Ísafold - 05.05.1897, Blaðsíða 2

114
fundið 15 dæmi uppá þetta, t. d. 2. sálmur
10. er. (tvisvar í sama erindi):
Freisting þung ef þig fellur á,
forðastu einn að vera þá,
Huggun er manni mönnum að;
miskun guðs hefir svo tilskikkað,
og hefur enginn fundið að þessu hingað til
svo jeg viti. Hjá nútíðarskáldum cr þetta
sömuleiðis algengt, jafnvel hjá þeim, sem mest
vanda kveðskap sinn, t. d. hjá Jónasi Hall-
grímssini. Ekki er hún illa ort, þessi vísa
eftir Jónas:
Sunnanvindur sólu frá
sveipar linda skíja,
fannatinda, björgin blá,
björk og rinda Ijómar á,
og eru þó forsetningar hjer hafðar tvisvar
sem rímorð og á eftir þeim orðum, sem þær
stjórna. I hinu ágæta vorkvæði Jónasar
»Tinda fjalla áður alla undir snjá«, sem er
snildarlega kveðið, kemur þetta firir níu sinn-
um, t. d. tvisvar í 10. erindi:
Grænkar stekkur, glöð í brekku ganga kná
börnin þekku bóli frá;
kreppir ekki kuldahlekkur, kætist fögur brá
búa blómum á.
Allir kannast við: »Löngu hefur Logi reið-
ur | lokið ste:pu þessa við« eða »varnameiri
veggur traustur | vestrið slítur bergi frá(( úr
Skjaldbreiðarkvæði Jónasar, eða »mentanna
brunni að bergja á(( og »viskunnar helga fjalli
á(( úr kvæðinu til Gaimards o. s. frv., o. s. frv.
Hvers vegna má ekki sjera Valdimar leifa sjer
það, sem öllum öðrum er leifilegt? Eru ekki
nóg höft á íslenskum kveðskap, þó að ekki
sje verið að gera sjer leik til að bæta við
níjum að óþörfu'í Og þetta er sá eini rím-
galli, sem ritdómarinn þikist hafa fundið í
Biflíuljóðunum! Jú, það er satt! Hann vill
ekki láta ríma von á móti son (í kvæðinu um
Blessanir Isaks)! Enn hvað skildi annars vera
á móti því?
Imislegt er það í orðfæri ljóðanna, sem ritd.
átelur. Hann kaun ekki við, að orðið »dinja«
er stundum haft um rödd guðs, eða að guð
er látinn tala »af miklum móð«. Enn hjer
talar sjera Valdimar einmitt í hinum »sterka
stíl« gamla testamentisins, sem ritd. annars
dáist svo mikið að, og það með rjettu. Það
kemtir margoft firir í gamla testamentinu, að
guð talar í þrumum (t. d. við löggjöfina á
Sínaí, Exodus 19, 19; 20, 18—19).1 Orðin
duna og dinja eru mjög oft höfð um bljóð
þrumunnar. Hvað er þá á móti því að hafa
þetta orð um rödd guðs í kvæði, sem ort er
út af gamla testamentinu og í anda þess?
Orðin »af niiklum móð« þíða ekki annað enn
,af mikilli reiði1, eins og ritd. líklega veit, og
hitt er honum víst ekki heldur ókunnugt um,
að guð gamla testamentisins er reiðinnar guð,
svo að þetta er líka sagt í anda gamla testa-
mentisins. í kvæðinu um flóðið standa þessi
vísuorð:
Reiður varð rjettvís guð,
rangan er sá hann gang.
Hjer þikja ritd. hin auðkendu orð óhafandi.
Veit hann þá ekki, að orðið gangur er bæði í
fomu máli og níju haft í líkri merkingu og
1) Sbr. Job 37,2: »Heirið dun hans raddar
. . . jafnskjótt öskrar bans raust; bann þrumar,
með háum rómi«. 2. Sam. 22, 14 er þannig útlagt
í Gnðbrandsbiflíu: »Drottinn dunaði af himnin-
um og sá allra hæsti ljet út sínar reiðarþrumur«,
sbr. (í útg. 186(1) Daviðs sálm. 18, 13: »0g drott-
inn þrumaði i himninum og sá æðsti sendi út
sína raust«.
