Ísafold - 10.04.1897, Blaðsíða 2

00
fram sami óheilleikinn eins og þegar þeir sjeu
að gera út kristniboða meðal heiðinna þjóða,
en sendi bæði hermenn á hæla þeim til að
solsa lönd undir sig og kaupahjeðna með á-
fengi eða ópíum til þess að tortíma þeim.
Eins láti þeir í orði kveðnu sem þeir beri
eingöngu frið og siðmenning fyrir brjósti, en
undir niðri búi lúaleg síngirni.
Þrásinnis hefir verið stungið upp á því ein-
falda ráði til að firrast alla misklíð meðal stór-
veldanna út úr tilhlutun þeirra um hagi Tyrkja,
að einhverju einu þeirra væri af hinum falið
á hendur að fara með umboð af þeirra hálfu
allraog skapa svo og skipa fyrirum hagi þegna
soldáns þar, sem þau hefðu komið sjer saman
um fyrir fram. En traustið á dyggð og dreng-
skap hvers um sig er of veikt til þess, að
hinum þyki undir því eigandi. Rússar og
Austurríkismenn ættu hægast aðstöðu til þess.
En Rússar mundu eigi gera sjer að góöu, að
ríki með öðrum trúarbrögðum (rómverslc-
kaþólskum, en ekki grísk-kaþólskum) væri látið
vera eitt um hituna að hlutast til um mál
hinna mörgu grísk-kaþólsku þegna Tyrkja:
soldáns. En Austurríkismenn óttast, að sje
Rússum hleypt suður á Balkanskaga, þá muni
leikslokin verða þau, hve fögru sem Rússar
heita og binda fastmælum fyrir fram, að þeir
spenni greiparnar um Miklagarð og Sæviðar-
sund, er þeim verði þá innan handar að loka,
livenær sem þeim lízt, og þá um leið loka Dunár-
mynni við Svartahaf. Og komist Rússar að
Miðjarðarhafi, muni þeir koma sjer þar upp
herskipastöðvum, og verði þá í lófa lagið að
auka svo herflota sinn í Adríahafi, þar sem
Austurríkismenn eiga land að sjó, að þeir fái
eigi rönd við reist, — og hafi Rússar þá ráð
þeirra í hendi sjer, hve nær sem þeim líkar.
En ef hvorirtveggju legðu saman, Rússar og
Austurríkismenn, um að stilla til friðar hjá
soldáni, þá þykir við búið, að friðurinn yrði
valtur þeirra í milli sjálfra, er þeir hittust
þar syðra með vopnum. En lendi þeim sam-
an, er öll álfan komin í ófriðarbál, vegna
bandalags þess, er þeir liafa hvorir um sig
Rússar við Frakka, en hinir við Þjóðverja og
Itali (þrívelda-bandalagið); loks mundi Bretum
þá eigi vel líka að sitja sem hornkerling að því
sumbli.
Gegn landskjálftamats-deilum
m m.
Eitt einasta blað á landinu hefir, svo kunn-
ugt sje, brugðið út af þeirri sjálfsögðu reglu,
að sneiða hjá að flytja matning eða deilur út
af hjálpinni við landskjálftasveitirnar eðaskaða-
matinu þar. Þau hafa öll sjeð, hve illa fer á
því, gagnvart hinni miklu góðvild, hjálpfýsi
og höfðingsskap, er hinum bágstöddu hjeruð-
um hefir auðsýnd verið, bæði fjær og nær,
utan-lands og innan. Nema þetta eina mál-
gagn, sem annars á að sjer að bera sig eins
og föðurlandsástin og þjóðræknin ætti alveg
að loga upp úr því. Hefir tilraunum þesstil
að styðja mál þetta á sinn hátt, þ. e. með
þrasi og úlfúð, lítill sem enginn gaumur gefinn
verið, eins og rjett er. En með því að grein
sú, sem hjer fer á eptir, leiðrjettir sitt hvað,
sem illt væri ef lagður væri á einhver trún-
aður, þykir við eiga að hún komi fyrir al-
menningssjónir, enda er hún með nafni und-
ir, og það nafni þess manns, er komið hefir
frá upphafi prýðilega fram í landskjálftamál-
inu, með röggsemi og ráðdeild, góðfýsi og
mannúð, ósjerhlífni og ósjerplægni. Maður
þessi er Eyjólfur sýslunefndarmaður Guð-
mundsson í Hvammi á Landi. Greinin er svo
látandi, dags. 15. f. mán.
