þing.) 50. 8. Böðvar Kristj-
ánsson (yfirdómara). 9. Björn Lindal Jóhannes-
son (Miðf.) 50. 10. Benedikt Sveinsson (Húsa-
vik) umsjónarm. 100. 11. Magnús Sigurðsson (br.
V. 3) 25. 12. Jakob R. V. Möller (Bl.ós). 13.