,atgangur‘ eða ’ágangur, um ákafa hreifingu
eða læti (sbr. orðtækið »mikið gengur nú á«).
Ef hann trúir mjer ekki, þá getur hann fund-
ið þetta í orðabókunum (sbr. einnig Konr.
Gíslason, Efterladte skrifter I, 252. bls.). Líka
þíðingu hefur orðið í ímsum samsetningum, t.
d. öldugangur, eldsgangur, draugagangur. Jeg
fæ því ekki betur sjeð, enu að orðið eigi hjer
vel við; gangur þíðir hjer sama sem ,treiben‘
á þísku (rangan gang =’ [der mensehen] ver-
kehrtes treiben'). (Niðurl.).
Björn M. Olspn.
Skepnufelli nokkrum hefir þegar brytt
á undanfarnar vikur hjer í Mosfellssveit, á
sunnxm bæjum (Blikastöðum o. v.) úr lungna-
veiki, frá nægilegu fóðri og með allgóðum hold
um, en sumum beinlínis af fóðurskorti, eða
því sem heitir hor rjettu nafni, þótt það heiti
á þeim hlut sje miður þokkað. Var því máli,
horfellismálinu, hreyft á nylega höldnum s/slu-
fundi í Hafnarfirði, þar sem meðal annars
sýslunefndarmaður Mosfellssveitar og oddviti
ljet eigi vel af ástandinu þar í hreppi, og
beindi nefndin út af því almennri áskorun til
amtmanns um eptirlit með að horíellislögunum
væri framfylgt, en s/slumaður fór skömmu
síðar þess kyns rannsóknarferð þangað upp
eptir, að eins á oinn bæ samt, Reykjakot,
líklega af því, að þar ljek lakast orð á með-
ferð á skepnum vegna heyskorts, sem ekki er
furða eptir ásetningunni þar í haust, er getið
var um n/lega hjer í blaðinxi. Voru dauð
þar fyrir nokkru tvö hross af fjórum, er sett
höfðu verið á í vetur heima hjá búfræðingnum,
og eitthvað af sauðkindum, ymist að sögn kvalizt
alveg úr því lífið eða verið skorið, þegar því
var ekki framar lífs von. Eti allra frjetta
varðist búfræðingur um það fyrir s/slumanni,
og fór hann við svo búið. Ljótast er það í
málinu, að bóndi þessi, Reykjakotsbúfræðing-
urinn, átti kost á nægri heyhjálp hjá nágranna
sínum, Halldóri bónda Halldórssyni í Þormóðs-
dal, fyrir tilhlutun 2 manna úr hreppsnefnd-
inni, er skoðuðu hjá honum snemma á ein-
mánuði og sáu, í hverjum voða skepnurnar
voru, gegn ábyrgð, sem hreppsnefndin bauð;
en hann hafnaði því boði. — Það er ekki
einungis almæli, þar á meðal mikið merkra
manna og kunnugra, heldur nábúa vitnisburður
fyrir því, að heyforðinn hafi verið í haust hjá
bónda þessum heldur töluvert undir en yfir
200 hestum, minni hlutinn taða, og talsvert af
henni mjög skemmt, fyrir ákaflega gapalega
hirðingu.
Mjög er, því miður, hætt við, að þetta voða-
norðankast, sem nú stendur yfir, riði að fullu
fjölda fjár, sem langt hefir verið dregið áður.
Það er raunalegur framfaraskorts-vottur í
búnaði vorum, að enn skuli horfellir á skepn-
um vera eins tíður eins og hann er, jafnvel í
allgóðum árum. Það eru ekki smá-pyndingar,
sem búfjenaði vorum eru veittar með þeim
hætti, og eru auðvitað stundum þau tildrög
að því, að mönnum verður fremur fyrir að
vorkenna eigendunum en víta þá; en því mið-
ur fara þeir opt svo samvizkulauslega að ráði
sínu, setja svo frámunalega glannalega á vet-
ur, að enginn, sem nokkurn meðaumkunar-
neista ber í brjósti með saklausum skepnum,
getur fengið af sjer að mæla þeim nokkura bót.
Gufubáturinn „Reykjavík“, kapt.