»Ekki þykir það miklum tíðindum sæta
hjer, að tveir fjelagsfiskar á Rangárvöllum
hafa nú loksins, í 8. tbl. »Þjóðólfs« þ. á., sýnt
ávöxt iðju sinnar út af matinu á landskjálfta-
tjóninu. Fjelagsfiskar þessir voru fyrir löngu
orðnir lijeraðsfrægir fyrir vaðal sinn um þetta
mál, en »mikið vill meira« og því sjest nú
líklega þetta litla sýnishorn í blessuðu »bænda-
blaðinu«, svo að nú smáminnka einnig á-
stæður manna til að bregða því um afskipta-
leysi af landskjálftamálinu og afleiðingum
þess; og verði framhaldið eptir því, sem hing-
að til hefir komið fram í þessu harla þýðing-
armikla máli, mun það sannast, ef til vill
betur en nokkuru sinni áður, að »sá er vinur
sem í raun reynist«.
Ekki gat ritstjórinn verið í neinum efa um,
af hvaða anda og í hvaða tilgangi grein þessi
hefði verið send honum til birtingar, því að
jafnvel það, sem hann lætur koma fyrir sjón-
ir, ber það svo ljóslega með sjer, að það geti
naumast verið hrepparígur einn o. s. frv. Vel
veiddu höfundarnir: sjálfur ritstjórinn loðir
undir eins við, eða ef til vill rjettara sagt
getgáta hans. Ekki ljet grein þessi eins vel
í eyrum manna, sem heyrðu hana hjá merkis-
bóndanum áður en hún fór, enda hefii sann-
orður og merkur maður, sem heyrði, sagt bæði
mjer og öðrum, að hún (greinin) hafi verið
talsvert stórorðari í garð ónefndra manna en
hún kemur nú á prenti, og er þá líklegt að
hún hafi haft meira inni að halda af sora,
þ. e. ósannindum og svigurmælum um sak-
lausa menn, og er þó áreiðanlega talsvert af
þessu ekki í lengri ritgjörð.
M...bóndinn getur þess meðal annars, að
búið sje að meta fjártjónið í Landmannahreppi
o. s. frv., og virðist alls ekki geta fundið,
hvers vegna matið sje svo miklu hærra en í
Rangárvallahreppi, og fyllir svo í eyðuna með
illa og ómannlega valdri getgátu (nema ef
vera skyldi til að sýna hver hann er). Þó
má ætla, að honum sje kunnugt um, að fullt
svo gjörfallnir voru hjer í Landmanna-
hreppi 34 bæir, sem 14 í hans Rangárvalla-
hreppi eptir matinu í hreppum þessum; koma
þá á hvern fallinn bæ í Landmannahreppitæp
1200 kr., í Rangárvallahreppi tæp 1300 kr.
Auk þess voru hinir fáu bæir, sem hjengu
hjer í Landmannahreppi að nokkru leyti
uppi, ver á sig komnir, að jeg ekki tali um
hin afarmiklu landspell, sem hjer urðu,
en líklega lítil eða svo sem engin þar. Af
þessu má sjá, hve m...bóndinn gerir sjer mik-
inn krók til að geta hnýtt við saklausum ná-
unga sínum, hvað snertir verðmæti húsa í
báðum stöðum; vill svo vel til, að hann getur
ekki orðið einn til frásagna. Viðleitni m...
bóndans að hnjáta í sýslunefndina fyrir það,
að hún fjekk Olaf búfræðing til að skoða og
semja skýrslu um húsahrunið í sýslunni, er
vel skiljanleg, því að skýrsla Ólafs mun sanna
annað en m...bóndinn virðist nú vilja láta
trúa. Oskiljanlegra verður það (þ. e. þeim
er vel þekkja til), að höf. virðist langa til að
að kasta rýrð á sýslumann og konu hans um
barnatölsuna hjeðan. Tilboð þetta var sann-
arlega af góðum toga spunnið, og jafnheiðar-
legt fyrir það, þó að lítið væri það notað (þ.
e. fyrir eitt barn yfir veturinn) hjeðan, sem
alls ekki kom til af öðru en því, að tíðin var
svo góð, að menn urðu ekki í verulegumvand-
ræðum með börnin, þar til er skýli komust
upp, og af sömu ástæðu var barnatökutilboð
Tómásar bónda á Reyðarvatni á Rangárvöll-
um ekki notað hjeðan, og langt var frá því,
að jeg hefði gleymt þessu eða ætlað rnjer að
stinga þessu hjálparboði hans undir stól, án
þess að minnast þess honum til maklegsheið-
urs; en þeir eru svo margir, sem sýnt hafa
okkur^Landmönnum góða hluttekningu og
hjálp í þessum miklu raunum okkar, að allra
verður ekki minnzt í einu.
Auk þess, sem að framan er getið, veit jeg
ekki til að tilboð um barnavistir yfir vetur-
inn hafi komið hingað, nema af Eyrarbakka
og úr Reykjavik ásamt Seltjarnarnesi, og var
það þegið vegna þess, að öllum skynberandi
mönnum var sýnilegt, að börnum gat ekki lið-
ið bærilega vegna kulda í þeim húsakynnum,
sem menn hlutu að sætta sig við yfir vetur-
inn, onda eru nvi verkin búin að sýna merk-
in; því að allvíða í bæjum munar ekki miklu,
hvað frostið kemst hátt úti fyrir eða inni, og
geta allir ímyndað sjer, hvað leitt hefði af
slíku, ef mikill frostavetur hefði orðið; en hið
mikla tillag með frostvægð vetrarins vissi eng-
inn hjer fyrir.
Svo þykist jeg með rjettu mega geta góðs
til Landmanna, að þeir heldur hafi hugsað sjer
að hjálpa velgjörðamönnum sínum, ef svo bæri
undir að þeir yrðu þess megnugir og þörf
krefði, heldur en nota sjer veglyndi þeirra
sem fjeþvifu; og þori jeg að segja, að merkis-
bóndanum á Rangárvöllum er þetta ekki kunn-
ugra en mjer.
Ekki finn jeg neina löngun hjá mjer til að
draga af neinum manni þann heiður, sem jeg
veit að honum ber; þó ætla jeg að mjer sje
óhætt að fullyrða, að sýslumaðurinn í Rangár-
vallasýslu sje ekki í hreppsnefnd Rangárvalla-
hrepps og jafnvel síra Skúli ekki heldur. Þó
voru það þessir menn, sem útveguðu hinn
mikla vinnukrapt úr Mýrdal, eptir að sýslu-
manni hafði verið tilkynnt um og hann sjálf-
ur hafði skoðað með eigin augum, liver voði
var hjer fyrir dyrum. Þannig stóð á vinnu-
krapti þeim, sem hingað kom úr Mýrdal, og
er þessu til sönnunar brjef, sem jeg hefi í
höndum frá umboðsmanni Halldóri Jónssyni í
Vík, er einnig getur þess, að Grímur hrepp-
stjóri og oddviti Skúlason í Kirkjubæ hafi
verið með að biðja um mannhjálpina. Annars
held jeg að ummæli merkisbóndans um hrepps-
nefndina í Rangárvallahreppi sje einhver upp-
bót af hans hálfu, sem á þó alls ekki þarna
vel við. Jeg veit, að hreppsnefndin hefir gjört
allt, sem hún gat, og henni er engin þægð í
að annarra verk sjeu eignuð henni.
Síðara parti greinarinnar eða rjettara sagt
öðrum pistli af Rangárvöllum, »sem gengur í
sömu átt«, er að miklu leyti svarað með því
að athuga hina fyrri. Þó má geta þess, að
þar sem farið er í bæjasamanburð, sagt, að
brúkleg fjárhús hafi verið til á Landheimilinu
fyrir 150—200 fjár, bæir svo líkir sem hægt
er að hugsa sjer, o.s.frv., er það tilhæfulaus upp-
spuni, enda er mikið hæft í því, sem ritstj.
segir, að grein þessi »gengur í sömu átt og
hin fyrri«.
E. Guðmundsson.
Tíðarfar Snjókoma nokkur til sveita
nú um hríð og kalsamikið, þótt laust sje við
frosthörkur. Fyrir því hagskarpt, og kemur
sjer illa, því heytæpir eru menn nú í meira
lagi hjer um nærsveitirnar; mun liggja við
felli á bæ og bæ. Heyskapur rýr í fyrra, en
varúð með ásetning löngum miklu minni en
skyldi.
Aflabrögð- Þau eru mikið góð austan-
fjalls. Meðalhlutir á Eyrarbakka á síðustu
helgi 600, þar af rúmur >/4 hluti þorskur,
vænn og feitur; hitt feit ýsa. Minna nokkuð
í hinum veiðistöðunum þar, en þó allgott.
Grindvíkingar aflað mætavel, og Hafnamenn
og Miðnesingar dável. En þrotinn afli aptur
í Garðsjó (á Setum); var bæði stopull og aíar-
misfiskið. Annars aflalaust hjer við flóann,
enda friðlaust fyrir botnvörpuvarginum, sem
dreifir sjer um öll mið; sjezt milli 10—20 í
einu undanfarna viku.