Vaardahl, kom hingað í gærmorgun snemma,
frá Mandal; hafði komið við á Færeyjum og
Fáskrúðsfirði eystra; hafði meðferðis þangað
dálítið spítalahús tilhöggvið, er Frakkar láta
reisa þar handa fiskimönnum sínurn. Með
skipinu komu að austan nokki-ir (5) reykvískir
sjómenn, og láta mjög vel yfir því. •— Lítið
kveður að aflabrögðum eystra, að þeir segja.
Norðanveður, mjög snarpt og með mikl
unx kulda, hefir staðið hjer síðan á laugardags-
kveld; snjó hlaðið á fjöll til muna og fest í
byggð sumstaðar.
Missifengur varð »Heimdallur« enu
fyrir skömmu. Það var er hann var síðast
staddur suður á Njarðvík. Þá kom þar mað-
ur suntian úr Garði og hljóp allt hvað af tók,
fekk sjer bát og menn og reri út í »Heim-
dall« til þess að láta vita af botnverping, er
lægi þar við veiði fáein hundruð faðma fram-
undan Gerðunx eða Meiðastöðum. Heimdell-
ingar rcngdxx fyrst, að svo gæti verið, með
því að þeir hefðu fariðþarnærri fyrirskemmstxx
og ekki orðið varir við neitt óhreint. Það
varð þó lír, að þeir sneru suður með landi og
hurfu fyrir Keflavíkurberg, en sendimaður
hjelt til lands aptur á bátnxim í Keflavík. ;En
brátt kemur »Heimdallur« í ljósmál aptur fram
undan berginu og stefnir á leið inn flóa; hef-
ir þá aldrei farið hálfa leið út í Garðsjó,
hvað þá lengra, en svo slysalega viljað til, að
dökkna bar yfir Skagann af jeli og brá hul-
inshjálmi yfir botnverpinginn fyrir augum
Heimdellinga. Hjelt hann, botnverpingurinn,
sig ónæðislaus á sama stað þann dag allan
og fram á nótt.
Garðmenn settu á sig auðkenni á skipinu
(tölxxstaf) og sendu s/slumanni kæru, svo að
vonandi má koma á liann sekt síðar meir, ef
hann verður höixdlaður einhvern tíma.
En hraparleg slysni var þetta enn af »Heim-
dalli«, ofan á það sem áðxxr var komið. Hrekkj-
azt hafa þeir þó, botnverpingar, það við þetta
lítið, som hann hefir að gert, að þeir eru nú
hættir að halda sig nærri suður-landinu; —-
nema það sje hitt, að þeir sjeu hættir að fá
þar fisk og hafist við norður í flóanum hins
vegna, að þeir verða þar betur varir.
Það er merkilegt, að þeir, sem fyrir her-
skipinu ráða, skxxli ekki xxtvega sjer og hafa
með sjer einhvern góðan sjómann íslenzkan,
er kunnugar væi’i allar leiðir hjer um flóann
og væri fundvísari en þeir á fylgsni botnverp-
inga. Er ótrúlegt, að þeim yrði þá hver
skyssan á fætur annari.
Skipastrand- Tvö skip frönsk rak hjer
upp á höfninni í rokinu aðfaranótt sunnu-
dagsins, annað, fiskiskútu, í Sölvhólsvör, en
lxitt, spítalaskipið, St. l’aul að nafni, í ldett-
ana niður undan Klöpp í Skuggtxhverfi. Til-
raunir voru gerðar að ná St. Paul á flot apt-
ur, af Heimdellingum einkanlega, fyrst á sunn-
daginn og síðan aptur í gær af þeim og liði
frá herskipinu franska, en árangurslaxxst. Verða
því bæði skipin að strandi.
St. Paul var ætlað að smala saman
veikum mönnum af fiskiflotanunx franska hjer
við land og flytja til hafna til spítalavistar á
landi eða annarar hjúkrunar. Hafði í því
skyni 6 sjúklingarúm, og /msan hjúkrunar-
útbxxnað; sömuleiðis var bænahús á skipinu
með pryðilegum frágangi. Yar skipið alltmjög
svo vandað að öllum frágangi. Það var kost-
að oggert út af guðsþakkafjelagi frönsku og
með almennum samskotum þar; byrjaði ífyrra
á því, að senda gamskonar skip til Newfound-
lands, St. Pierre; og hreppti það sömu forlög
þar eins og St. Paxxl hjer.